Оқу пәндері 1 ннвариантты белім

XIX  пісырдыц  аягы  меп  XX  гасырдың 
басында  білім  беру 
масштабынын  үлгайганына  карамастан,  бурж>азня 
жеткіншектері 
копшілігінін 
білім 
дэрежесін 
шекте\ге 
ынтала>іды. 
Мектеп
о к у ш ы л а р г а  
кец  орісті  білім  беруге  мүдделі  болмады.  Бұгап  жоспар 
мен багдарламалары демеу бойды.
3-кесте  -  Оку  ж ьиы на арналган оқу жоеішры (бастауыш 
мектеп)
! 
Оку 
1  1а  I  16  !  1 в  I  2а  I  26  1  2в  і  За 
36  I  Зв 
4а 
46  I
Окч 
пәндері
1  Иньарнаитты бәлім
1.  Ана тілі
[  2.Мсмлске 
т-  тік тіл
I  З.Орыс 
I  -
[ тілІ___  
___
I  4Магеыати  I  4
32
ка
Луинсгаму
б.Бсйне.іеу 
1,5  [  "І  $  |  | .5  I  1.5
! онсрі
I  7.  М  у іы к а
5
49
■ ■
1.5 
1.5
,$ 
1.5 
I,
[  8.  Ецбек
I *Дснс- 
шьшыктыр
ч
1  жүктемс 
І аңда>
[ к> рсы
і  Д снс -
шымыкгыр
Ритмика 
1
йВі
1.5
16,5
*>
—  — — ------  
—
«-
■>
24
~
■ ■
■
■  
а
 
„
 
, і  
.
----------------------
--  
„
Мекгсп  (иарнатиыі) комгюменіі
у
Ч
Ваіеалопі
и
4  Ж і
ок\
гары
■>**
4--
11
1
24
кгемсеі
3
3
3  1 3 ' 
~
3
3
3
30
\
1
' Т  ~
I
1
1
11
І
і
1 1
Г Г "
і
1
11
і~~
Г ~ і
1
1
1 
]
І
8
24
2 Г
27
7
401
»
7
2 7
“ 2 7 “ ~27~
_
273
92

Оқүш ы компонснті
Жеке.топтык кенес
тер. белсенді  козга 
лыс сипатындагы
сабактар________
1. Тілашар
2.  Үлтгық 
дунпетаным
3
.  И н ф о р м а т и к а
4. Білгенге маржан
5.Әсемдік әлемінде
Гимназня сагаты - 4 сагат
1. Көңілді
шытырман
2. Әсем эріптер
3.  Ертегілер елшде
4. Экономнка
5.  Агьшшын тілі
6.  Балауса
7.  Киелі сандар
8. Ұлттық
дүниетаным
9. Тапкырлар
Барлыгы
Жетілдіру блогы -  4,5 сагат
1 1. Ұлттықби 
«Айжан қыз»
1 7 ]
5
1.5  1 1.5  1
1.
5
1 
1  К5
1.
5
"9
Г2. Балдык би 
«Балауса»
1.5
1.5
1,
5
4.5
I  3. Ән-вокал 
«Жауказын»
1.5
1.5 
1.5
1.
5
6
1
_
_
 
_  
*
 
-  
----------------------------- 
—
....................................................................................................—
1
|4 . Шебер колдар
ГіГ
5
1.5
1
,
5
4,5
1 5. Денсаулық 
I 
клубы
1.
5
1.5
1.5
!,5
1.5
1.
5
І, 
1.5 
5
1.5
1,5
і.
5
16,1
5
6. Бейнелеу өнері- 
нің үйірмелері 
«Кьшкалам»
1.
5
1,5
1.5
1.5
1,5
1. 
1
 
5
9
Барлыгы:
4,
5
4.5
4.5
4.5
4.5
4. 
1 5
4.
5
4,5  I 4.5
4.5
4.
5
49,
5 
1
3-кестенің жалгасы
93

Факулыативтік  сабақтар  косымша  вариативті  бөлімнен  таңдау 
курстарынан  және  гимназия  сагатынан  бірінші  сыныптардан  бастап 
енгізіледі.  Бүлардың  максаты  мыиада:  осы  уакытта  окушылардың 
ынталарын  қаиагаттандыру  жоне 
тавдап 
алгаи  багьггта:  математика, 
физнкалык,  одеби  -   эстетикалык  т.б.  багыггар  бойынша  білімдерді 
тереңдетуге  мүмкіндік  беру  жоне  дамыта  окыту  талабына  сай  және 
жеке 
түлга  ретінде  калыпгасгыру.  Бүл  сабаісгарды  енгізу  тек 
окушылардыц  ойыпда  сақталып  капа  коймай,  соидай-ак,  бүтіндей 
алпшда 
білімге  дегеп  олардың  ыптасын  тереіідету  жопе  болашак 
мамандықты  таңдап  алып,  бүл  салада  ойдагыдай  жүмыс  істеу  үшін 
негіз  ретінде  олардыц  жеке-дара  бейімдіктері  мен  кабілеттерін 
калыптастыру үшін жагдай жасау ісіне мүмкіндік береді.
Бастауыш  мектептің  оку  жоспары  мен  багдарламасын  негүрлым 
толыгырақ алыгі  карастырайык.  Бүл арадаі
- теория мен оқы гу  практикасын жақындастыру;
- оқылатын мәселелер арасындагы озара байланыс;
-  габигат  күбылыстарын,  адамдардың  еңбсктегі  іс-әрекетіи  оқып 
үйренгенде тікелей  қабылдауды  пайдалапу;
- оқылатын  қүбылыстардың озара байланысы, заңдылыгы;
-  балаларда  біздіц  қогамымыздыц  өмірі  туралы,  гылым  мен
техниканың көрнекті  жегістіктері  жайыида  негүрлым  кең чусініісгерін 
қалыптастыру;
-  аса  таиым  —  білімдік  мацызы  жоқ  ескірген  материалды
ыгыстыру.
Оны  оқушылардың саналы  игеру  үшін  материалдың түсініктілігі, 
оны  келесі  сыныптарда  қайта  оқып  шыгу  қажеттігін  болдырмау  үшін 
осы  түрде  беру  қарастырылады.  Бұл  балаларга  білім  мен  тәрбие 
бсрудіц негізі болып саналады. Ана тілі жөніндегі жаңа багдарламалар 
кец  көлемді  міндеттерді  үсынады,  бүл  окып  үйрену  үдерісінде 
шешіл>іе  тиіс.  1-сыныггга  балаларды  оилапып  оқуга,  сойлеуге  жэне 
жазуга 
үйретеді, 
оқушылардыц 
созіи 
байьп-уга 
жордемдеседі, 
оалаларда  окуіа  деген  ынтаны  дамытуды,  ой  дамуыиа  жол  ашуды, 
қоршаган 
шындық 
-  
болмыс 
чуралы 
балалардыц 
үгымын 
калыигастырып,  байьггуды  талап  етеді.  Багдарламаларда  балаларды 
ана  тілі  жоніндегі  теориялық  білімдермен  қаруландыруга,  сондай-ак 
жаібаша  жоне  созді  пайдаланудың  шеберліктері  мен  дагдыларын 
дамыгуга  үлкен  орын  беріледі.  Білім  беру  міидсгтерімен  қатар  ана 
тіліне  үйрету  үдерісінде  шешілуге  тиісті  дарынды  баланы  жеке  түлга 
ретінде торбиелеудіц көлемді  міндетгерін алга қояды  [163].
94

Оку сабактарында әдеби -  көркем мәтіндермен жұмыс  істеу үшін, 
ок>шыларда  оны  жасаган  халықка,  ана  созіне  деген  сүйіспеншілік 
сезімін  тәрбилеу  үшін,  негүрлым  колайлы  жагдайлар  жасалады.
Балалардын созін дамыту үшін оқу сабагыныц мацызы арта түседі.
Біздіц  мектегітеріміздіц бастауыш  білім  тарихында  жаца оку  пәні
-  математика енгізілген.  Бүл -  тек аты жагынан  гана емес,  сондай-ак, 
мазмүны  жагынан  да  жаца  пән  болган.  Математика  жөніндегі 
багдарлама  арифмстиканыц  жаца  курсы  төцірегіне  геометрия  мен 
алгебралық  пропедсвтика  элеменггерін  біріктіреді.  Бүл  кадам  кейбір 
жагынан  үлкен  мацызы  бар.  Ең  алдымен  басгауыш  сыныпгарда 
магематиканы  окыгудыц  пропедевтикалык 
(Пропедевтика  -   гр. 
ргораісіеио -   предварительно  обучаю -   введение  в  какуіо-либо  науку. 
Пропедевтинеский  -   подготовительный;  курс  -   подготовительный, 
вводный  курс,  систематически  изложенный  в  сжатой  и  элементарной 
форме,  предваряющий  более  глубокое  изучение  данной  дисциплины) 
[164]  мацызын  күшейтуге,  математиканы  (арифметика,  алгебра, 
геометрия)  окып  үйрепуде  бүрын  болып  келген  кейбір  кедергілерді 
жоюга  жетеміз. 
Бүл 
-  
мектеи 
балаларыныц 
матемагикалык 
модениетініц дәрежесін жалпы арттыруга мүмкіндік береді.
Бүкіл  багдарламада  окушылардыц  интеллектуалдык  дамуына 
жэрдем  ету  мацызды  багыт  болып  саиалады.  Оқудыц  нак  басынан 
бастап  багдарлама  мүгалімді  тек  окушыларда  есептеп  шыгару 
дагдыларын 
калыпгастырып 
кана 
коймайды, 
сонымен 
бірге 
сандардын  натуралды  қатарыныц  қажетті  қасиеттерімен,  сондай  -  ак, 
арифметикалық  амалдардыц  қасиеттерімен,  бүл  амалдыц  арасындагы
байланыстарымен таныстыруга багытталады.
Бастауыш  мектеп  балаларды  табигатқа  деген  ынтаны  дамытады.
Бүлар бүцан аргы жсрде биология мен геофафияиы оқып үйрену үшін 
негіз  болатын  табиғаттың  аса  мацызды  қүбылыстары  туралы
элементарлык білімдермен каруландырады
Табигаттаиу  материалы  дсрбес  оку  пәні  етіліп  бөлінген.  2 
сыныптан  табиғаітаиуды  енгізу  окушыларга  неіүрлым  голык  жэне 
үлкен  таным  -   білім  белсенділікпен  (тэжірибелер,  бакылаулар 
жолымен)  табиғаг  қүбылыстарын  зерттеп  үйренуге,  олардыц  озара 
байланысын  орнатуга  мүмкіидік  береді. 
Габиғаітану  біркагар 
тэрбиелік  міндеттерді:  окушыларда  табигатка  деген  сүйіспеншілік 
тудырып,  оныц  байлыгын  көбейтуге  ынталдандырады.  Табигаттану 
курсын  қүруда  маусымдык жэне  өлке  танушылык  принциптер  жүзеге 
асырылады.  Бүл  окушылар табигат  күбылыстарын,  оз  мекеніндегі  ауа 
райыныц  өзгерісгсрін  жүйслі  түрде  бакылауынан,  өсімдік  жэне
95

