Ж.Е. САГИТЖУМАРТОВА, А.М. ПАВЛОВ

68

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

келген.

Жылусыйымдылық  –  дене  температурасын  1  К-ге  немесе  1  калорияға 

жоғарылату үшін берілетін жылу мөлшері екенін ескере отырып, таза судың еш 

кедергісіз  жылу  сыйымдылығын  және  дыбыстың  судың  жылу  сыйымдылығы 

әсерін анықтау мақсатында зертханалық жұмыстар орындалды.

Зертханалық жұмыстың әдістемесі

Жылусыйымдылықты анықтауда 2 зертханалық жұмыс жасалынды. Бірін-

ші зертханалық жұмыс ток көзі, ток күшін анықтайтын құрал амперметр және 

ток кернеуін анықтайтын құрал вольтметр, калориметр, секундомер, қыздырғыш 

(кипятильник), ток реттегіш, термометр, және таза су көмегімен жүргізілді.

Теориялық мәліметтер. Зерттеудің термодинамикалық әдісінде көп қолда-

нылатын, дененің жылулық қасиеттерінің бірі жылусыйымдылық болып табы-

лады.

Дененің жылу сыйымдылығы деп, қарастырылып отырған термодинами-

калық процестегі, Q жылу мөлшерінің Т температура өзгерісіне қатынасының 

сандық шамасына тең физикалық шаманы айтады. 

С=  .

Дененің жылу сыйымдылығы химиялық құрамына, дене массасы мен оның 

термодинамикалық қалпына, сонымен қатар С теңдеуінен көріп отырғанымыз-

дай, Q жылу берілетін дене қалпының өзгеріс процесінің түріне тәуелді.

Біртекті  денелердің  жылулық  қассиеттері  келесі  түсініктермен  сипатта-

лады:  меншікті  жылусыйымдылық  пен  молярлық  жылусыйымдылық.  Біртекті 

дененің жылу сыйымдылығы m массаның c меншікті жылу сыйымдылығының 

көбейтіндісіне тең:

mc=  ; 

немесе

с= 

 .

Жұмыстың  орындалу  реті.  Алдымен  калориметрге  керек  мөлшерде  су 

құйылады. Судың массасы анықталады m=ρV; сосын 1-сызба бойынша ток көзіне 

амперметр,  вольтмерт,  қыздырғыш  (кипятильник)  жалғап  жұмыс  жасалады. 

Алдымен судың бастапқы   температурасы өлшенеді. Қыздырғыш (кипятиль-

ник) калоримертде 8-10 минут тұрады. Содан кейін, суды қоспалаушы арқылы 

араластырып,  соңғы  температурсы  анықталады.  Қоршаған  ортаға  берілген 

жылу  мөлшері  ескерілмейді.  Осыдан  жылусыйымдылық  және  берілген  ток, 

кернеу  мөлшері  көмегімен  R  кедергі  анықталады.  Алынған  нәтиже  1-кестеде 

көрсетілген. Жұмыста дыбыс генератор қондырғысы пайдаланылмады.

ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

69

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

1-кесте – Таза судың жылу сыйымдылығын анықтау нәтижесі

№

I (A)

U (V)

R (Ом)

t (c)

V (

)

C (

)

1.

0.5

22

44

480 

250 мг.

26

31

4224

2.

0.5

22

44

600

250 мг.

30

36

4400

Төменде алынған нәтижелер бойынша есептеулер жүргізілді.

Ом заңының көмегімен кедергі анықталады:

R=

1. R=

 = 44

2. R=

 = 44

Джоуль-Ленц заңымен жылу мөлшері анықталады:

Q= IUt

1. 0.5*22*480=5280

2. 0.5*22*600=6600

Q=cmΔT=cm

ΔT=

1. 31-26=5

2. 36-30=6

m=ρV=1000*250*

=0.25 кг

1. C =

 =

 =

 = 4224

2. C =

 =

 =

 = 4400.

Екінші зертханалық жұмыс ток көзі, ток күшін анықтайтын құрал ампер-

метр және ток кернеуін анықтайтын құрал вольтметр, секундомер, қыздырғыш, 

ток реттегіш, термометр, таза су және дыбыс генератор көмегімен жүргізілді.

