262 СӨЗЖАСАМ Ақмолаауылмаш (Ақмола ауылшаруашылық ма-
шина акционерлік қоғамы), АлМУ (Алматы мем-
лекетгік университеті), Еуроазия (Еуропа-Азия),
теледидар (телевизиялық дидар),
телесериал (те-
леви зиялы қ сериал)
Нурбанк (Н ұрлан банк не
Нұрболат банкт.б.), ГФР (Германия Федерация-
лы қ Республикасы).
Қ азіргі қол д ан ы л ы п ж үрген қ ы с қ а р ғ а н
сөздерде түрлі жүйе орын алған. Кеңес үкіметі
кезінде сөздерді қысқарту жолына сай қы сқар-
тылған сөздер бар: ГФР, Нурбанк, ҚазААГ, ТМ Д
т.б. Ол кездерде сөздерді қысқарту жоддарына сай
келмейтін қысқарған сөздерде бар.
Ыъ\сшы,Еуро- парламент, Акмолаауылмаиі, теледидар, телесери- ал т.б. Бұрын алғаш қы сөздің бір буыны келесі
сөзтүгел алынса (сберкасса, партбюро), бұл қыс-
қарған сөздерде бірінші сөздің екі буын, не бірінші
сөз түгел толық алынған. Қазір күрделі сөзді қыс-
қарту еркін ж олға түсіп, кім қалай қы сқартса,
с о л а й к е т іп ж а т қ а н ы б а й қ а л а д ы . Б ұ н ы ң
түсініксіздікке апаруы да мүмкін. Бұрынғы кезде
сөз алғаш қы сқартып қолданылғанда оны ң то-
лы қ түрі ж ақш а ішінде беріліп, біраз уақыт ха-
лы ққа таныс болғанша, қатар қолданылатын дағ-
ды болған. Қазір дағды ұмытылған. Әркім өзінше
қысқартып қолдану байқалады.
Қ ы сқарған сөздерде оңы ң толы қ түріндегі
м ағы на сақталады, яғн и сөзжасамның жаңа ма-
ғы на тудыруы қы сқарғаи сөздерде ж оқ. Д еген-
мен қ ы с қ а р ғ а н сөздер сө зж а са м ға ж атады .
Мұның себебі мынада - қысқарған сөздер күрделі
толы қ атаудың бір варианты ретінде дербес сөз
қызметін атқарады. Сөзге қойылатын барлы қта-
лапқа жауап береді. Қ ы сқарған сөздердің белгілі
м ағы насы бар, тілдегі дайын сөз, сөйлемге дай-
ын сөз ретінде кіреді, сөйлемде бір сұраққа жау-
ап береді, бір құрамда қолданылады яғн и құра-
мы тұрақты, сөйлемнің бір мүшесі қызметін ат-
қарады, біртұтас қалыпта жазылады, айтылады,
бір екпінмен айтылады. М ұның өзі сөздің белгі-
лері. Олай болса, қы сқарған сөздер тілдегі лек-
сикалық бірліктер тобынан жеке сөз ретінде орын
алады.