жануар  дүниесін  зерттеп  үйренуден,  жылдың  түрлі  уақытшрында 
өсімдіктер  мен  жануарлар  оміріндегі  озгерістерді  байқап  үйренуден 
көрінеді.  Табигаттану 
жоніндегі 
жұмыстыц  маңызды  тармагы 
ересектердің еңбегімен танысу болып табылады  [165].
Ёңбек  және  сыныптан  тыс  жұмыстар  сабақтарында  мектеп 
болалары  табигатгагы,  адам  оміріндсгі  кұбылысмтардың  озара 
байланысын  коруге,  түрлі  омірлік  қүбылыстарга  гылыми  түсініктер 
табуга үйретеді, табигат пеп  қогамдық омірді  озгеріудегі  адам  баласы 
білімдердің  қуатгалыгын  корсетеді.  Біздіц  коітіы м ы зды ң  омірінде 
еңбектің ролін балалардың түсінуініц орасан зор маңызы бар.
Бастауыш  мектеп  біздің  Отанымыздыц  откен  тарихын  үйренуге 
деген  балалардың ыніасын  қ ан аттан д ы р ад ы .  Халық омірінен тарихи 
фактілер  мен  оқигаларды  зерттеп  -   үйрену  біздің халқымыздың  омірі 
туралы,  көрнекті  мемлекеттік  қайраткерлер;  өтаендегі  қолбасшылар, 
аса ірі оқымыстылар туралы әңгімелер түрінде қүрылады.
Балаларды  егеменді  ел  болу  жолындагы  қазақ  халқының 
күресімен  таныстыру,  Қазақстаи  Республикасының  тарихын  оқып 
үйренумен  і ыгыз  байланыста  жүргізіледі.  Ец  бастысы  -   оқушыларды 
қоі^ам  омірі  тоқтаусыз  дамып  отыргандыгыи  түсінуге  жеткізу  болып 
табылады.  Материалдық  жэне  мәдени  игіліктер  еліміздіц  Гірезиденті 
Н.  Ә.  Назарбаевтың  басшылыгымеи  егемендікке  қолы  жеткені 
халқыныц ецбегімен  жэне  талантымен  жасалгаы  Қазақстан  елінің дем 
бсрушісі жэне басшысы екеиін  корсетудіц маңызы бар  [166].
Басгауыш білім  алудың етене қүрамды болігі оқушылардың еңбек 
эзірлігі  саналады.  Еңбек  сабагының  багдарламасы  томендегідей 
міндеітерді  шешуді белгілейді:
-  балалардың  еңбек  тэжірибесін,  адамдардың  ондірістік  қызметі 
туралы,  техника  туралы,  олардың  білімін  кеңейту,  балаларды  еңбек 
сүйгіштік,  еңбекке  жэне  еңбек  адамдарына  деген  дүрыс  көзқарас 
рухында тэрбиелеу;
-  ецбектегі  іскерліктерін,  ецбск  мэдениетініц  негіздерін,  өз 
жұмысын  жэне  жолдастарының  жүмысын  ұйымдастыра  білуді 
дамыту; 
' ' 7;
-  еңбек  сабакгарыида  оқушыларды  дамытып,  тэрбиелеу  (акыл  -  
ой, адамгершілік, эстетикалық, дене тэрбиесі);
-  багдарлама  техникалық  еңбек  сабақтарыпда,  практикалық 
жұмыстарды 
орындау 
жэііе 
ауыл 
шаруашылыгыиың 
еңбек 
сабақгарында  осімдікті  егіи  осіру  жоиіндегі  тэжірибе  жұмыстарын 
жүргізу  үдерісінде  барлык  балаларда  коиструкторлық,  техникалық
96

шеберліктер  мсн  кабшеттердіц  неіізін  дамытуға  аса  үлкен  мацыз
береді.
Багдарлама  техникалык  жоне  ауыл  шаруашылыгы  ецбегі  деп
аталатын екі  болімнен  түрады.  Оқытудыц  алгашқы  қадамынан  бастап 
ок>шылар  техникалык  модельдеу  жоне  ауыл  шаруашылык  тәжірибе 
жөніндегі  гапсырмалар алады.  Мүныц борі  окушыларда ецбекке деген 
шыгармашылык  козкарасты  тәрбиелеу  үшін  аса  мацызды  алгы  шарт 
бол ы п таб ы л ады.
Окулыктардын жан-жакты  торбиесін  жүзеге  асыруда  музыканын, 
он  сабагының,  бейиелеу  оиерініц,  сондай-ак,  дене  шынықтыру 
сабагыныц зор мацызы бар.
Бастауыш  сынып  оқулык  мазмүнында  белгілі  бір  оқу  пәні 
бойынша 
багдарламага 
сойксс 
гылыми 
білімдердіц 
негіздері 
баяндалады.  Оқулықгыц  үлгілері 
Я.  А.  Коменскийдіц  «Материнская 
школа»,  «Огкрьггая  дверь  к  языкам»,  «Мир  чувственных  вещей  в 
картинах»  деген  белгілі  кітаптары  болды.  Бүлардың  жақсылық  жагы 
мынада 
болды: 
олар 
Коменский 
түжырымдаган 
белгілі 
бір 
дидактикалық 
талаптарды 
ескере 
отырып 
қүрылды, 
өмірлік 
материалды  кеңінен  корсетті,  оқушылардың  психологиясын  есепке 
алды.  Коменскийдің окулыктары  екі  жүз жылдаи  астам  уақыт бойына 
үздік  кітаптар  болып  саналады,  коптегеп  тілдерде  аударылды, 
оқулыктар  қүрастырушылар үшін  оқу  кітабыныц үлгісі  болып  қызмет
етті [ 167,340 с.].
Өткендегі  Кеңес  дәуірінде  орыс  мәдениетінің  көрнекті  өкілдері 
хапық  мектептері  үшін  окулыкгар  жасауы  оздерінің  борыштары  деп
санады.  К.  Д.  Ушинскийдің  «Родное  слово»  оқулыгы  және  «Детский 
мир»  хрестомагиясы  кеңінен  ойгілі  болды,  олар  прогрессивті 
дидактикалык жәнс  психологиялық көзкарастар  негізінде қүрылды да, 
бастауыш мектеп үшін әдебиет тарихында маңызды белес болды.
«Родное  слово»  оқулыгы  окытудың  үш  жылына  сәйкес  үш 
бөлімнен  түрады.  Бірінші  бөлім  әріптен  және  оку  үшін  әліппеден 
кейінгі  материалдан  тұрады.  Екіиші  болімі  суретгері  бар  оқуга 
арналган  кітап,  үшінші  болім  -   алгашқы  гірактикалық  грамматика 
окулыгы  меи  хрестомагия.  Бүл  окулыісгар  табигат  күбылыстары, 
адамдардың омірі  туралы  мол  гылыми  долелді  магериал  болуды  жэне 
мектеп  балаларынын  ой  -   орісін  кеңейтуді  мақсат  етіп  койды. 
К.  Д.  Ушинский  окулыктарында  халык  шыгармашылыгыныц  үздік 
үлгілерін,  көрнскті  одеби  шыгырмалардыц  мәтіндерін  кеңінен 
пайдаланды,  кейбір  өзі  жазган  мотіндерді  басыгі  шыгарды.  Еліміз 
егемендік  алганиан  бері  қазақ  халқының  «Атамүра»  баспасынан
97

шыккан  оқулыктармен дэріс  берілуде.  Окулыкгы  кұраудың сындарлы 
теориясы 
бірте-бірте 
калыптасып, 
бұган 
койылатын 
нактылы
педагогнкалык талагітар тұжырымдалды:
1)  окулыктың  материалы  гылымның  осы  замангы  деңгейіне  сай 
келуге  жэие  окушыларда  дүниеге  дұрыс  козкарасгы  калыптастыруға 
жол ашуга тиіс. 
^
я£
2)  окулыктыц  мазмұны,  тарауларыпыц  орналасуы  берілген  пэн 
бойыпша  багдарламапы  сскеріи  кұрылады. 
Іараулардыц  іштей 
түгастыі ыпыц  үлкен  маңызы  бар,  олардыц  эркайсысы  пэн  бойынша 
білімдер жүйесінде аякгалган бір саты болуга тиіс.
3)  жаксы  окулыкта  материалдыц  баяпдалуы  логикалылыгымеи, 
сындарлылыгымен  козіе  гүседі.  Окульпсгыц  орбір  иеіүрлым  елеулі 
тармагы  немесе  тарауы  окушыларга  берілгеи  сұраулармен  немесе 
тапсырмалармен аяқталады.
4) окулыққа  койылатын  мацызды талап -   георияның практикамен 
байланысыныц  принципін  дэл  ұстау.  Оқулықты  мұндай  етіп  құру 
оқытудагы  формализмді  жоюга  мүмкіндік  береді,  оқушыны  оку 
материалын саналы игеруге иіггермелейді.
Оқу 
материалын 
баяндаганда 
оқушыларды 
белгілі 
бір 
кұбылыстардыц  дамуын  салыстырып,  қадағалауга,  яғни  белсене 
ойлауга мэжбүр ететін саи алуан тэсілдерді  қолдану пайдалы.
5)  есте  сақгауға  кажстгі  барлык  анықгамалар,  корытындылар, 
тұжырымдар  оқулыктарда  бөліп  корсетіледі.  Бастауыш  мектептерге 
арналган  оқулықтарда  окушыларға  берілген  тура  нұсқаулар  да 
болады,  мэселен,  мынандай  түрде:  оқы  жэне  есіце  сақта,  дәптеріңе 
жазып ал, оқы жәпе жиыида жолдастарыңа ай гып бер және басқалар.
6)  көркейгудіц  де  маңызы  бұдан  кем  болмайды.  Мектеп 
балаларыныц  үлкен  эмоциялылыгын  ескерс  огырып,  оқулықтар 
сыртының  өте  қызгылыкты  болуы,  ойластырылған  жэне  мұқият 
таіщалып  алынган  сурет  -   бейнелермен  жабдықталган  болуға  тиіс. 
Жақсы 
іріктеліп 
алыиған 
айшықты 
иллюстрациялар 
мэтіннің 
танымдық, тэрбиелік функциясын  күшейге түседі.
Окулықтарга  қойылатын  гигиеналык  талаптар:  оқу  материалын 
дүрыс  мелшерлеу,  басылуыныц  айкыидыгы,  шрифтіц  көлсмі,  тагы 
басқа системалардың да зор маңызы бар.
Біздіц  елімізде  бастауыш  мектеп  үшін  окулықтар  жасау  жонінде 
үлкен  жұмыс жүргізіледі.  Бүлардыц кейбіреулері  авторлар ұжымының 
үлкен эксперимен гальдық жүмысыиыц кортындысы болып табылады.
98

Бұл  кітаптар  бізліц  оміріміздіц  аса  мацызы  окигалары  жайында
орынды 
айтыи 
береді, 
балаларды 
гылым 
мен 
техниканыц
жетістіктерімен таныстырады.
Білім  берудіц мазмүны ашылатын аса мацызды  мұгалімніц окып - 
зерттеуі  өз  жұмысы  мен  балалардыц  ецбек  сабагын  ұйымдастыруга 
көмектеседі.  Мектеп  жетекшілері  үшін  оку  жосгіары,  багдарламасы 
мсн  сабақ  кестесін  жасаганда,  бүкіл  оку  —  торбие  үдерісін 
жоспарлаудыц негізгі  кұжаттары болып табылады.
Бастауыш  мектепте  оқу  істерін  ұйымдастырудың  тиімділігін 
арттыру  жолдары  мектеп  оқушылар  мен  мұгалімдердің  омірі  мен 
ецбегін  нактылы  ұйымдастыргаи  жагдайда  оқушылар  окыту  және 
тәрбиелеу  ісінде  табысқа  жете  алады.  Оку  жэне  сынынтан  тыс 
жұмысты  педагогикалык  гиімді  егіп  ұйымдастыру  жоие  мектептіц 
катаң  белгіленгеи  ішкі  тәргібі  мектеп  режимі  деп  атау  кабылданган 
[168].
Бірыцгай  мектеп  тэртібінің  негіздері  жалпы  орта  білім  беретін 
мектеп  Жаргысында  бекітілген.  Мектепте  оку  күнніц  ұзактыгын  оку 
жоспары  белгілейді.  Бастауыш  мектеите  б.ұл  төрт  сагаттан  аспауга 
тиіс.  Үлттық  мектептерінде  оқу  жүктемесін  аптасына  екі  сагат 
ұзартуга  жол  беріледі.  Сабактыц  ұзақтығы  45  минут  болып 
белгіленген.  Сабақ эркайсысының ұзактыгы  10  минуттан  үзілістермен 
алмасып  келеді.  Екі  сабақган  кейін  30  минуттық  үлкен  үзіліс 
белгілеиген.  Устав  бір  үлкен  үзіліс  орнына  екінші  және  үшінші 
сабақіан  кейін  ұзақгығы  20  мннуттан  екі  үлкен  үзіліс  жасауга  жол 
береді.
Бірінші  сынып  оқушыларыпыц  оку  жұмысының  жагдайларын 
зерттеу бұлар үшін ец тиімді  ұзактыгы 30 минут сабак екенін  корсетті. 
Алайда  біріиші  сыныптардыц  оқушылары  үшін  мұндай  күн  тәртібін 
енгізу 
мектеп 
жұмысының 
жалпы 
режимі 
үшін 
белгілі 
қиындықтарымен  байланысты.  Сондыктан  да  араларына  сергіту 
минуттарын  салып,  45  минутгық  сабақгы  екі  бөлікке  бөлуге  тура 
келеді.  1  сыныптагы сабақтың екі болігі мазмүны  мен сипаты жағынан
эртүрлі жұмыс белгілейді.
Мектептерде  оку  ісінің  басталуын  жергілікті  жагдайларга  карай 
белгілейді.  Екі  ауысымдык  сабаісгарда  оку  күні  бөлмені  желдетіп, 
жинау үшін ауысым араларында міндетті түрде үзіліс жасап  19 сағагга 
аяктау га тиіс.
Жалны  меісгептік сыныптан  тыс  сабақгар  ерекше  кесте  бойынша 
өткізіледі.  Бұлар  соңгы  сабактарга  тікелей  кабыса  алады,  немесе 
негұрлым  кешірек уақытка жатады.
99

Оку  сабактары  кестесіпш  орасан  үлкен  тәрбиелік  маңызы  бар, 
сондықтан да жергілікті  жагдайларды еске алып,  мүны  әрбір мектепте 
егжей  -   тегжейіне  дейін  талдап,  бүлжытпай  іс  жүзіне  асырудың 
маңызы  зор.  Әсіресе,  балаларда  оқу  уакыгына  күрметпен  қарауды 
жоне  сабак  есебінен  оқудан  тыс  сан  алуан  шараларды  өткізуге  жол 
бермеуді тәрбиелеудің маңызы бар.
Мектептегі 
оку 
сабақтарының  кестесі 
оқу 
күнінің  жэне 
аптасының  ішінде  мүгалім  мен  оқушылардың  еңбегін  үйымдастыру 
оку  сабақтарының  кестесімен  реггеледі.  Бүл  оку  жоснарының 
негізінде  күрылыгі,  гүракты  болуга  гиіс.  Сабақ  кестесін  жасаганда 
ок> шылар мен мүгалімдердің еңбегіне койьппігьпі талагггар ескеріледі. 
Дүрыс  жасалган  сабақ  кесгесі,  окушылардың  оку  еңбегін  біркелкі  әрі 
педагогикалық  максагқа  гиімді  сойкес  етіп  болу,  бүкіл  оқу  жылы  мен 
эрбір оку күн бойына олардың жүмыс қабілетін сақтауга жол ашады.
Арнаулы  зерттеулер  сабақтың  бірінші  сагаты  мен  анганың 
бірінші  күні  мүгалімде  де,  оқушыда  да  жогары  жүмыс  қабілетін 
бермейтінін  көрсетті.  Бесінші  жәие  алтыншы  сабақтар  балалар  едәуір 
шаршаган  уақьпта  өтеді.  Бүл  аптаның  бесінші  жэне  алтыншы  күніне 
катысты. 
Сондықтан 
да 
ең 
қиын 
пэндер 
бүл 
күндерге 
тагайындалмауга  тиіс.  Оқу  күннің  шегінде  ең  қиын  сабақтар  екінші 
және  үшінші  сагатгы  алады.  Пэндер  бойынша  қиындыгы  орташа 
сабақтар  —  бірінші  жэне  төртінші.  Бастауыш  мектепте  математика 
мен  ана  тілін  қиын  сабаетар  деп  сапауга  болады,  эсіресе  бақылау 
жүмыстарын  өткізу  мүқият  жоспарланады,  өйткені  бүлар  балалардан 
үлкен  интеллектуалды  күш жүмсауды  керек етеді  [169].
Сабақ  кестесін  жасагаида  барлық мүгалімдердің барлық сыныпта
көрнекті  құралдарды,  оқу 
кабинеттерін 
пайдалану,  сондай-ақ,
сыиыпта  жэнс  одан  тыс  жерде  оқу  сабақгарын  пракіикалык
байқауларды,  экскурсияларды,  оқу  еңбегін  үштастыру  қажетгігі 
ескеріледі.
іііагын 
комплектілі 
бастауыш 
мектепте 
оқу 
сабақтарын
үйымдасгырудың  өз  ерекшеліісгері  болады.  Мектепгің  үш  жылдық
оқыту  мерзіміие  кошірілуі  бүл  мектептерде  оқу  жүмысының
үиымдастырылу  жагдайларын  негізінен  өзгерггі.  Егер  бұрын  екі
комплектілі  мекгеп  анагұрлым  типгік  мектепке  жатса,  енді  мектептен
горіінші  класгарды  шыгарып,  оларды  көршілес  сегіз  жылдық  жэне
орта  мектептерге  берген  соң,  бастауыш  мсктептердсгі  көпшілігі  бір 
комплеісгілі  болып  кала;іы.
Бастауыш  мектепте  дарынды  балаларды  саралау  іс-эрекеті  іске 
асырылды.  Оқушылар  -   бірінші  сыныптагылар  бүл  мектептердегі
100

жүктеу/скачать 9,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: