Парижде болған лаңкестік оқиғаға орай
Өткен бейсенбіде Абай атындағы
жүктеу/скачать 20,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Өткен бейсенбіде Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық уни- верситетіне қарасты Көптілді білім беру институтында белгілі жазу шы, республикалық «Үркер» жур налы- ның бас редакторы Қуандық Түмен- бай мен студенттердің кездесуі өтті. Елбасының бес «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарында инженерлік саладағы білікті кадрларды даярлау мәселесі айтылғаны белгілі. Осы орайда Алматыда Тұңғыш Президент Қорының қолдауымен «ScienceSlam» байқауы өтті. Бұл жоба қазіргі Қазақстан ғылымының даму барысын жас ғалымдар арқылы шынайы көрсетуге бағытталған. Кездесуді институт директоры, филология ғылымының докторы, про фессор, академик Таңат Аяпова ашып, кездесудің мәні мен маңы зы жайлы айта келіп, жазушы шығар- машылығы және баспас здің жас- тарға тигізіп отырған ықпалы туралы тұшымды ойларын ортаға салды. Ағылшын тілінің маманы, қалам- гер шығармаларын шет тіл деріне аударушы Бақтыгүл Махан бетова студенттер алдында жазушының әдеби дү ние лері мол ауқымға ие болып, к к жиегі кеңейе түскен дігін әңгімелеп бер ді. Ш ә к і р т т е р қ а л а м г е р д і ң ағылшын, түрік, тағы басқа тілдердегі Айта кетелік, ғылымды насихаттауға арналған халықаралық «ScienceSlam» жобасы тұңғыш рет 2006 жылы Германияда жүзеге асырылыпты. Жобаның ерекшелігі – здерінің ғылыми жобалары туралы қысқа уақыт ішінде таныстырып, қызықты етіп түсіндіре білуі тиіс. Осылай- ша к зге түскен ғалымдар болашақта әр түрлі ғылыми гранттарға қатысу мүмкіндігін алады. Байқауға университет атынан Ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар институтының «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» мамандығының 3-курс докторанты Динара Қожамжарова және Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ ғылыми-техникалық бағдарламалар б лімінің жетекші маманы Айдос Жолдасов қатысты. Д.Қожамжарова «Мультиагенттік жүйелер» атты мақаласы үшін екінші орын иеленді.
Жазушы
ой бөлісті Білім
тоқығандікі... аудармаларын оқып, жазылу идея- сы мен концепциясына тоқталды. М ә с е л е н , к п т е г е н т і л д е р г е а у д а р ы л ғ а н « М ы л қ а у е т і к ш і » әңгімесінің жазы л у сти лі жай лы қой ы л ғ а н с ау а л д а р ғ а т ұ ш ы м д ы жауаптар а лды. Желтоқсаншылар жайлы роман мен «Қанаты күйген қызғыш құс» деректі хикаяты жай- лы да к птеген қы зық ты деректер- ге тоқта лып, ел мірін дегі елеулі оқиғаларға баса назар аударды. «Үркер» журналына жастардың кеңінен атсалысып, сүйікті басылым- дарының барлық тақырыпты қамтуға тырысатындықтарына жастардың назарын аудартты. «Үркер» – жас таланттардың маздап жанған ошағы екен дігін әдемі тілмен жеткізіп, әде- биет ті аңсаған жастардың ризашы лы- ғын алғандай болды. Қаламгер 6 томдық шығармалар жи нағын институт кітапханасына тарту етті.
4 №46 (1304) 19 – 25 қараша 2015 жыл
АНА ТІЛІ Тіл мәдениеті және БАҚ Астанада осы мәселеге арналған алқалы жиын өтті ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫ Қызылдала – ауыл. Қызылдала – Рабат ауыл әкімшілігіне қарасты елді мекен атауы. Рабат ауылының солтүстігінде орналасқан. Елді мекеннің ескі атауы Шұрық болған екен. Ерте кезде бұл жерде ну тоғай, қамыс, арасын- да жабайы шошқа, сай-сала бұлақ болыпты. Кейін, ел қоныстана бастағанда, шамамен XX ға сырдың басында, жабайы шошқалар Сырға ауып, қамыстар қырқылған. «Күйік» со- вхозы құ рылғаннан кейін, 1932-1934 жылдардан бастап, бұл жер Қызылдала аталған. Бұлай ата- луы, алыстан қарағанда үлкен жоталары к зге қып-қызыл болып к рінгендіктен болар.
збекстанмен шекараласқан оңтүстік-шығыс аймағында орналасқан. Осы бір ңірде збекстан ғана емес, Тәжікстан, Қырғызстан Республикаларының шекаралары да түйіседі. Бір кездегі Қазақстанның Бостандық ауда- ны збекстанға ткеннен кейін, Тұрбаттың шекаралық маңызы бұрынғыдан да арта түсті. К не тарихта да Тұрбат осындай шекаралық қызмет атқарған. Тұрбат ңірі ескі қалалардың орны. Бір кезде Ұлы Жібек жолының дәл т сінде жатқан маңызды қаланың бірі. Ол к не дәуірдегі біріне-бірі жапсарласып жатқан к п қалалардың шоғырланған орнының бірі. Сондықтан Тұрбаттың аты к птеген тарихи дерекнамаларда кездеседі. Тұрбат атауы туралы згеше пікір айтқан ғалым- академик .Хайдари. Ол кісі атауды «Рабат» деген атаумен байланысты қарастыруды ұсынады. Егер осы ұсынысты қабыл алсақ, онда «Тұрабад» атауын «Тур» және «Рабат» с здерінен құрастырылған деп түсіну ж н секілді. Яғни бір кездегі Иран мен Тұран елдерінің шекарасындағы Рабат (алғашқы мағынасы бойынша – бекініс, қамал). Онда Тұрбаттың тарихы және тереңдей түседі. Қызылдиқан – ауыл. Қызылдиқан – ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ Тұрбат ауыл әкімшілігі аумағындағы елді мекен атауы. Жоталары, биік т белері қызыл болған. Сол жоталардың баурайында бау- бақша сіріліп, атауы Қызылдиқан деп ата- лып кеткен.
– Қазақстанның Оңтүстік ңіріне VII-IX ғасырлардан бастап мәлім атау. Алғашында қоныс болған бұл жер ІХ-Х ғасырларда Ұлы Жібек жолы бойындағы Орта Азия мен шығысты жалғастыратын қоспа жолдың бойындағы үлкен қала, яғни керуеншілер мен саудагерлердің демалатын орны, сондай- ақ тауарларын Қазығүрт пен Қаржан, гем таулары мен Келес аңғарындағы халықтарға сататын сауда орталығы болған. Бұл қала тура- лы алғашқы дерек IX ғасырда мір сүрген араб саяхатшылары л-Махдиси мен Хердабектің еңбектерінде, жолсапар күнделіктерінде кездеседі. Шарапхана – араб с зі, яғни «шар» – т рт, «ап» – су, «хана» – мекен деген с з. Яғни т рт судың бойындағы қала деген мағына. Анығырақ айтқанда, Келес, Қаржан, Жіңішке мен Талдыбұлақ суларының түйіскен жерінде орналасқан. Шарапхана қаласы осы ңірде мір сүрген ата-бабаларымыздың мекен етіп, жауларына соққы бере білген тарихи оқиғаға бай.Шарапхана туралы, оның мәдениеті, сауда орталығы болғаны туралы деректер араб, парсы және түрік саяхатшыларының еңбектерінде жиі кездеседі. Мұндай деректі Алматы қаласындағы А.Пушкин атындағы кітапханада сақталған «Араб, парсы және түркі саяхатшыларының еңбектері» атты кітаптан табуға болады. «Оңтүстік Қазақстан облысындағы жер-су, елді мекен атауларының қысқаша тарихы» кітабы бойынша дайындаған лкетанушы Молдияр СЕРІКБАЙҰЛЫ «ҚАЗАҚ ТІЛІН ҮЙРЕНЕМІЗ! Изучаем казахский язык!» «ҚАЗАҚ ТІЛІН ҮЙРЕНЕМІЗ! Изучаем казахский язык!» Продолжение рубрики «Қазақ тілін үйренеміз! Изучаем казахский язык!» будет в следующем номере газеты. Ждем отзывов и предложений по электронной почте: anatili_gazeti@mail.ru, а также по телефонам: 394-42-46, 394-41-30, 394-37-75. Рубрику ведут: Дәуіржан Т ЛЕБАЕВ, Динара МАСАКОВА Любой разговор, как правило, начинается с приветствия. Вслед за привет- ствием начинается разговор. В повседневности, рабочая обстановка требует применения формул речевого этикета. Просьба должна быть предельно вежливой по форме. За выполнение просьбы, оказания услуги, полезный совет принято выражать собеседнику благодарность. Ниже предлагаем примеры в речевом этикете. Ақыл-кеңес – Совет тініш – Просьба Кешірім сұрау – Извинение Қуаныш – Радость Келісім – Согласие Келіспеушілік – Несогласие Таңдану – Удивление Тіл қатысу – Обращение Шақыру – Приглашение Кіруге бола ма? – Можно войти? К руге бола ма? – Разрешите посмотреть? Сұрауға бола ма? – Можно спросить? тіп кетуге бола ма? – Разрешите пройти? Шығуға бола ма? – Можно выйти? Тоқтаңызшы – Остановитесь, пожалуйста. К рсетіңізші – Покажите, пожалуйста. Айтып жіберіңізші – Скажите, пожалуйста. Алып келіңізші – Принесите, пожалуйста. Сәл күте тұрыңызшы – Подождите немного. Күте тұрыңызшы – Подождите, пожалуйста. Сізге тінішім бар еді – У меня к вам есть просьба. Маған к мектесе аласыз ба? – Вы не могли бы мне помочь? Сізден сұрауға бола ма? – Можно у вас спросить? Таңдауға к мектесіп жіберіңізші – Помогите, пожалуйста, выбрать. Кешірім тінемін – Извините, пожалуйста. Ғафу етіңіз – Прошу прощения. Айып етпеңіз – Не обессудьте. кпелемеңіз – Не сердитесь. Ренжімеңіз – Не обижайтесь. Мен сізді ренжіткім келмеп еді – Я не хотел вас обидеть. Сізді күттіріп қойғаныма ренжімеңіз – Извините, что заставил вас ждать. Кешіккенім үшін кешірім сұраймын – Извините, что опаздал. Сіздің с зіңізді б лгенім үшін кешірім сұраймын – Извините, что я вас прерываю. Сізді мазалағаным үшін кешірім сұраймын – Извините, что беспокою вас. Осынша әуреге салғаным үшін кешірім сұраймын – Извините, что при- чинил столько хлопот. Сіздің тінішіңізді орындай алмағаныма кешірім сұраймын – Извините, что не смог выполнить вашу просьбу. Керемет – Великолепно. Тамаша – Замечательно. Бәрі тамаша – Все замечательно. Қандай тамаша! – Как прекрас- но!
Қандай ғажап! – Какое чудо! Ертегідегідей! – Как в сказке! Жолыңыз болды – Вам повезло. Мен сондай бақыттымын! – Я так счастлива! Иә – Да. Иә, әрине – Да, конечно. Жарайды – Хорошо. рине, болады – Разумеется, можно.
Міндетті түрде – Обязательно. Келістік – Договорились. те дұрыс – Совершенно верно. Мен қарсы емеспін – Я не воз- ражаю.
Қарсылығым жоқ – Я не против. Расында – Действительно. Дәл солай – Именно так. Сіздің айтқаныңыз болсын – Пусть будет по-вашему. Сенікі дұрыс – Ты прав. Сіздікі дұрыс – Вы правы. Онікі дұрыс – Он прав. Мен де солай ойлаймын – Я тоже так думаю. Мен сенімдімін – Я уверена в этом.
Мен сізді түсінемін – Я вас по- нимаю.
Жоқ, рақмет – Нет, спасибо. Керек емес, қажет емес – Не надо.
Мүлде олай емес – Ничего по- добного.
Олай емес – Это не так. Мүмкін емес – Не может быть. Мен қарсымын – Я против. Мен келіспеймін – Я не сог- ласен.
Қабылдамаймын – Отказываюсь. Бұл маған тіпті ұнамайды – Мне это совсем не нравится. Ешқашан – Никогда. Бұл мүмкін емес – Этого не мо- жет быть. Сіз қателесесіз – Вы ошибае- тесь.
Олай бола қоймас – Этому не бывать.
Сіз мұны жоққа шығара алмайсыз – Вы не можете отрицать. Сіздікі дұрыс емес – Вы не пра- вы.
Бұл менің қолымнан келмейді – Это не в моих руках (силах). Мен таңғалдым – Я удивился. Мен аң-таң болдым – Я был удив- лен.
Бұл мен үшін күтпеген жағдай – Это для меня совершенно неожиданно. Шын ба? – Правда? Рас па? – Это правда? Солай ма? – Действительно так? Не болды? – Что случилось? Мүмкін емес – Не может быть. з к зіме зім сенбей тұрмын – Не верю своим глазам. Күтпеген жаңалық – Неожиданная новость.
Ханымдар мен мырзалар! – Дамы и господа! Қадірлі қонақтар! – Уважаемые гости! Құрметті әріптестер! – Дорогие коллеги! Ата, отырыңыз! – Дедушка, садитесь! Қарындас, айтып жіберіңізші – Девушка, подскажите, пожалуйста. Інішек, сұрауға бола ма? – Молодой человек, можно спросить? Маған к рсетіп жіберіңізші... – Покажите мне... Қызым, ...қай жерде? – Дочка, где здесь..? Балам, мына орын бос па? – Сынок, это место свободно? Бүгін кешке келіңіз – Приходите сегодня вечером. Бірге серуендейік – Давайте вместе прогуляемся. Сізді түскі асқа шақырамын – Приглашаю вас на обед. Қонаққа шақырамын – Приглашаю в гости. Ертең сізді күтеміз – Ждем вас завтра. Кешкі асқа келіңіз – Приходите к нам на ужин. Сенбі күні не істейсіз? – Что будете делать в субботу? Қандай кеңес бересіз? – Что вы по- советуете? Менің орнымда болсаңыз не істер едіңіз? – Что бы вы сделали на моем месте? Уайымдамаңыз – Не волнуйтесь. Бұл туралы ойламаңыз – Не думай- те об этом. К ңіл б лмеңіз – Не обращайте внимания. Қорқатын ештеңе жоқ – Нечего бояться.
Ештеңе ойламаңыз –Ни о чем не думайте.
Уақытты текке ткізбеңіз – Не те- ряйте время. ТЕРМИНДЕРДІ БІРІЗДЕНДІРУ ҚАЖЕТ ТІЛ ТҰҒЫРЫ – ҰЛТ ҒҰМЫРЫ ҰЛЫ ДАЛА АТАУЛАРЫ ТАЛҚЫ Осыдан барып тіл мәдениеті бұзылады, - деді Ш.Құрманбайұлы. Ғалымның с зі жиынға қатысу шы- ларға біршама ой салды. Шын мәнінде, тіл мәдениетінің, тіл тазалығының сақ талуына алдымен журналистер қауымы мүдделілік танытуы керек емес пе. зірге, бұл бағытта о й л а н а р л ы қ м ә с е л е л е р б а р ш ы л ы қ . Д ңгелек үстелге қатысқан тіл жанашыр- лары здерінің к зқарастарын білдірді. Жалпы, бүгінде қазақ тілінің ғасырлар бойы жалғасып келе жатқан мәйегі, тілдің тазалығы к пшілікті ойландырып отырғаны с зсіз. Неге? йткені қазір ақпараттық-технологиялық ғасырда, сақтау үшін журналистерге университет қабырғасында оқып жүрген кезінен қазақ тілі пәнін тереңдете оқыту мәселесін алға тартты.
– рине, күнделікті баспас з тілінің стильдік с з қолданысында кемшіліктер бар. Оны жасырмауымыз керек. Алайда с з мәдениеті к ркем с йлеуде, ғылыми- к пшілік немесе ресми ортада, тіпті ауызекі с йлеу стилінде тілдің барлық салалары- мен тамырлас келетіндігін ұмытпауымыз керек. С йлеу мәдениеті топ алдында мәдениетті с йлеу, оның алғышарттарын, әдіс-тәсілін танып білу, озық үлгілерін меңгерудің жолдарын, нақты қасиеттерін терминологиялық лексиканы біріздендіру – ұлттық мүдде талаптарының бірі екендігі баса айтылды. Тіл мәдениетінің үлкен бір са- ласы – с з қолдану мәдениеті, оны жоғары деңгейге жеткізудің басты заңдылығы – дұрыс с йлеу нормасын сақтау екені белгілі. Жазу және с йлеу мәдениетінің қазақ әдеби тілін қалыптастырудағы орны және оның орфографиялық ережелерді жүйелеу мәселелеріне тікелей байланысты. Жиынға қатысушы мамандар с йлеу мәдениетін ұлттық мүдде ретінде тану, с з мәдениетіне әлеуметтік к зқарасты қалыптастыру, с з мәдениетін әлеуметтік ғылымдар мен ұлттық мәдениеттің ең бас- ты тірегі ретінде бағалау, с з мәдениетін ұлт мәдениетімен қатар насихаттау, лингвистикалық болжау орталықтарының ұсыныстарын назарда ұстау аса маңызды екенін тілге тиек етті. Осы қағиданы қашанда естен шығармауымыз қажет.Тіл анық болмаса, ой анық емес деген с з. Тіл – ойдың айнасы. Тілдегі сауатсыздық – адамның жалпы сауатсыздығының, мәдениеті т мендігінің к рінісі, рухани байлығының әлсіздігі. Негізі бұл д ңгелек үстел басына жиналғандар әдеби тіл нормаларының бұрмалануын болдырмау мәселесіне барынша назар аударды. Орын алған о л қ ы л ы қ т а р д ы ң а л д а ғ ы у а қ ы т т а қайталанбауы ж нінде нақты пікірлер айтылды. Сонымен қатар күнделікті б а с п а с з т і л і н і ң с т и л ь д і к а й ы р ы м белгілеріне әсер етіп отырған факторлар да талқыға салынды. Қазақстан Республи- касы Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғамдық-саяси жұмыс комитеті т рағасының орынбасары Ербол Нұрғалиев д ңгелек үстел жұмысын қорытындылай келе, тіл – асылдардың асылы, қымбаттың қымбаты, адамды адам еткен ұлы күштердің бірі екендігін ерекше атап тіп, баспас з тілінің бірізділікке түсуінің маңызы қашанда зор екендігіне тоқталды. Ол з ойын «Баспас з тілінің мәдениетін жетілдіру, тілді дұрыс әрі тиімді, сондай-ақ шебер де тартымды қолдана білу – уақыт талабы. Демек, бүкіл тіршіліктің құралы, рухани міріміздің айнасы – тілімізге, оның тағдырына бүгінгі қазақ журналистикасы бейтарап қарамағаны абзал» деп түйіндеді. Келелі кеңесте бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамдық-әлеуметтік қызметіне, тілдік-жанрлық ерекшелігінің әр алуандығы мен күрделілігіне сәйкес әдеби тіл нормаларын танытудағы р лін жетілдіру мәселесі қозғалып, күнделікті баспас з тілінің стильдік белгілеріне әсер етіп отырған зге де жайттар талқыланды. Тоқсан ауыз с здің тобықтай түйінін а й т с а қ , қ а з а қ т і л і н і ң б ү г і н г і ж ә н е келешектегі тағдыры баршамыздың қолымызда. Бұл мәселеге бейтарап қарауға болмайды. Орнымен қолданылған с з, тіл заңдылығына бағынған с йлем, дұрыс айтылған ой – бәрі-бәрі тіл тазалығы мен тіл мәдениетінің сақталуына әсер етеді. Тіл – халқымыздың басты қазынасы, аса жоғары құндылығы. «Жүйелі с з – жүйесін табар» деп ата-бабамыз бекер- ден-бекер айтпаған. Тіл мен с здің жүйесі бұзылмасын десек, біз ел болып, қоғам болып осы мәселеге бір кісідей атсалысуы- мыз керек.
АСТАНА
Соңғы кездері бұқаралық ақпарат құралдарының тілі, ондағы сөз қолданысы мен жалпы тіл мәдениеті жиі әңгіме арқауына айналып жүр. Бұл орайда тілші-ғалымдар да, тіл жана- шырлары да өзекті мәселе көтеріп, осы тақырыпқа арнайы мақалалар жазып, ол оқырмандар арасында талқылануда. Иә, мәселенің күрделілігі сондай оған республикалық деңгейде назар ауда- рылып отыр. Жуырда Астана қаласында өткен «Бұқаралық ақпарат құралдары және тіл нормалары мәселелері» атты республикалық дөңгелек үстелде де аталған мәселе күн тәртібіне қойылды. Жиынға бұқаралық ақпарат құралда- рының басшылары, тіл мамандары, ғалымдар мен сарапшылар қатысып, келелі ой-пікірлерімен б лісіп, нақты ұсыныстарын ортаға салды. Сонымен д ңгелек үстел барысында Тілдерді дамыту бағдарламасы аясында терминологиялық лексиканы біріздендіру, салалық терми- нологияның нормативтік-лингвис тикалық негіздерін қалыптастыру жайы да кеңінен с з болды. Филология ғылымының докторы, профессор, ҚР ҰҒА-ның корреспандент- мүшесі Шерубай Құрманбайұлы баяндама жасады. Ғалым жалпы тіл мәдениетіне тоқтала келіп, мұнда орын алып отырған мәселелерді баспас з құралынан нақты мысалдар келтіріп с йледі. Ол з с зінде тіл мәдениеті тілді қолдану, жазу, с йлеу мәдениетімен тығыз байланысты екенін жеткізді. Тіл мәдениеті дегеніміз – коммуникативтік қарым-қатынас кезінде тілдік тәсілдерді дұрыс ұйымдастырып, белгілі бір тәртіппен жүйелі қолдану екенін атап к рсетті. С зін әрі қарай сабақтай келе, тіл м ә д е н и е т і т і л д і к н о р м а н ы ң 3 т ү р і н қамтитындығын, атап айтқанда тілдік нор- ма, с з нормалары, коммуникативті норма екеніне тоқталды. Бұлардың әрқайсысына жеке-жеке мән беріп, осы нормаларға қатысты қандай мәселелер туындап отырғанын түйіндей с йледі. С здерді дұрыс айту, с здерді сұрыптап талғаммен қолдану, с йлеу мәдениетіндегі заңдылықтарды сақтау және т.б. зекті жайттарды ортаға салды. – Күнделікті басылымдарда, әсіресе радио-теледидарларда жиі ұшырасатын кемшіліктердің бірі – с з мағынасына мән бермеу. сіресе, журналистер с з қолданыстарында с здің тура мағынасы мен ауыспалы мағынасы мен мағыналық р е ң к т е р д і б і л е б е р м е й т і н д і г і қ а т т ы қынжылтады. Шындығын айту керек, теле- радио жүргізушілер мағыналық реңктерді мүлде ажырата алмайды. Мәселе, осында болып отыр. Егер бұл кемшілікке дер кезінде тосқауыл қоймасақ, терминологиялық нормативтік-лингвистикалық негіздерге елеулі түрде нұқсан келетін болады. Жа- сыратыны жоқ, қазір журналистер қате жібермеуге тосқауыл болатын қажетті әдебиеттерді, с здіктерді мүлде оқымайды. ғаламтордың дамуымен с з қолданысына деген жауапкершілік де азайды. Жасырып- жабар несі бар. Кейбір ғаламтор сайтта- рында жарияланып жатқан мақалаларды о қ ы ғ а н д а , т е л е - р а д и о д а н а й т ы л ы п жатқан с з тіркестерін тыңдағанда «Бұл қазақтың тілі ме еді?» дегендей ойланып қаламыз. йткені тұрақты с з тіркестері б ұ р м а л а н а д ы . М а қ а л - м ә т е л д е р д і ң нұсқалары згертіледі. Соның бәрін назарға алғанда қазақ тілінің баспас з беттеріндегі, сондай-ақ ғаламтор, те- ле-радио кеңістігіндегі тазалығына, тіл мәдениетіне бас мән беретін кез келді. Егер йтпесек, қасиетті тіліміздің қадірін кетіріп алуымыз әбден мүмкін. Бұған ешуақытта жол беруге болмайды. Д ңгелек үстелге қатысушылардың ой-пікірлері осындай мәселеде тоғысып, келелі ұсыныстар ортаға салынып жатқаны қуантты. Ғалымдардан бастап, сала басшылары да бұл мәселеге на- зар аудара бастады. Бұл бағытта ендігі қолға алар қадамдарымыз қандай болмақ? Соны да рет-ретімен, кезең-кезеңімен шешіп алуымыз қажет. Белгілі жазушы-публицист, «Қазақ газеттері» ЖШС-ның Бас директоры – Редакторлар кеңесінің т рағасы Жұмабек Кенжалин тіл мәдениеті мен тіл тазалығын ұғыну сияқты мәселелермен тығыз бай- ланысты. Жасыратыны жоқ, әредік болса да, газет-журнал, радио-теледи- дар тілшілері с з қолданысына, с йлеу мәдениетіне онша мән бере бермейтіндігі рас. Осы кемшілік неден басталады? Ол сауатсыздықтан басталады. Мысалы, қазір еліміздегі университеттердің жур- налистика факультеттерінде жазу және с йлеу мәдениетінің қазақ әдеби тілін қалыптастырудағы орфографиялық ере- желерді жүйелеу мәселелері оқы тылмайды. Бұл бұрын болған. Енді соны қайтадан қалыпқа келтіру керек. Осы орайда бүгінгі д ңгелек үстелде к теріліп отырған мәселелер те ауқымды. Мұндай семинар- лар тек Астанада ғана емес, елдің барлық ңірлерінде ткені дұрыс. йткені әр облыс, аудандарда да бұқаралық ақпарат құралдары бар. Солардың қатысуымен ткізу керек, – деді Жұмабек Омарұлы. Д ңгелек үстелде с з с йлеп, пікір қосқан «Астана» университетінің медицина және азық-түлік кафедрасының профес- соры Мұхамбедия Ахметов терминдерді қалыптастыру ж ніндегі тәжірибесімен б лісті. Жалпы, аталмыш д ңгелек үстел ба- сында қазақ тілінің с з мәдениетін арттыру,
жүктеу/скачать 20,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|