Филология кафедрасы
Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау
жүктеу/скачать 1,13 Mb. Pdf көрінісі
|
Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау: 7апта, жоғарғы ұпай- 3
8 - тақырып: Қазақ тілінің дыбыстық жүйесінде бұрыннан бар, өзіне тән фонемалар туралы түсінік Мақсаты: Қазақ тілінің дыбыстық жүйесінде бұрыннан бар, өзіне тән фонемалар туралы түсінік беру. Қаралатын негізгі сұрақтар: 1.Дауыссыз дыбыстардың жазылуы мен айтылуы жайында мағлұматтар. Олардың ерекшеліктері 2.Дауыссыз дыбыстардың жазылуы мен айтылуы жайында ғалымдар пікірлері мен дәлелдеулер
3.Дауыссыз дыбыстардың жазылуы мен айтылуы. Тапсырма: Абай қарасөздерінен кейбір дауыссыздардың айтылуы мен жазылуындағы ерекшеліктерге мысал келтіріп, талдау жасаңыз. Есеп беру түрі: конспект Әдістемелік нұсқау: Дауыссыздардың айтылуы мен жазылуындағы ерекшеліктерге байдланысты лингвист ғалымдар көзқарастарын саралау. Конспект материалды толық оқып шығуынан кейін жасалатын жазба жұмыс. Ол мәтіннен қысқаша түсінік алып, керекті жерлерін алу. Автордың негізгі ойлары конспект жасауда сөзбе-сөз көшіріліп алынбайды, өзіндік оймен қорытынды жасалып жазылады. Бұл мәтіннің мазмұнын тиімді қамти алуын көздейді. Конспект жасағанда мәтіннің беттері көрсетілуі тиіс. Конспектте жұмыстың авторының аты-жөні толық жазылады, жұмыс атауы, шыққан баспасы, жылы көрсетілуі қажет, конспект жасалған беттерін көрсетуі, нақты, таза жазылуы тиіс. Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау: 8-апта, жоғарғы ұпай- 3
Пунктуация жүйесіндегі белгілерді мағынаға қарай дұрыс қолданудың маңызы туралы мәліметтер беру. Қарастырылатын сұрақтар: 1.Қазақ пунктуациясының теориялық негіздері 2.Қазақ пунктуациясының шешілмей, әр түрлі қойылып жүрген мәселелері 3.Тасымал Тапсырма: Қазақ пунктуациясының теориялық негіздері мен қазақ пунктуациясының шешілмей, әр түрлі қойылып жүрген мәселелері туралы пікірлер жинаттыру, қарама-қайшылықты анықтап, дәлел келтіру.
маңызы жөніндегі ғалымдар пікірін салыстыру . Реферат – баяндаманың басылған немесе жазылған түріндегі қысқаша түрі. Рефераттың көлемі 10-12 беттен кем болмауы керек. Рефератқа дайындалуда студент тақырып бойынша әдебиеттерді таңдауы, жоспар құруы қажет.
Жоспар кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Рефератты орындауда баяндама 10-15 минутты қамтиды. Оны орындауда тақырып мәні ашылуы, айтылатын негізгі ой танылу қажет. Орындауда өзіндік пікір қоса танылып отырылады. Соңында міндетті түрде қорытынды жасалады. Аудитория қосымша сұрақтар қоюы мүмкін. Берілген сұрақ бойынша өзіндік пікірлерін басқа да топ студенттері білдіруі мүмкін. Баяндаушыны бағалауда орындаудағы сенімділік, дәлелді нақты таныта білуі, қойылған сұрақтарға нақты жауап бере білуі, өзінің көзқарасын білдіруі қадағаланады.
9-апта, жоғарғы ұпай- 3
мағлұмат бере отырып, әрқайсысының орнын белгілеу. Қарастырылатын сұрақтар: 1.Тыныс белгілерінің түрлері.
2.Сөйлем соңына қойылатын тыныс белгілері Тапсырма: Көркем шығармалардан, жаттығу жұмыстарын орындату арқылы тыныс белгілерінің орындарын анықтау. Есеп беру түрі: картотека Әдістемелік нұсқау: Тыныс белгілерді мағынаға қарай дұрыс қолданудың маңызы жөніндегі ғалымдар пікірін салыстыру.
Картотеканы дайындау үшін ең алдымен мысалды еңбектен белгілеп теріп алу керек. Үлгі: Тыныс белгілерді мағынаға қарай дұрыс қолдану
Әдебиет: М.Жұмабаев. Таңдамалы шығармалар жинағы. 1-кітап. Алматы: Санат.1992 ж.52-б.
10-апта, жоғарғы ұпай- 3
кейінгі дәуірінің жемісі екенін дәлелдеген ғалымдар тұжырымымен таныстыру. Қарастырылатын сұрақтар: 1.Тыныс белгілері - жазу тілінің, жазу мәдениетінің әсіресе баспа ісінің, дами түскен кейінгі дәуірінің жемісі. 2.Баспаның өркендеуі, халық арасында тарауы, оқушылар санының артуы, жазу мәдениетінің көтерілуі, ортақ заңға, белгілі ережеге негізделуі 3.Қазақ пунктуациясының маңызы Тапсырма: Көркем шығармалардан, жаттығу жұмыстарын орындату арқылы тыныс белгілерінің орындарын анықтау. Есеп беру түрі: реферат Әдістемелік нұсқау: Тыныс белгілері - жазу тілінің, жазу мәдениетінің әсіресе баспа ісінің, дами түскен кейінгі дәуірінің жемісі екенін дәлелдеген ғалымдар тұжырымы мен пікірін
салыстыру.
Реферат – баяндаманың басылған немесе жазылған түріндегі қысқаша түрі. Рефераттың көлемі 10-12 беттен кем болмауы керек. Рефератқа дайындалуда студент тақырып бойынша әдебиеттерді таңдауы, жоспар құруы қажет. Жоспар кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Рефератты орындауда баяндама 10-15 минутты қамтиды. Оны орындауда тақырып мәні ашылуы, айтылатын негізгі ой танылу қажет. Орындауда өзіндік пікір қоса танылып отырылады. Соңында міндетті түрде қорытынды жасалады. Аудитория қосымша сұрақтар қоюы мүмкін. Берілген сұрақ бойынша өзіндік пікірлерін басқа да топ студенттері білдіруі мүмкін. Баяндаушыны бағалауда орындаудағы сенімділік, дәлелді нақты таныта білуі, қойылған сұрақтарға нақты жауап бере білуі, өзінің көзқарасын білдіруі қадағаланады. Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау: 11-апта, жоғарғы ұпай- 3
Қазіргі замандағы тілдерде кездесетін тыныс белгілеріне тән қасиет – олардың интернационалдығы туралы дәлелдемелер.
1. Қазіргі замандағы тілдерде кездесетін тыныс белгілеріне тән қасиет – олардың интернационалдығы 2.Тыныс белгілерінің түр-тұрпаты жағынан да, мағыналары мен функциялары жағынан да тілдердің басым көпшілігінде бірдей болып келуі 3.Жазу мәдениеті, сауаттылықтың шешуші бір саласы –пунктуация мәселесі
орындарын анықтау.
Тыныс белгілері - жазу тілінің, жазу мәдениетінің әсіресе баспа ісінің, дами түскен кейінгі дәуірінің жемісі екенін дәлелдеген ғалымдар тұжырымы мен пікірін салыстыру.
Реферат – баяндаманың басылған немесе жазылған түріндегі қысқаша түрі. Рефераттың көлемі 10-12 беттен кем болмауы керек. Рефератқа дайындалуда студент тақырып бойынша әдебиеттерді таңдауы, жоспар құруы қажет. Жоспар кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Рефератты орындауда баяндама 10-15 минутты қамтиды. Оны орындауда тақырып мәні ашылуы, айтылатын негізгі ой танылу қажет. Орындауда өзіндік пікір қоса танылып отырылады. Соңында міндетті түрде қорытынды жасалады. Аудитория қосымша сұрақтар қоюы мүмкін. Берілген сұрақ бойынша өзіндік пікірлерін басқа да топ студенттері білдіруі мүмкін. Баяндаушыны бағалауда орындаудағы сенімділік, дәлелді нақты таныта білуі, қойылған сұрақтарға нақты жауап бере білуі, өзінің көзқарасын білдіруі қадағаланады. Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау: 12-апта, жоғарғы ұпай- 3
туралы мәлімет беру. Қарастырылатын сұрақтары: 1.Қазақ тілінің пунктуация жүйесінің орыс тілі пунктуация жүйесіне негізделуі 2.А.Казембек, А.Терентьев, В.Радлов, м.П.Мелиоранский дің қазақ тыныс белгілері жайлы еңбектері 3.Жазу қағидалары
мен жалпылауыш сөздердің тыныс белгілерінің орындарын анықтау. Есеп беру түрі: конспект Әдістемелік нұсқау: Қазақ тілінің пунктуация жүйесінің орыс тілі пунктуация жүйесіне негізделуі туралы ғалымдар тұжырымы мен пікірін салыстыру. Конспект материалды толық оқып шығуынан кейін жасалатын жазба жұмыс. Ол мәтіннен қысқаша түсінік алып, керекті жерлерін алу. Автордың негізгі ойлары конспект жасауда сөзбе-сөз көшіріліп алынбайды, өзіндік оймен қорытынды жасалып жазылады. Бұл мәтіннің мазмұнын тиімді қамти алуын көздейді. Конспект жасағанда мәтіннің беттері көрсетілуі тиіс. Конспектте жұмыстың авторының аты-жөні толық жазылады, жұмыс атауы, шыққан баспасы, жылы көрсетілуі қажет, конспект жасалған беттерін көрсетуі, нақты, таза жазылуы тиіс.
13-апта, жоғарғы ұпай- 3
Қазақ тілінің тыныс белгілері жөнінде жазылған алғашқы еңбектер туралы мағлұмат беру, дәлелдемелер келтіру. Қарастырылатын сұрақтары: 1.Қазақ тілінің тыныс белгілері жөнінде жазылған алғашқы еңбектер 2.Ш.Сарыбаев, С.Жиенбаев, Х.Басымов, М.Балақаев, Ә.Хасенов еңбектері
төлеу сөздердің, автор сөзінің тыныс белгілерінің орнын анықтау. Есеп беру түрі: конспект Әдістемелік нұсқау: Қазақ тілінің тыныс белгілері жөнінде жазылған алғашқы еңбектер
салыстыру. Конспект материалды толық оқып шығуынан кейін жасалатын жазба жұмыс. Ол мәтіннен қысқаша түсінік алып, керекті жерлерін алу. Автордың негізгі ойлары конспект жасауда сөзбе-сөз көшіріліп алынбайды, өзіндік оймен қорытынды жасалып жазылады. Бұл мәтіннің мазмұнын тиімді қамти алуын көздейді. Конспект жасағанда мәтіннің беттері көрсетілуі тиіс. Конспектте жұмыстың авторының аты-жөні толық жазылады, жұмыс атауы, шыққан баспасы, жылы көрсетілуі қажет, конспект жасалған беттерін көрсетуі, нақты, таза жазылуы тиіс. Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау:
14-апта, жоғарғы ұпай- 3 15-тақырып Қазақ тіліндегі тыныс белгілерін комплексті оқыту жолдары Мақсаты:
Қазақ тіліндегі тыныс белгілерін комплексті оқыту жолдары туралы мағлұмат беру, дәлелдемелер келтіру.
1. Кейбір пунктуациялық ережелер жайында. 2. Оңашаланған айқындауыш мүшелердің тыныс белгілері 3. Құрмалас сөйлемдердің тыныс белгілері Тапсырма: Көркем шығармалардан, жаттығу жұмыстарын орындату арқылы Төл сөздердің және төлеу сөздердің, автор сөзінің тыныс белгілерінің орнын анықтау. Есеп беру түрі: конспект Әдістемелік нұсқау Қазақ тіліндегі тыныс белгілерін комплексті оқыту жолдары туралы Ж.Аймауытов еңбегін қарастыру. Конспект материалды толық оқып шығуынан кейін жасалатын жазба жұмыс. Ол мәтіннен қысқаша түсінік алып, керекті жерлерін алу. Автордың негізгі ойлары конспект жасауда сөзбе-сөз көшіріліп алынбайды, өзіндік оймен қорытынды жасалып жазылады. Бұл мәтіннің мазмұнын тиімді қамти алуын көздейді. Конспект жасағанда мәтіннің беттері көрсетілуі тиіс. Конспектте жұмыстың авторының аты-жөні толық жазылады, жұмыс атауы, шыққан баспасы, жылы көрсетілуі қажет, конспект жасалған беттерін көрсетуі, нақты, таза жазылуы тиіс. Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау: 15-апта, жоғарғы ұпай- 3
«ПУНКТУАЦИЯНЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ» ПӘНІНЕН СТУДЕНТТЕРДІҢ БІЛІМІН БАҚЫЛАУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ ЖҮЙЕСІ
Семей, 2014
Межелік бақылауға арналған тапсырмалар 1-нұсқа Сөйлемдердегі дыбыстық ерекшеліктер мен тыныс белгілері және олардың қолданылу орнын тауып, талдау жасаңыз: Тамақтан да, ойыннан да, күлкіден де, мақтаннан да, кербездіктен де, тойдан да, топтан да, қатыннан да көңілі аз ба, көп пе жалығады. Бірі – бет пішінін, сақал-мұртын, мүшесін, жүрісін, қас-қабағын қолдан түзеп, шынтағын көтеріп, қолын тарақтап әуре болмақ. Ол қиянатшыл балалары талапқа да, ғылымға да, ұстазға да, хаттә иман иғтиқатқа да қиянатбірлән болад]. Адам баласына жыртықсыз, кірсіз, сыпайы киініп, һәм ол киімін былғап, былжыратып кимей, таза кимек – дұрыс іс. Қылам дегенін қыларлық, тұрам дегенінде тұрарлық, мінезде азғырылмайтын ақылды, арды сақтарлық беріктігі, қайраты бар болсын. Адам баласын құрт, құс, өзге хайуандар сипатында жаратпай, бұл гузәл сипатты беріп, екі аяққа бастырып, басын жоғары тұрғызып, дүниені көздерлік қылып өзге хайуандар секілді тамақты өз басымен алғызбай, ыңғайлы екі қолды басқа қызмет еттіріп, не ішіп, не жегенін білмей қалмасын деп, исін алып ләззаттанғандай қылып ауыз үстіне мұрынды қойып, оның үстіне тазалығын байқарлық екі көз беріп, ол көздерге нәзіктен, зарардан қорғап тұрарлық қабақ беріп, ол қабақтарды ашып-жауып тұрғанда қажалмасын деп кірпік жасап, маңдай тері тура көзге ақпасын деп, қаға беруге қас беріп, оның жүзіне көрік қылып, бірінің қолынан келместей істі көптесіп бітірмекке, біреу ойын біреуіне ұқтырарлық тіліне сөз беріп жаратпақтығы махаббат емес пе? Біріңе бірің қонақ екенсің, өзің дүниеге де қонақ екенсің, біреудің бағына, малына күндестік қылып, я көрсеқызарлық қылып көз алартыспақ лайық па? Қарны аш кісінің көңілінде ақыл, бойында ар, ғылымға құмарлық қайдан болсын. Өстіп жер-жүзіндегі жұрттың қоры болып, бірімізді біріміз аңдып өтеміз бе? . Олай болғанда, пенде өз тырысқандығыменен не табады? Ай, құдай-ай, жанға мырза қылатұғын, ердің жадағайда-ақ сертке тұрғыштығы, малға мырзалығы, дүниенің бір тиын есеп көрмейтұғыны, жомарттығы - әр түрлі белгісібойында тұрмас па еді?!
Әуел құданың, екінші – халықтың, үшінші дәулеттің. Төртінші – ғибраттың, бесінші – ақылдың, ардың бәрінің дұшпаны ол. Жұрттың бәрі біледі өлетұғынын және өлім үнемі қартайып келмейтұғынын, бір алғанды қайта жібермейтұғынын. Қыстауы тарлық қылса, арызы жеткендік, сыйы өткендік, барлық қызметімен біреудің қыстауын сатып алмақ, ептеп алмақ, тартып алмақ. Ай, құдай-ай, жанға мырза қылатұғын, ердің жадағайда-ақ сертке тұрғыштығы, малға мырзалығы, дүниенің бір тиын есеп көрмейтұғыны, жомарттығы - әр түрлі белгісібойында тұрмас па еді?! Ей, қайрат, бірақ қаруыңа қарай қаттылығың да мол, пайдаң да мол, залалыңда мол. Ей, мұсылмандар, біреу бай болса, біреу кедей болса, біреу ауру, біреу сау болса, біреу есті, біреу есер болса, біреуінің көңілі жақсылыққа мейілді, біреуінің көңілі жамандыққа мейілді, - бұлар неліктен. Ей, Аристодим, қате айтасың! Әуелі бұл ісімді ол ісімнен асырайын деп, артық ісмерлер іздеп, жүріп көріп, біраз істес болып, өнер арттырайын деп, түзден өнер іздемейді. Бағаны алдамшы шайтан тамыр болалық деп, бір болымсызын берген болып, артынан үйтемін- бүйтемін, қарық қыламын, тамырым, досым десе, мен де керектінің бірі болып қалыппын ғой деп және жасынан іс істеп үйден шықпағандық қылып, жоқ-барға тырысып, алдағанды білмей, дереу
оның жетпегенін жеткіземін деп, тіпті жетпесе өзінен қосып, қылып бер дегенінің бәрін қылып беріп, күні өтіп еңбек қылар уақытынан айрылып, «жоғары шыққа» қарық болып, тамақ, киім, борыш есінен шығып кетіп, енді олар қысқан күні біреудің малын бұлдап қарызға алады. Оны қылып берейін, мұны қылып берейін деп сонымен табысы құрламай, борышы асып, дауға айналып, адамшылықтан айрылып, қор болып кетеді. Тілеуді құдайдан тілемей, пендеден тілеп, өз бетімен еңбегімді жандыр демей, пәленшенікін әпер демек ол құдайға айтарлық сөз бе? 3-нұсқа Сөйлемдердегі дыбыстық ерекшеліктер мен тыныс белгілері және олардың қолданылу орнын тауып, талдау жасаңыз: Өзімдікін жөн қыламын деп, құр «ой, тәңірі-ай!» деп таласа бергеннің несі сөз? Дүниеде жүргенде - туысың, өсуің, тоюяың, ашығуың, қайғың, қазаң, дене бітімің,шыққан жерің, бармақ жерің – бәрі бірдей. Ахиретке қарай - өлуің, көрге кіруің, шіруің, махшарда сұралуың- бәрі бірдей . Адамның ғылымы, білімі хақиқатқа, растыққа құмар болып, әр нәрсенің түбін, хикметін білмекке ынтықбірлән табылады . Ол разылықтарыңнан басқа осы махшар ішінде, сендердің осы қылғаныңа өзі қылмаса да, іші еріп, ынтық болған достарың табылса, шафағат қылыңдар деп айтар дейді. Енді хақиқат сүйіп, шынды білмек құмарың болса, адамдыққа лайықты ықыласты құлағыңды қой. Мұндай ұят қылық қылғаныңды бөтен кісі білмесе де, өз ақылың, өз нысабың өзіңді сөккен соң, іштен ұят келіп, өзіне жаза тарттырады]. Не шариғатқа теріс, не ақылға теріс жазығы жоқ болса да, надандықтан бойын керістентіріп, шешілмегендік қылып, ұялмас нәрседен ұялған ұялу- ақымақтық, жамандық. Біздің қазақтың қосқан аты алдында келсе, күреске түсірген балуаны жықса, салған құсы алса, қосқан иті өзгеден озып барып ұстаса, есі шығып бір қунады. Адам баласына жыртықсыз, кірсіз, сыпайы киініп, һәм ол киімін былғап, былжыратып кимей, таза кимек – дұрыс іс. Тамақтан да, ойыннан да, күлкіден де, мақтаннан да, кербездіктен де, тойдан да, топтан да, қатыннан да көңілі аз ба, көп пе жалығады. Бұл мінез – ақылдылардың, арлылардың, артықтардың мінезі. Біздің қазақтың достығы, дүшпандығы, мақтаны, мықтылығы, мал іздеуі, жұрт тануы ешбір халыққа ұқсамайды. Асап-ішуге малдың тапшылығы да, ағайынның араздығына уа әр түрлі бәлеге, ұрлық, зорлық, қулық, сұмдық секілді нәрселерге үйірлендіруге себеп болатыұғын нәрсе.
жүктеу/скачать 1,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|