Парижде болған лаңкестік оқиғаға орай
жүктеу/скачать 20,39 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жанар ЗАКЕН, С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ жалпы медицина факультетінің студенті
- Қазақтың көрнекті ақыны Жұмекен Нәжімеденовтің жары Нәсіп Мұстахқызы Нәжімеденкелінінің Алматы
- Қадыр ЖҮСІП, филология ғылымының докторы, Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің профессоры
- Таңатар ДӘРЕЛҰЛЫ Атырау облысы Тағылымды кездесу Алматыда С.Асфендиров атындағы Қазақ медициналық мемлекеттік
- АНА ТІЛІ ƏКІМ БОЛ, ХАЛҚЫҢА ЖАҚЫН БОЛ
- Беларусь Республикасының Тәуелсіздік Сарайында ел Пре- зиденті Александр Лукашен коға арналған ұлықтау рәсімі тті.
- Алтыны мол өңір Босқындар саны азаяр емес... Таңғалдырған көне шіркеу Оқушы басшы Ең шағын компьютер
- Швецияның ділет және к ші-қон мәселелері ж ніндегі министрі Морган Юханссон елде босқындарды орналастыратын
- Британияның Кембридж университетінің археолог- тары Қара Африканың аумағында ең к не еуропалық ғимаратты анықтады.
- Үндістанның үшінші сынып оқушысы Рубен Пол ұялы телефондарға арналған қосымшалар әзірлеу компаниясының бас директоры болып тағайындалды.
- Финляндияның «Solu» компа- ниясы қалта компьютерін ойлап шығарды.
Ақбота ИСЛ МБЕК жолында жүретіндігін тілге тиек етсе, тағы бір қаламгер шірбек Амангелді бірге қызмет жасаған жылдарын еске алып, Бейбіт Орынбекұлының адам- гер шілігін, ұлтжандылық қасиет терін с з етті. Конференция барысында «Арыс» қорының президенті, фило- логия ғы лымының докторы Ғ. нес, халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының вице-президенті Е.Қажыбек, Ш.Уәли- ханов атындағы Тарих және этноло гия институтының бас ғылыми қызмет кері, тарих ғылымының докторы А.Тоқ- табай, аталған инсти тут тың Тарихна- ма, деректану және заманауи мето- дология б лімінің меңгерушісі, тарих ғылымының докторы Г.Жүгенбаева, осы институттың ғылы ми қызметкері, тарих ғылымының кандидаты .Дәуітхан, «Адырна» ұлттық-этнографиялық қо- ғам дық қоры атынан А.Беркімбай және т.б. с з с йлеп, жылы лебіздерін білдірді. Жазушының балалық шағынан, ткен мір жолдарынан сыр шертетін фото-альбом таныстырылды. Кітап к р- месі ұйымдастырылды. Жиын соңында Бейбіт Қойшыбаев тың зі с з с йлеп, конференцияны ұйымдастырушыларға алғыс айтты. Бағдагүл БАЛАУБАЕВА бойынша шығармашылық байқау да ұйымдастырылды. нерлі студенттер байқауға белсене қатысып, білім жарыс- тырды. Кештің басты мақсаты тарихта шпестей із қалдырған қазақ ұлтының ұлы хандары мен даңқты батырла- рын насихаттау, жастардың бойында отаншылдық қасиеттерді қалыптастыру болды. Бір айта кетерлігі, аталған шара студенттердің к ңілінен шықты. Бұл орайда студент жастар атынан осы тағылымды кешті ұйымдастырған оқытушылар Н.Дюсенова, Ғ.Мәлік, С.Жолдыбаеваға ризашылығымды білдіргім келеді. Қазақ елінің бай тари- хи кезеңдері мен болашағын ұштастыра отырып, патриоттық рух сыйлаған шара баршамызға ерекше әсер етті.
Қазақтың к рнекті ақыны Жұмекен жетпіске жуық баллада жазған ақын. Оларды екі топқа б луге бола- ды: бірінші – аңыз сюжетіне құрылған балладалар, екінші – қазіргі заман бейнесі, моральдік тақырыпқа жүйеленген балладалар. Бірінші топтағы балладалардың негізгі тақырыптары ескі заман к ріністері, махаб- бат, туған жерге деген сүйіспеншілік, ерлік, адалдық, адамгершілік, ар-намыс, нер және т.б. Ал екінші топтағы балладаларда к біне замандастарымыздың адамгершілік қалпы, соғыс жылдарынан к ріністер, экологиялық жайлар әңгіме болады. Ақынның бірсыпыра балладалары к з алдымызға ткен заман бейнесінен реалистік елестер келтіреді. р алуан сюжеттерді балладаларға пайдалана оты- рып, автор оқырманға ойлы идеялар тастайды. Ондай балладалардың қатарына «Дастарқан», «Балуан», «Топырақ», «Қазық пен ағаш» деген балладаларды жатқызған ж н. А қ ы н н ы ң б і р ш а м а б а л л а д а л а р ы м а х а б б а т тақырыбын қозғайды. Оларда махаббат жайындағы ағаттық – қателіктердің жауыздыққа, зұлымдыққа ұрындыратыны ашылған. Жұмекеннің бұл тақырыптағы балладаларына жататындар: «Нарцисс», «Аполлон», «Шарт». Аңыз негізінде жазылған Жұме кен нің басқа да балладалары бар. «Нар идірген» деген баллада нер құдіретін дәріптейді. «Қызыл гауһар» қызылшылдық, дүниеқоңыздықты әшкерелейді, «Махаббат пен қара тас» махаббат қасиетін биіктетеді, «Уақыт жыры» – жақсылық пен жамандықты қарама-қарсы қояды, «Қызыр» – адалдықты жыр етсе, «Гүл туралы баллада» тәкаппарлықтан сақтандырады. Бұл балладаларда жалаң аңыз оқиғала ры баян- далып қоймайды, ақын оларды бүгінгі күнмен сабақтастырады да, оқыр ман дарға баллададан туатын ойды ғибрат етеді. Екінші топтағы қазіргі заман бейнелерін суреттейтін балладаларын бірнеше тақырыпқа б луге болады. Ұлы Отан соғысы кезіндегі халық мірін суреттейтін балладалар: «Домбыра», «Қара кісі», «Тұлып», «Б рік», «Ұрлық»; Қарттар мірін м а з м ұ н е т к е н б а л л а д а л а р : « Ш а л Қ о б ы л а н » , «Қобылан қарттың әңгімесі», «Қақпа алдындағы қарт», «Қошалақтың кісісі», «Бәйтеректер»; Құлқынқұмарлықты әшкерелейтін балладалар: «Пендешілік хақында», «К рші әйел», «Ақша», «Таза жұмыс», «Шашылық сатушы»; Адамгершілікті дәріптейтін балладалар: «К п балалы қыз туралы ода», «Қарыз», «Жалбыр торы», «Тез, тез», «Ана тілі туралы с з», «З.Шүкіровтің домбы расы мен зі туралы», «Жұбайлар», «Бақытсыздық», «Тұзды жыр», «Кітап дүкенінде», «Ант»; Экология мәселесін қозғайтын балладалар: «Ауылсовет бастығымен әңгіме», «Алты қаз», «Кім кінәлі». Қарттар тақырыбына арналған балладаларында ақын егде тартқан қарт адамдарға деген сыйластық мәселесін проблемалық дәрежеге к тереді. Бір кез- де елі үшін, туған жері үшін маңдай терін т ккен, жастық шағын құрдан-құр ткізбеген, мірдің қиын- қыстау кезеңдерінен шыңдалып ткен құрыш білек, бүгін еңкейген кәрі боп, әлде де елге пайдам тисе екен дейтін, з перзенттерінен ізгілік, адамгершілік, тазалық күтетін сәби мінезді қарттардың к ңіл- күйлерінен қызық жайларды аңғарамыз. Бұл бал- ладалардан Жұмекеннің қарттар мінезін те жақсы білетіндігі к рінеді. Адамгершілік, ар, мораль, мейірімділік, ізеттілікті қозғаған бірсыдырғы балладаларды Жұмекеннің алға тартқан проблемалық қырлары деуге болады. Біраз мезгілге дейін ар сауатсыздығы жанымызды жайлаған дерттей қаптады. Ата-бабамыздан мұра «ЖАЗУШЫНЫҢ ЖАРЫ ЕДІМ» Балладалар бояуы
Біз, Жұмекен Нәжімеденов екеуіміз бір-бірімізді 1952 жылдан білуші едік. Мектеп қабырғасында танысқан достар- мыз. Бір шаңырақтың астында 1957 жыл- дан зі к з жұмған 1983 жылға дейін бірге ғұмыр кештік. Жұмекен зінің леңіндей терең, қайталанбас біртуар мінезді адам еді. Бір қараған адам мінезі ауыр, тұйық деп ойлап қалады. Асығыс с йлеп, асығыс жауап беретін желқауыздығы жоқ, орнықты, салмақты мінезді адам. Біреуге ренжігенде бет жыртып айтпай, іштен тынатын. Бірақ сол адамның мірінде есінен кетпестей ащы мысқылын айтып тастап, мырс етіп күліп жүре беретін. Кейбір аңғырт с йлейтін адамдардың с зін іліп-қағып, д п тауып, мысқылдап күліп отыратын. Мысқылымен қоса те әзілқой адам еді. Жеңгелерін, балдыздарын, құрдастарын ткір әзілмен ашуландырып алып, зі қарқылдап күліп отыратын. Үй-ішіне, балаларға те жайлы, адамды аяғыш, аса қаталдығы жоқ, ішкі жан дүниесі нәзік жан еді. Үйдегі ұсақ шаруаға кірісетін ұсақтығы да жоқ еді. леңнен сәл қолы босағанда анасымен де, бәрімізбен де қалжыңдасып, әзілін айтып, бізді үйде еркін ұстауға тырыса- тын. йткені біз ол лең жазып отырғанда сыбырлап с йлеп, аяғымыздың ұшымен жүретінімізді білетін. Ал біреуге үйде ренжісе де, сол кезде емес, кейінірек жайлап отырып жер-жебіріне жеткізіп айтатын. Алғашқы қосылған жылдары зіме айтқан әзілдеріне қапелімде зіндей етіп жауап қайтара да алмаймын, зімше қайтарсам, ренжітіп алам ба деп оты- рып, ызадан жылайтынмын. С йтіп, зі жылатып, зі жұбатып отыратын. зінің анасымен де қатты әзілдесетін. Былай қарағанда қарапайым адам к рінгенімен, әзілдесе бастағанда анау-мынау адамдар- ды менсінбейтіні байқалып тұратын. Кісілік деп жомарттықты да айтады ғой. Ол жағынан да зіне басын тіреп келген ағайындарынан, достарынан аянған кезі жоқ. Екі жақты да бірдей ұстаған адам. Жолдастарының арасында да адамгершіліктің жоғары екенін білетін едім. зіме деген сыйластығын айтатын болсам, сыйластық деген екі адамға бірдей ғой. р уақыт азаматыңды зіңнен жоғары ұстап отырсаң, оның анасын, тумаларын, жолдастарын сыйласаң, даладан біреулерге ренжіп келіп, зіңе босқа тиіскен кезде үндемесең, әйел адамға жат ерсі қылық к рсетпесең, сені сыйламағанда кімді сыйлайды. Ер азаматтың жанына жақын адам зінің таңдап алған жары ғой, сенің де жақын адамың азаматың, сол азаматыңның босағасын аттап кірдің екен, соның к ңілінен шығуың керек. Ол үшін ішкі-сыртқы кіржің әңгімелерге к ңіл б лмей, үй ішінің берекесін келтіру үшін ағайынның да, ененің де артық қылықтарына мән бермесең ғана ара- да сыйластық болады. Кейде: «Саған сыйлық алатын ақшам болмады, саған арнап газетке лең беріп келдім» деуші еді. Мәскеуде екі жыл оқығанда да туған күніме арнап алған сыйлығын қатысқан адамдардан беріп жіберетін. Жұмекен жұмыс күндері леңді түнде жазады. Жұмыстан келіп тамақ ішкеннен кейін кешкі жетіде жұмыс орнына отыра- ды, содан түнгі сағат 1-2-ге дейін, кейде таңға дейін отырады, екі күн демалыс та күні-түні жазады. леңді тәуліктің тұрақты бір уақытында жазатын, егер әр түрлі се- бептермен сол уақыттан кешігіп қалса, з- зінен ашуланып жүреді. «Кеңседегі столымнан жалығып кеттім» деп диванға отырып, аласа столда жазады. лең жазып отырғанда оң тізесін селкілдетіп отырады, тағы бір ерекшелігі – алдында жатқан сіріңкенің талын сындыра береді. лең жазып отырғанда ішетіні – айран. Айран мен темекісі үзілмейді. Жұмекен қайтыс болғанда балала- рының үшеуі студент, соңғы екеуі мек- тепте оқитын. Кенжеміз он екі жас- та еді. Қолымда ауру анасы қалды, ол кісі ұлынан үш жыл кейін дүние салды. Қазір балалар бәрі де жоғары білім алып, әрқайсысы әр мамандықта істейді. Ұл – ұяда, қыздар – қияда. Қиындықсыз мір болмайды, халықтың к рген қиындығын біз де к ріп жатыр- мыз. Ағайын-тума, жолдастар, достар бұрынғыдай құрметтейді. деби ортаға да артар кпем жоқ. Қолдарынан келген- ше қадір-құрметтерін к рсетеді. деби мұрасын алғашқы кезде зім қолға алдым. йткені зі тірі кезінен леңдерін машинкаға басатынмын, қай леңі қандай жағдайда туғанын жақсы білемін. Балаларының бәрі де әдебиетке жақын, нерді түсінетін азамат болып сті. Кенжеміз Саиданы әкесінің әдеби мұрасына ие болуға баулыдым, зінің де ықыласы болды. Оқуын бітірген соң әкесінің еңбегін зерттеуге кірісті. Ұлымыз Мағжан әкесінің домбырасы- на ие болды, әкесінің тартқан күйлерін орындайды. Ұл-қыздарымыз з бала- ларына атасының шығармаларын оқып түсіндіреді. Немерелеріміздің үлкендері леңдерін жатқа айтып жүр. Жұмекеннің әзірге алты немересінің т ртеуіне әкесінің шығармаларындағы кейіпкерлердің есімін берді. ке даңқына к рсеткен бір құрмет-қызметі сол шығар. А қ ы н н ы ң б а б ы н т а б у , е н е н і күту, ұл мен қыздарды сіру оңайға т ү с к е н ж о қ . Ж ұ м е к е н т і р і к е з і н д е к рген қиыншылығыма да, кейінгі қиыншылығыма да, денсаулығымның жоқтығына да кінбеймін. Аллаға ри- замын. йткені мен – Жұмекендей ақынның жарымын, сондықтан да мен зімді бақытты әйелмін деп есептеймін. бәйтерегі бәйтерегі боп келе жатқан иба лылық, үлкендерді құрметтеу, нашарға қол ұшын беру, сыз даған жүректерді ая- лау дегендер бірден-бірге азайып, жан дүниеміз қатайып, қаталдыққа бой ұрғанымыз да рас еді. Жұмекен баллада жанрында к п шығарма жазған. Олардың тақырыптары да әр алуан. Поэтикалық шығарма ларының бұл жанрында, аңыз сюжеттерінде қазіргі мірді бейнелейтіндері де бар. Қадыр ЖҮСІП, филология ғылымының докторы, Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің профессоры Жыр жолдарынан «Жұмекеннің жүрегі» Ашақта (Оразбек Сәрсенбайдың естелігін оқыған соң) Жылтырақсыз құбылыстар салмақты, Қойма-жүрек қоңырауын сан қақты. Мұқағали тіріде айтты жұмбақ деп, Өлгеннен соң шешіп жүрміз жұмбақты. «Бомба жүрек» қиялымен үндесіп, Елең қылмай жүргендерді күндесіп. «Қыран қия» жанын жалдап ақынның, «Менің топырағым» қалыңдады күнде өсіп. Қызыл үстем болсадағы айбарлы-ақ, Азаттықтың жыршысына сый арнап. Жүрегіне жақын тұтып Мағжанды, Жалғыз ұлға атын қойды айдарлап. Әрбір жұлдыз жарығымен тіреп төр, Бәсекеге түсіп жатты жүректер. Болғандай-ау ақындардың «майданы», Түрініп сап шықпаса да білектер. Жұмыс бермей сыйғызбаса жер-көкке, Қаңқу сөздер қамап жүрсе жел өкпе. Бес баласы, кәрі анасы, бар жары, Инфарктте