Ж.Е. САГИТЖУМАРТОВА, А.М. ПАВЛОВ, 

Р.Е. САКЕНОВА, Е.М. САКПАНОВ. 2 (66) 2015. Б. 67-72 

 

 

 

                ISSN 1683-1667 

70

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

Жұмыстың  орындалу  реті.  Алдымен  калориметрге  керек  мөлшерде  су 

құйылады.  Судың  массасы  анықталады  m=ρV;  сосын  1-сызба  бойынша  ток 

көзіне  амперметр,  вольтмерт,  қыздырғыш  (кипятильник),  дыбыс  генераторын 

жалғап  жұмыс  жасалады.  Дыбыс  генераторы  суы  бар  калоримерге  қарама-

қарсы қойылады. Дыбыс генераторын, дыбыс күшейткіш арқылы 8000-10000 Гц 

аралықтарына қойып, судың бастапқы   температурасы өлшенеді. Қыздырғыш 

(кипятильник) калориметрде 8-10 минут тұрады, сол аралықта дыбыс генераторы 

да қосылып тұрады. Дыбыс генераторы қосылып тұрған кезде амперметр немесе 

вольтметр  көрсеткіштері  бақыланады.  Содан  кейін,  суды  қоспалаушы  арқылы 

араластырып, соңғы температурсы анықталады. Қоршаған ортаға берілген жылу 

мөлшері  ескерілмейді.  Осыдан  жылусыйымдылық  және  берілген  ток,  кернеу 

мөлшері көмегімен R кедергі анықталады. Алынған нәтиже 2-кестеде енгілген.

Төменде жұмысты орындау сызбасы берілген.

1-сызба – Сұйыққа дыбыс толқынының әсері

2-кесте – Дыбыс толқынының әсерінен алынған нәтиже

№ I (A) U (V) R (Ом)

t (с)

V (

)

ν (Гц)

C (

)

1.

0.5

28,6

57,2

480 

250 мг.

24

28

8000

6864

2.

0.5

29,2

58,4

600

250 мг.

28

32

10000

8760

 

А 

V 

 

Сандық термобулы 

термометр

 

 

ДИММЕР

 

Дыбыс 

генераторы

Хронометр немесе сағат 

00.00.00

ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

71

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

Ом заңының көмегімен кедергі анықталады:

R=

1. R=

 = 57.2

2. R=

 = 58.4

Джоуль-Ленц заңымен жылу мөлшері анықталады:

Q= IUt

1. 0.5*28.6*480=6864

2. 0.5*29.2*600=8760

Q=cmΔT=cm

ΔT=

1. 28-24=4

2. 32-28=4

m=ρV=1000*250*

=0.25 кг

1. C =

 =

 =

 = 6864

2. C =

 =

 =

 = 8760

3-кесте – Суға дыбыс толқынының әсері және дыбыс толқынынсыз кедергіні анықтау

R

жиілік 8000 Гц.

жиілік 10000 Гц.

R дыбыссыз

44 Ом

44 Ом

R дыбыспен

57,2 Ом

58,4 Ом 

4-кесте – Суға дыбыс толқынының әсері және дыбыс толқынынсыз жылу сыйымдылы-

ғын анықтау

C

жиілік 8000 Гц.

жиілік 10000 Гц.

С дыбыссыз

4224(

)

4400(

)

С дыбыспен

6864(

)

8760(

)

Ж.Е. САГИТЖУМАРТОВА, А.М. ПАВЛОВ, 

Р.Е. САКЕНОВА, Е.М. САКПАНОВ. 2 (66) 2015. Б. 67-72 

 

 

 

                ISSN 1683-1667 

72

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

Жұмыс  бойынша  қорытындылай  келе,  еркін  молекулалар  саны  азайып, 

кластердегі  молекулалар  саны  көбейгендігі  байқалады.  Судың  меншікті  жылу 

сыйымдылығын  анықтағаннан  кейін,  дыбыс  толқынының  сумен  әсерлесуі 

анықталды.  Судың  жылу  сыйымдылығына  дыбыс  толқынымен  әсер  еткенде 

меншікті жылу сыйымдылығы артқаны байқалды. 

