3. Өзара тіркескен (күрделі) зат есімдер: м ал-
ғора (м ал қора), қонағүй (қонақ үй), темірғасық
(темір қасық), ташшол (тас жол), қойғора (қой
қора), алтыңғасык (алтынқасық), жаңғалта (жан
калт а), балғайм ақ (бал қаймақ), балғасық (бал
касық), балғүрақ (бал қүрақ), кітаппазары (кітап
базары), кійізгітэп (киізкітап), қажжүуа (қазжуа),
м үрүңғүуүсү (мүрын қүысы), ауүзғүуүсы (ауыз
куысы), қолгүрок (қол күрек), қолғаміиы (қол қам-
шы), Алм ат ы ғаласы (Алматы қаласы), Ж ам -
былгөшөсү (Жамбыл көіиесі), Қүрмаңғазыгөіиөсү
(Қүрманғазы көшесі), Қазағуниверситеті (Қазақ
университеті), қазағэдебиеті (қазақ эдебиеті).
4. Күрделі сын есімдер: қарала (қара ала),
көгала (көк ала), алғы зил (ал қызыл), алағарагөк
(сиі қара көк), қарағасты (қара қасты), үзүмбөйлү
(үзын бойлы), сүуүғжүзді (суық жүзді), қарағош-
қыл (қара қоіиқыл), ақпоз (ақ боз), когжасыл (көк
жасыл).
5. Күрделі сан есімдер: омбір (он бір), омбес
(он бес), отүжжеті (отыз жеті), кырықпір (қырық
бір), қырығжеті (қырық жеті), үшіиүз (үіи жүз),
оммың (он мың), жүжжыйырма (жүз жиырма),
тоқсамбес (тоқсан бес).
Мұнда бунаққа енетін сөздердің саны үш-
төрттен аспауға тиіс. Одан асса, іштей ажырап
кетеді. Мәселен:
бірмың төғүжжүз қырықпес
(1945), мыңтөғыжжүз (1900), жүзғырықпес (145),
тоғүжжүзғырықпес (945).
98
ФОНЕШКА
6. Есімдік тіркестер: бүлгім (бұл кім ), ол-
ғайда (ол кайда), санғайдасың (сен қайдасың), сең-
ғандайсың (сен қайдайсың), сеңгімсің (сен кімсің),
әргезде (әр кезде), эргім (эркім).
7. Етістік тіркестер: жазыпполдү (жазып бол-
ды), жазыбжатыр (жазып жатыр), жазыбеді (жа-
зып еді), ойлаботүр (ойлап отыр), ойлабеді (ойлап
еді), сөйлөбжатыр (сөйлеп жатыр), сөйлөпполдү
(сөйлеп болды), сөйлөбеді (сөйлеп еді).
Достарыңызбен бөлісу: |