ұрынбай ма жүрекке? Ұлы ақынға қолдан келген құрметім – Жырын жаттап бөлінбейтін бір бүтін. Акын атын еншіледім ұлыма, Аса қажет ауадай қып бір жұтым. Ашық айтты ақ-қарасын, басқасын, Көлеңкелеп қалмады ойдың тасасын. Алға озып үні болған ғасырдың Жұмекен-жыр мәңгілікке жасасын! Есмұхан ЖАНИЗИН Жұмекеннің туған жері Ашақта, Тұрған таулар жоқ әрине асқақтап. Боз жусан мен бүргем пісіп шытынап, Қыр гүлдері – сары ала, басы аппақ. Дерегі жоқ демей-ақ қой, қол да құр, Жанарыңды оңға және солға бұр. Өзі айтқандай «жайған тері» сияқты, Тобарсыған ақшыл сұрғылт сор жатыр. «Қай дұшпаннан біздің халық қорқа алған, Жүзін жасқа, туған елге бол қорған». Деумен ата ізін мөрлеп жалғыздың, Қара қазан төңкеріпті сол сорға. Көңіл күпті, сұм соғыстан сақым хал, Семіп жатқан қанша шіркін жасыл тал. Сағынғанда сордағы ізді иіскейді, Нәжімеден атбегі әрі ақын шал. Сабыржаны жалғызы ғой айып па, Хабар үзді, сіңгендей бір ғайыпқа. Қазанды ашып, жасын құйса сол ізге, Селк – етер ді, кетпегей деп шайып та. Бұл Ашақтың бұлт торлаған жүзін көк, Бұл әулет те қалды қара тізім боп. Сабыржаны оралмады сағынған, Ақшыл сор бар, Нәжімеден шал бүгін жоқ. Жоқ деуіміз мүмкін болар күпірлік, Кімге мәңгі сағым елес, бұ тірлік. Жұмекен – жыр жүректерді тербесе, Тәубаға кеп неге айтпаймыз шүкірлік. Жалғыз тау боп мұнартады басы аппақ, Алып белгі құм төсінде – Ашақта. Жұмекендей немереге «ақ жол» деп, Тұрған сынды Нәжімеден шал шашы аппақ. Таңатар ДӘРЕЛҰЛЫ Атырау облысы Тағылымды кездесу Алматыда С.Асфендиров атындағы Қазақ медициналық мемлекеттік уни верситетінде «Қазақ хандығының 550 жылдығына» арналған «Тарих ға сырлар куәсі» атты мерекелік кеш тті. Шараны университеттің леу- м е т т і к - м ә д е н и қ ұ з ы р е т і н д а м ы т у депар таменті және Қазақстан тарихы кафедра сы ұйымдастырып, жалпы ме- дицина, қоғамдық денсаулық сақтау факультеттерінің 1-курс студенттері қа- тысты. Мәні ерекше тағылымды шарада с з с йлеген Қазақстан тарихы кафе дра- сының меңгерушісі З.Бисем баева қазақ хандығының құрылуы мен қалыптасу тарихы ж нінде мағлұмат берді. «Ұлттық би мен дәстүрлі ән», «Қазақ елін билеген хандар ж нінде мағлұмат пен к рініс», «Сурет сайы- сы», «Қазақ хандығына байланысты викториналық сұрақтар» тақырыптары Шәмшімен бірге 8 №46 (1304) 19 – 25 қараша 2015 жыл
АНА ТІЛІ ƏКІМ БОЛ, ХАЛҚЫҢА ЖАҚЫН БОЛ ЗАМАНДАС
зірлеген Нұрлан ҚҰМАР Ж Ж аһанның жүрек лүпілі аһанның жүрек лүпілі Ж Ж
аһанның жүрек лүпілі Беларусь Республикасының Тәуелсіздік Сарайында ел Пре- зиденті Александр Лукашен коға арналған ұлықтау рәсімі тті. Е л д і ң қ а й т а с а й л а н ғ а н П р е з и д е н т і К о н с т и т у ц и я ғ а қолын қойып, беларусь тілінде ант берді. Бұдан кейін ол ант беру туралы актіге қол қойды. Беларусь Орталық сайлау және республикалық референдум- дар ткізу ж ніндегі комиссияның т рағасы Лидия Ермошина Лукашенкоға Беларусь Республикасының Президенті куәлігін табыс етті. Ұлықтау рәсіміне 1 мың- нан астам қонақ қатысты. Бұлардың ішінде лауазымды тұлғалар, палата депутаттары, Республика кеңесінің кілдері мен мүшелері, түрлі деңгейдегі басшылар, дипломатиялық корпус кілдері, шетелдік қонақтар да болды.
АЗИЯ СКАНДИНАВИЯ ТҮБЕГІ АФРИКА ЕЛЕҢ ЕТКІЗЕР ЕҢ...ЕҢ... ТМД
Алтыны мол өңір Босқындар саны азаяр емес... Таңғалдырған көне шіркеу Оқушы басшы Ең шағын компьютер Лукашенко Президенттік қызметіне кірісті Алғаш рет Қытайда Сары теңіз түбінен ірі алтын ке- ніші табылды. Ондағы бағалы металдың қоры 470 тонна к лемінде. Дегенмен, мамандар «кен орнын игеру біраз қиындық туғызады» деп алаңдауда. Себебі алтын су бетінен 2 шақырым тереңдікте орналасқан. Алтын ел шығысындағы Шаньдун провинциясының жағалауына жақын Саньшань аралы ауданынан табылған. Аталған провинция елде алтын ндіру к лемінен к шбасшы ңір болып саналады. Аспан асты елі – әлемдегі ең ірі алтын тұтынушы және ндіруші мемлекеттердің бірі. Ресми деректер- ге сүйенсек, биылғы жылдың шілде айында алтын қорының к лемі 1658 тоннаға жеткен. Швецияның ділет және к ші-қон мәселелері ж ніндегі министрі Морган Юханссон елде босқындарды орналастыратын орын жоқ екендігін мәлімдеді. Қазіргі уақытта әлемдегі ең зекті мәселеге айналған босқындардың саны күн сайын суде. Швеция енді келушілердің бәрін баспанамен қамти алаты- нына кепіл бермейді. Соңғы кезде босқындардың Швеция еліне ке- луге ниет білдіруші мигранттар саны алдағы күндері рекордтық деңгейге жетеді деп болжануда. Бұл елге Гер- маниядан бес мыңға жуық к шіп-қонушы келуі мүмкін. К ші-қон басқармасының жариялаған болжамына сәйкес, 9,8 миллиондық Швеция 2015-2016 жылдарда 360 мыңға жуық босқынды қабылдауға мүмкіндігі бар екен. Бүгінде олардың саны 120 мыңға жуықтады. Бұл Еуроодақ халқының жан басына шаққанда ең жоғарғы к рсеткіш болып табылады.
Ғалымдар XV ғасырда салынған шіркеуді Кабо-Вер- де аралдарының бірінен қазып алған. Шіркеудің негізі 1470 жылы қаланған. 1500 жылы оны айтарлықтай кеңейтіп, Лиссабоннан әкелінген жабынқышпен жапқан. Шіркеу елдің бұрынғы астанасы және ең к не шаһары – Кабо-Верденің Сисади-Велья үйінділерінің арасында орналасқан. Үндістанның үшінші сынып оқушысы Рубен Пол ұялы телефондарға арналған қосымшалар әзірлеу компаниясының бас директоры болып тағайындалды. Тоғыз жасар ақылды бала мобильді қосымшалар құрастыратын жеке компаниясын басқарады және кибер қауіпсіздік тақырыбындағы конференцияларға жиі қатысып, з пікірін ортаға салумен к зге түсіп жүр. Жақында ол Азиядағы ең ірі «Ground Zero Summit – 2015» конференциясына қатысты. Бүгінгі күнге дейін ол Р.Пол «Prudent Games» компаниясының бас директоры болған к рінеді.
Сыртқы қабаты ағаштан жа- салған құрылғының экраны – небәрі 10 шаршы сантиметр. Құрастырушылардың айтуын- ша, тұтынушылар к ңілінен шығу үшін оның мәзірін де згеше үлгіде жасаған. Олар жаңа идеясын жүзеге асыру үшін қажетті қаржыны әлеуметтік желі арқылы жинап- ты. Бағасы 350 доллар тұратын бұндай гаджеттер алғашқы тұтынушыларына келер жылдың к ктемінде ж нелтілетін болады.
жүктеу/скачать 20,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|