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1. Павлов А.М., Сакенова Р.Е. О теплоемкости жидкостей из одноатомных моле-

кул // Региональный вестник Востока. – Усть-Каменогорск. – 2013. – №4. – 393 с.

2. Павлов А.М. Физика реальных газов и жидкостей: учебное пособие / А.М. Пав-

лов. – Усть-Каменогорск, 2011. – 222 с.

3.  Сакенова  Р.Е.  О  теории  теплоемкости  жидкостей  //  Сборник  материалов  І 

Российско-Казахстанской  молодежной  научно-технической  конференции.  –  Барнаул  / 

Р.Е. Сакенова, А.М. Павлов. – Изд. «Алтайский государственный университет», 2013. 

– 57 с.

REFERENCES

1. Pavlov A.M., Sakenova R.E., O teploemkosti zhidkostej iz odnoatomnyh molekul. 

Regional’nyj vestnik Vostoka. Ust’-Kamenogorsk, 2013, №4, 393 (in Russ).

2. Pavlov A.M., Fizika real’nyh gazov i zhidkostej. Uchebnoe posobie. Kazahstan, Ust’-

Kamenogorsk, 2011, 222 (in Russ).

3. Sakenova R.E. Pavlov A.M., O teorii teploemkosti zhidkostej. Sbornik materialov І 

Rossijsko-Kazahstanskoj molodezhnoj nauchno-tehnicheskoj konferencii. Izd. Altajskij gosu-

darstvennyj universitet. Barnaul, 2013. 57 (in Russ).

ӘОЖ 536.71: 37.091

М.Ә. САДУАҚАСОВА, К.Т. ИМАНЖАНОВА 

С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, Өскемен қ., Қазақстан

ЦИКЛДЫ РЕЗОНАНСТЫ ҮДЕТКІШТІң 

МАГНИТ ӨРІСІНЕ ӘСЕРІН АНЫҚТАУ

Мақалада циклды резонансты үдеткіштің магнит өрісінде жұмыс істеу принципі 

жайлы айтылады. Қарапайым бөлшектерді үдету мақсатында жасалған циклотронның 

құрылысы мен оның заңдылықтарын нақты әрі тиімді түсіну үшін есеп шығару жолда-

ры көрсетілген.

Түйін  сөздер:  үдеткіш,  циклотрон,  магнит  өрісі,  қарапайым  бөлшек,  айналу 

жиілігі. 

ВОЗДЕЙСТВИЕ ЦИКЛИЧЕСКО-РЕЗОНАНСНОГО 

УСКОРИТЕЛЯ НА МАГНИТНОЕ ПОЛЕ

В данной статье говорится о принципе работы циклическо-резонансного ускори-

теля  в  магнитном  поле.  Рассмотрены  эффективные  пути  решения  задач  для  понятия 

ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

73

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

структур и законов циклотрона, которые изготавливают в целях ускорения элементар-

ных частиц.

Ключевые слова: усилитель, циклотрон, магнитное поле, элементарная частица, 

частота вращения.

THE EFFECT OF CyCLIC-RESONANCE 

ACCELERATOR TO THE MAGNETIC FIELD

This article refers to the principle of cycle resonance accelerator in a magnetic field. The 

effective ways to meet the challenges to the notion of structures and laws, which are produced 

in a cyclotron to accelerate elementary particles.

Keywords: booster, cyclotron, magnetic field, an elementary particle, the frequency.

Білім  алушылардың  танымдық  іс-әрекетін  белсендiруде  есептер  шығару 

және эксперимент рөлi жоғары, есеп шығару барысында оқушылардың негiзгi 

физикадағы бiлiм, бiлiктілік, дағдылары қалыптасады. Шығармашылық есептер-

ді шығару кезінде қандай да бір физикалық құбылысты түсіндіру арқылы орын-

дала отырып, белгілі бір жағдайда құбылыстың қалай өтетініне болжам жасауды 

қажет ететін есептер бар [4]. Онда негізінен физикалық құбылыстың мағынасын 

ашуды  мақсат  етеді,  сондықтан  жалпы  физика  курсының  жекелеген  бөліміне 

тоқталу арқылы түсіндіруге болады. Сол мақсатта «Атом, атом ядросы, қатты 

дене және қарапайым бөлшектер» физикасының бөлімін алсақ, негізгі мақсаты 

– белгілі заңдылықтарды практикалық қолдануға, талдауға, табиғатта кездесетін 

олардың қарама-қайшылықтарын ажырата білуге, олардың қолдану аясын бол-

жай  алуға,  денелерде  өтетін  физикалық  процестері  кезіндегі  түрлендірулерді 

және  олардың  қатысуымен  өтетін  құбылыстарды  нақты,  тиімді  жолдармен 

үйретіп, түсіндіру.

Атом, атом ядросы, қатты дене және қарапайым бөлшектердегі көптеген 

тәжірибелерден  алынған  ядролық  реакциялар  нәтижесінде  бір  химиялық 

элементтің ядросы басқа химиялық элемент ядросына айналатыны және басқа 

да бөлшектердің бөлініп шығатынын анықтайды. Бөлшектердің қасиеттері мен 

шамаларын  анықтауда  әртүрлі  әдістер  бар.  Қарапайым  бөлшектер  физикасы 

болғанымен,  оларды  сипаттау  біршама  күрделі,  сондықтан  ядролық  физикада 

эксперименталдық әдістер қолданылады. Эксперименттің мақсаттары мен оны 

жүргізетін  жағдайларына  қарай,  негізгі  сипаттамалары  жөнінен  бір-бірінен 

айырмашылығы бар, әртүрлі тіркегіш құралдар (сцинтиляциялық санауыш, ион-

дау камерасы, Черенков санауышы, Вильсон камерасы және диффузиялық каме-

ра, көпіршіктік камера, Гюйгер-Мюллердің газ разрядты санауышы, зарядталған 

бөлшектерді санауыш, үдеткіштер) қолданылады [1].

Ядролық  физикада,  қарапайым  бөлшектер  физикасы  және  техника-

да  зарядталған  бөлшектерді  үдету  проблемасының  өте  үлкен  мәні  бар.  Атом 

ядросының  құрылысын  анықтауға,  ядролық  реакциялар  алуға  қарапайым 

М.Ә. САДУАҚАСОВА, К.Т. ИМАНЖАНОВА. 2 (66) 2015. Б. 72-76 

 

 

                ISSN 1683-1667 

74

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

бөлшектердің  құрылысын  зерттеуге  және  бөлшектер  өзара  әсерлесу  үшін 

жоғары энергиялы бөлшектер қажет. Зарядталған бөлшектерден жоғары энер-

гия алу үшін арналған құралдар үдеткіштер деп аталады. Табиғатта қарапайым 

бөлшектер  өзара  тең  әсерлесу  нәтижесінде  энергиясы  жоғары  болып  келген 

бөлшектерді  пайдаланып,  энергиясы  одан  да  жоғары  бөлшектер  алуға  бола-

ды. Бұл мақсатта жасалынған үдеткіштердің бірі – циклді резонансты үдеткіш. 

Оның пішінінде бөлшектерді басқарушы магнит өрісінің әсерінен траектория-

сы қисайып, дөңгелек форманы қабылдайды немесе жарық спираль тәрізді бо-

лады  да,  үдетілген  аралықпен  өтеді  [2].  Бөлшектің  үдетілген  екі  аралықтағы 

уақыты үдетуші өріс өзгерісінің периодына тең болады. Циклдық резонанстық 

үдеткіштердің  типінің  бірі  –  циклотрон,  ол  ауыр  бөлшекті  үдетуге  арналған 

(1-сурет) қондырғы.

1-сурет  –  Циклотронның  сұлбасы.  2  –  магнит  өрісінің  аралығынан  тұратын  сопақша 

вакуум камерасы, камера ішінде жартылай сегмент 3 – дуантэлектродтар, дуант жоғары 

жиілікті генератордың полюсіне 4 – қосылған құрылғының ортасында, яғни дуанттар 

аралығындағы саңылауға иондар көзі 1-де орналасқан

Циклотронның жұмыс істеу принципі мен заңдылықтарын нақты әрі тиімді 

түсіну үшін есеп шығару мысалы ретінде қарастырсақ.

Циклотронның  магнит  өрісінде,  дуанттардың  потенциалдар  айырымына 

байланысты протондар қозғалысқа келеді. Протондардың қозғалыстағы массасы, 

тыныштықтағы массасын қарағанда 5%-ға арту үшін олар қанша айналым жасау 

керек? Бөлшектің орбита бойымен қозғалғандағы жиілігі қандай? Ізделінді ша-

маларды есепті шығару барысында құрылғының жұмыс істеу принципін меңгере 

отырып тапсақ. Дуанттар арасында протондар өткенде, оның потенциалдар айы-

рымы барлық кезде максимал мәнге ие болады [3].

Ион көзінен шыққан иондар 2 магнит өрісінде Лоренц күшінің әсерінен 

шеңбер  бойымен  қозғалады.  Шеңбер  радиусы  (r),  жылдамдығы  жарық 

ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

75

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

жылдамдығынан көп кіші болса, 

, яғни 

, мұндағы 

 

– шеңбер бойымен қозғалған бөлшектер заряды массасы және жылдамдығы, Н – 

магнит өрісінің кернеуі. Онда бөлшек жылдамдығы 

.

Сызықтық  жылдамдықтың  бұрыштық  жылдамдықпен  байланысы  

 онда 

. Ол 

.

Циклотрон  ішінде  протон  айналмалы  қозғалыста  болады,  олай  болса 

протонға  центрден  тепкіш  күш  әсер  етеді,  ол  магит  өрісінің  кернеуіне  байла-

нысты 

, 

,  немесе 

.  Ал  жиілігі 

.

Циклотрон  екі  дуанттан  тұрады,  протон  екеуінде  де  қозғалады,  сонда 

А=А

1

+А

2

=2enU; ал энергия 

.

. Потенциалдар айырымы барлық 

кезде максимал мәнге, яғни 30 кВ тең деп есептеп, сан мәндерін орнына қойсақ 

87798710

 болады. 

Физикалық  іс-әрекет  пен  танымдық  іс-әрекеттi  белсендiруде  есептi 

қолданудың зор мүмкiндiгi бар екені анық. Есеп шығару барысында білім алу-

шы тек физика курсын белсендi игеріп қана қоймай, олар шығармашылық ой-

лау  икемдiлiгiн  меңгереді.  Саналы  құрылған  есептер  арқылы  оқушылардың 

есептердi шығарудың тәсiлдерiн білудегі, шешiмдерiн жалпылаудағы, теориялық 

заңдылықтарды ашудағы ойлау іс-әрекетiн бiр жүйеге келтіріледі.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Наурызбаев А. Атом және атом ядросының физикасы / А. Наурызбаев. – Алма-

ты, 2012.

2. Хамонд Р. Занимательная физика / Р. Хамонд. – М., 2008.

3. Бәйтенұлы Н. Ядролық физика / Н. Бәйтенұлы. – Алматы, 2004.

4. www.physic.kz

М.Ә. САДУАҚАСОВА, К.Т. ИМАНЖАНОВА. 2 (66) 2015. Б. 72-76 

 

 

                ISSN 1683-1667 

76

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

REFERENCES

1. Nauryzbaev A., Atom zhane atom jadrosyny fizikasy, Almaty, 2012 (in Kaz).

2. Hamond R., Zanimatel’naja fizika, Moskva, 2008 (in Russ).

3. Bajtenuly N. Jadrolyq fizika, Almaty, 2004 (in Kaz).

4. www.physic.kz (in Kaz).

УДК 539.216.2

К.К. САМАРХАНОВ

1

, Л.И. КВЕГЛИС

1

, В.С. ЖИГАЛОВ

2

1

Восточно-Казахстанский государственный университет 

имени С. Аманжолова, г. Усть-Каменогорск, Казахстан

2

Институт Физики имени Л.В. Киренского, г. Красноярск, Российская Федерация

ИССЛЕДОВАНИЕ СТРУКТУРЫ И МАГНИТНЫХ 

СВОЙСТВ ТОНКИХ ПЛЕНОК Sm

X

Co

1-X

Работа посвящена исследованию структуры и магнитных свойств, а также других 

различных свойств тонкопленочной системы Sm

x

Co

1-x

. Предполагается внедрение полу-

ченных результатов в технологические процессы при разработке новых материалов для 

космической отрасли и предприятий машиностроения. 

Ключевые слова: квантовая точка, неоднородность магнитной структуры. 

Sm 

X

Co

1-X

 ЖҰҚА ПЛЕНКАЛАРЫНЫң ҚҰРЫЛЫМЫН 

ЖӘНЕ МАГНИТТІК ҚАСИЕТТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Бұл  жұмыс  жұқа  пленкалы  Sm

x

Co

1-x

  материалдардың  құрылымын,  магниттік 

қасиеттерін және басқа да құрылым қасиеттерін зерттеуге арналған. Алынған нәтижелер 

жаңадан материалдарды жасап  шығаруда, яғни  ғарыштық салада және көлік өндірісі 

кәсіпорындарында және т.б. технологиялық үдерістерге ендіру күтілуде.

Түйін сөздер: кванттық нүкте, магниттік құрылымның біртексіздігі.

INVESTIGATION OF THE STRUCTURE AND MAGNETIC 

PROPERTIES OF THIN FILMS Sm

X

Co

1-X

This work is devoted to Investigation of the structure and magnetic properties and other 

character properties of thin films SmxCo1-x. Planned to implement the results in technological 

processes in the development of new materials for the space industry and machine building.

Keywords: quantum dot, heterogeneity of the magnetic structure.

В  последнее  время  большое  внимание  сосредоточено  на  материалах  с 

сильными  корреляциями  между  магнитными  и  электрическими  свойствами. 

Интенсивно  исследуются  наноструктурированные,  массивные  и  тонкопленоч-

ные материалы в связи с возможностью формирования в них квантовых точек и 

квантовых проволок. Материалы РЗМ-ПМ благодаря большим значениям поля 

анизотропии, намагниченности насыщения и температуры Кюри (Т

К

), обладают 

ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

77

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

огромным потенциалом для изготовления постоянных массивных и пленочных 

магнитов. Высокая температура Кюри делает систему Sm-Co уникальной сре-

ди материалов для постоянных магнитов в высокотемпературных приложениях.

 

Большая одноосная магнитокристаллическая анизотропия, которая определяет 

направление  легкой  оси  намагничивания  и  предопределяет  высокую  коэрци-

тивность. Это позволяет использовать пленки Sm-Co в разнообразных микро-

электромеханических системах и в качестве сред записи и хранения информации 

с большой плотностью. Во всех этих приложениях необходимы хорошо ориен-

тированные внутренние магнитные поля, определяемые кристаллографической 

анизотропией и высокая тепловая стабильность материала.

 

Фазовый состав, ори-

ентации и величины анизотропии достаточно легко управляются при росте на 

различных подложках. Механизмы такого роста на монокристаллических под-

ложках с использованием различных технологических методик (ионно-лучевое, 

магнетронное распыление, лазерное испарение и др.) и их влияния на свойства 

пленок были предметом исследований во многих работах [1-7].

При  вакуумных  технологиях  получения  пленок  формирование  структу-

ры  металлических  пленок  происходит  в  экстремальных  условиях  из-за  боль-

шого  температурного  градиента  между  подложкой  и  осаждаемым  вакуумным 

конденсатом. Взаимодействующие материалы находятся в сильно неравновес-

ном состоянии, в котором скорости протекания фазовых превращений, массо- 

и энергопереноса возрастают на несколько порядков величин. В этих условиях 

в пленках возникает особый способ упорядочения – самоорганизация. В ряде 

случаев  самоорганизационные  наноразмерные  структуры  обладают  рядом  до-

полнительных уникальных свойств [8], таких как повышенная стабильность и 

радиационная  стойкость.  Например,  благодаря  уникальным  физическим  свой-

ствам, широко применяются полупроводниковые гетероструктуры с квантовыми 

точками (наноостровки InAs в слоистой матрице GaAs) [9].

Пленочная система Sm

x

Co

1-x

 была взята потому что, сплав обладает рядом 

уникальных свойств т.е. высокой коэрцитивной силой, большой величиной маг-

нитной кристаллографической анизотропии K

1 

~ 10

8

 erg/cm

3 

[10], что позволяет 

считать этот материал магнитожестким т.е., хорошо удерживающим направле-

ние спинов электронов. 

жүктеу/скачать 13,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: