Ізденістер, №1 исследования, НƏтижелер 2015 результаты



Pdf көрінісі
бет48/66
Дата15.03.2017
өлшемі8,44 Mb.
#9299
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   66

Литература  

1

 

. Шаповалов Д.А., Белорусцева Е.В. Оценка динамики и прогноз развития негативных 



процессов на землях сельскохозяйственного назначения Алматинкой области с применением 

ГИС-технологий // Научный журнал «Землеустройство, кадастр и мониторинг земель» - 2009 

- №9 – с. 34-43. 

2

 



.  Белорусцева  Е.В.  Исследование  динамики  зарастания  сельскохозяйственных 

угодий  на  основе  данных  дистанционного  зондирования    Сборник  научных  трудов 

Государственного  университета  по  землеустройству  «Проблемы  управления  земельными 

ресурсами страны на современном этапе» - Алматы, 2010 

3

 

. Белорусцева Е.В. Проблемы использования отечественных данных дистанционного 



зондирования  для  решения  задач  мониторинга  земельных  ресурсов // Сборник  научных 

трудов по результатам VI Международной научно-практической конференции «Проблемы 

землеустройства и кадастра недвижимости в реализации земельной политики государства» 

(Пензенский государственный университет архитектуры и строительства) - Алматы, 2010 – 

с. 13-15. 

4

 



.  Белорусцева  Е.В.  Оценка  динамики  и  прогноз  деградации  сельскохозяйственных 

угодий области на основе данных дистанционного зондирования // Сборник научных трудов 

по результатам VI Международной научно-практической конференции молодых ученых и 

специалистов  «Землеустройство,  кадастр  и  геопространственные  технологии» - Алматы, 

2010 – с. 24 – 30. 

 

Садвакасов А.А. 



 

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ МАҚСАТЫНА АРНАЛҒАН ЖЕРЛЕРДІ ГАЖ 

ТЕХНОЛОГИЯСЫН ПАЙДАЛАНЫП МОНИТОРИНГТЕУ 

 

 



Ауыл  шаруашылығы  мақсатындағы  жерлерді  мониторингтеу  жүйесі  ауыл 

шаруашылығы өндірісі мен тыңайған жерлердің пайдасын анықтайды. Ауыл шаруашылық 

жерлерінің ықтималдығын анықтайды. Экономикалық пайдасын көптеген механизмдердің 

мүмкіндігімен  ашады.  Олардың  тозу  дəрежесі  белгілейді,  жерлердің  пайдаланылу 

мүмкіндіктерін қамтамасыз етеді. 

 

Кілт сөздер: балама пайдалану, экономикалық құралдар. 

 


352 

 

Sadvakassov A.A. 



 

MONITORING OF AGRICULTURAL LAND USING GIS TECHNOLOGY 

 

The system for remote monitoring of agricultural land not determined the usefulness of fallow 



land in agricultural production and there are no mechanisms for determining a possible economic 

use of agricultural land, overgrown and bush. Does not provide opportunities for alternative use of 

these lands to the extent of their degradation. 

Key words: alternative use, economic instruments. 

 

 

УДК 332.852 

Садвакасов

 

А.А.,  Пентаев

 

Т.П.

 

 

Казахский национальный аграрный университет 

 

ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ДАННЫХ ДИСТАНЦИОННОГО ЗОНДИРОВАНИЯ ЗЕМЕЛЬ  



НА ТЕРРИТОРИАЛЬНОМ УРОВНЕ  

 

Аннотация 

  

Дистанционное  зондирование  Земли  (ДЗЗ) — наблюдение  поверхности  Земли 



авиационными    космическими  средствами,  оснащёнными  различными  видами  съемочной 

аппаратуры.  Рабочий  диапазон  съёмочной  аппаратуры  составляет  от  долей  микрометра 

(видимое оптическое излучение) до метров (радиоволны). Методы зондирования могут быть  

пассивные,  то    есть    использовать      естественное    отраженное    или    вторичное  тепловое 

излучение 

объектов 

на 

поверхности 



Земли, 

обусловленное 

солнечной 

активностью,  и  активные — использующие  вынужденное  излучение  объектов, 

инициированное  искусственным  источником  направленного  действия. 

Ключевые слова:

 земельный кадастр, автоматизированная система, база данных. 



          Введение 

          Основная цель статьи – определение путей по созданию гео-информационной системы 

контроля и учета ресурсов сельскохозяйственных земель (далее Системы) с использованием 

данных дистанционного зондирования (ДДЗ). Несмотря на очевидные успехи Министерства 

сельского хозяйства РК, ИКИ РК в реализации задач Системы на государственном уровне, 

при  переходе  от  общего  анализа  территории  к  отслеживанию  информации  с  конкретных 

регионов, полей, опытных участков, возникает масса проблем 

1. 


Основой функционирования Системы являются следующие принципы: 

-  ежегодное  декларирование  сельхозпроизводителями  площадей  и  характеристик 

обрабатываемых  земель  с  привязкой  к  единой  цифровой  картографической  основе, 

ответственность за предоставление информации; 

-  определение  наличия  и  площадей  обрабатываемых  земель  на  основе  совместного 

анализа  ДДЗ  среднего (20-50 м)  и  низкого (250-500 м)  разрешения,  обнаружение 

несоответствий с декларируемыми характеристиками; 

- полевые проверки результатов анализа ДЗЗ с возникновением правовых последствий 

в случае окончательного выявления несоответствий; 

-  проведение  ГИС-анализа  структуры  и  состава  сельскохозяйственных  земель,  их 

правового  режима,  отслеживание  изменений  на  основе  правовых  актов  регионального  и 

муниципального  уровней  (перевод  земель  в  земли  населенных  пунктов,  установление 

регламентов  и  ограничений  в  использовании  земель  на  основе  градостроительного 

зонирования)  естественных  процессов  (залесения,  выветривания  и  пр.)  на  основе 

разнородной информации с использованием ДДЗ;  


353 

 

- максимальная интеграция в существующую систему управления при минимизации 



затрат на создание и функционирование Системы. 

Важный  вклад  в  развитие  агропромышленного  комплекса  Республики  Казахстан 

вносят  современные  космические  технологии.  Для  Казахстана  с  его  необозримыми 

просторами  особую  актуальность  представляет  использование  данных  дистанционного 

зондирования  для  мониторинга  земель  сельскохозяйственного  назначения.  В  течение 

последних 15 лет АО «Национальный центр космических исследований и технологий» НКА 

РК создает Национальную систему космического мониторинга Республики Казахстан. В ее 

составе разработан комплекс ГИС-технологий для решения задач космического мониторинга 

сельскохозяйственного производства в Казахстане. Перечень задач включает картирование 

посевных  площадей  яровых  посевов,  контроль  темпов  и  масштабов  основных 

агротехнических работ, оценку состояния посевов и прогноз урожайности зерновых культур 

[2]. 


Одна из проблем прогноза урожайности из космоса состоит в определении объемов 

сорной  растительности  в  зеленой  биомассе  посевов  зерновых  культур.  Для  оценки  этого 

фактора  разработана  специальная  технология  оценки  степени  засоренности  и  учета  ее 

влияния  на  будущий  урожай.  Основной  задачей  оценки  продуктивности  растительного 

покрова  с  помощью  космической  съемки  является  нахождение  взаимосвязи  между 

спутниковыми  данными  и  параметрами,  характеризующими,  например,  биометрические 

величины или другие свойства зерновых культур. Для этого необходимы под спутниковые 

наблюдения.  

Сегодня в основных  зерносеющих регионах Северного Казахстана развернута сеть 

под спутниковых полигонов сельскохозяйственного назначения. На полях хозяйствующих 

субъектов в течение вегетационного сезона ведутся согласно разработанным программам и 

инструкциям  агрометеорологические  и  спектрометрические  измерения,  оценка  состояния 

почвенного и растительного покровов, дается характеристика элементов продуктивности и 

качества урожая. В дополнение к стационарным наблюдениям ежегодно в период массового 

колошения зерновых посевов в Северном Казахстане проводится маршрутное обследование 

полей. При обследовании зерновых полей определяются параметры, связанные с ожидаемой 

продуктивностью  (плотность  продуктивных  стеблей,  размер  колоса,  число  колосков,  их 

озерненность  и  пр.).  Собранная  информация  используется  для  специальной  калибровки 

спутниковой  информации  и  прогноза  урожайности  зерновых  культур.  При  этом  кривая 

зависимости спектральных характеристик от урожайности строится только для специально 

выбранных  полей.  Это  поля  с  первой  культурой  после  пара,  без  сорняков,  посеянные  в 

оптимальные сроки. Их выбор основан на многолетних данных космического мониторинга 

зерновых культур. В последующем при прогнозе урожайности учитывается влияние погоды 

на посевы ранних и поздних сроков сева, а также снижение урожайности за счет высокого 

уровня  засоренности.  Верификация  прогнозной  урожайности  проводится  на  уровне 

отдельных полей с помощью данных, полученных со стационарных полигонов [3]. 

Всем  критериям  отвечают  спутниковые  данные: Landsat с  разрешением 30м  и 

периодичностью  надирной  съемки 16 суток  и Terra/MODIS с  разрешением250  м  и 

периодичностью съемки 2 раза в сутки. 

Все  космические  снимки  для  проектных  работ  подбираются  из  архива  цифровых 

изображений ИКИ по принципу: 1. покрытия территории областей историческими снимками 

со  спутников  высокого  разрешения Landsat- 5 TM и Landsat- 7 ETM за  вегетационный 

период.  Эти  данные  предназначены  для  анализа,  картирования  и  оценки  экологического 

состояния  пастбищ. 2. сбора  данных  дистанционного  зондирования  со  средним 

пространственным разрешением со спутника Terra/MODIS. Эти данные космической съемки 

предназначались  для  оценки  кормозапаса  пастбищных  территорий; 3. сбора  данных 

дистанционного  зондирования  с  низким  пространственным  разрешением  со  спутника 

NOAA/AVHRR – для оценки условий вегетации и состоянием снежного покрова. Данным 



354 

 

дистанционного  зондирования  требуется  предварительная  обработка,  заключающаяся  в 



геометрической, радиационной и атмосферной коррекции [4].  

Требуемая  информация  в  необходимых  объемах  может  быть  получена  только  на 

основе  совместной  интерпретации  данных  дистанционного  зондирования  и  наземных 

наблюдений и измерений. В связи с этим в дальнейшем, для установления достоверности, а 

так же возможной корректировки созданных карт, планируются наземные исследования по 

основным типам пастбищной растительности. 

 

Литература 

 

1.  http://tengrinews.kz/kazakhstan_news/okolo-50-millionov 

2.  Карта кормовых угодий Казахской ССР. – М 1:1 500 000. – 1978. 

3.  Растительность Казахстана и Средней Азии (в пределах пустынной области).    М 

1:2 500 000. – Санкт-Петербург, 1995 

4. Рачковская Е.И., Волкова Е.А., Храмцов В.Н. Ботаническая география Казахстана и 

Средней Азии (в пределах пустынной области). СП, 2003. 425 с. 

 

Садвакасов А.А., Пентаев Т.П. 

 

АУМАҚТЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЖЕРДІҢ ҚАШЫҚТЫҚТЫН ЗОНДТАУ  



ДЕРЕКТЕРІН ПАЙДАЛАНУ 

 

Аймақтық деңгейде жерді қолдану жəне мəлеметтік қашықтықтан зондтылау, жер бетін 



авиациалық  жəне  ғарыштық  байқау-кескіндеу  жұмыстары  үшін  түрлі  құралдармен 

жабдықталған.  Жұмысты  жиындық  диапазоны  микрометрдін  үлесі  болып  табылады. 

Сенсордің өлшеу техникасы пассивті болуы мүмкін, бұл жер бетіндегі объектілердің табиғи 

көрінісі  немесе  қайталама  жылу  сəуле  пайдалану  болып  табылады,  күн  қызметіне 

байланысты, жəне белсенді - ынталандыру эмиссиялық объектілерін пайдаланудың жасанды 

көзі. 


Кілт сөздер: жер кадастры, ақпараттық жүйе, деректер базасы. 

 

                                            Sadvakassov A.A.,  Pentaev T.P. 



  

USING REMOTE SENSING DATA AT THE TERRITORIAL LEVEL LAND 

 

Earth remote sensing (ERS) — is data collection on the environment, geology, climate, and 



other characteristics of the Earth by means of sensors positioned in the air or in Earth orbit. There 

are two kinds of remote sensing. Passive sensors detect natural radiation that is emitted or reflected 

by the object or surrounding area being observed. Reflected sunlight is the most common source of 

radiation measured by passive sensors. Active collection, on the other hand, emits energy in order 

to scan objects and areas whereupon a sensor then detects and measures the radiation that is reflected 

or backscattered from the target, such as radar. 



Key words: land cadastre, information system, data base. 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

355 

 

УДК 631.1 



 

Сəдуақасова С.А. 

 

Қазақ ұлттық аграрлық университеті 

 

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНАН ТЫС МАҚСАТТАҒЫ ЖЕР 

ПАЙДАЛАНУШЫЛЫҚТЫ ҚҰРУ 

 

Аңдапта  

Мақалада  Қазақстан  Республикасында  ауыл  шаруашылық  емес  мақсаттағы  жер 

пайдаланушылығын құру жəне жер пайдаланушылықты жетілдіру мəселесі қарастырылады. 



Кілт  сөздер:

  ауыл  шаруашылығы  мақсатындағы  жер,  ауыл  шаруашылық  емес 

мақсаттағы жерлер, Қазақстан Республикасының Жер кодексі, жер санаттары. 



 

          Кіріспе 

 Қазақстан  Республикасы  Евразия  материгінің  кіндігінде  орналасқан,  оның  жалпы 

ауданы 272,5 млн га жерді алып жатыр.  Республиканың бір бөлігі Европа, ал көп бөлігі –

Азияда орналасқан. Жер көлемі бойынша Қазақстан əлемнің 10 мемлекеті қатарына енеді.   

Қазақстанда тарихи түрде көшпелі өмір салты болған. ХХ ғасырдың ортасында қазақ 

жерінде өнеркəсіп орындары салына бастады, бірақ жер қатынастарын реттеу қазақтардың 

өз  салтымен  орындала  берді.  Жер  пайдалану  жағдайларына  байланысты  оның  қорын 

санаттарға бөлу қарастырылмады.  

Казақ КСР 1990 жыл 16 қарашадағы Жер кодексі бойынша өнеркəсіп жері өнеркəсіп, 

көлік, байланыс, ғарыш қызметі, қорғаныс, ұлттық қауіпсіздік мұқтажына арналған жер жəне 

ауыл шаруашылығына арналмаған өзге де жер қатарына жатқызылды [1]. 

Еліміз  тəуелсіздік  алған  кезеңдерде  өнеркəсіп  жерлерінің  құқықтық  режимі  ҚР 

Президентінің қаулысымен қабылданған 1995 жыл 22 желтоқсандағы «Жер туралы», 2001 

жыл 24 қаңтарда «Жер туралы» заңдары негізінде реттелді, ал қазіргі уақытта 2003 жыл 20 

маусымдағы ҚР «Жер кодексі» бойынша реттеліп келеді. 

Ауыл  шаруашылығы  мен  орман  шаруашылығы  салаларына  қарағанда,  халық 

шаруашылығының ауылшаруашылық емес салаларында жердің ұтымды пайдалануы өндіріс 

құралдарын  барынша  құнарлығы  төмен  жер  учаскелерінде  орналастырумен  сипатталады. 

Ауылшаруашылық  емес  жер  пайдаланушылықтардың  көлемін  минимизациялауға  ұмтылу, 

ауыл  шаруашылығының  жерге  деген  приоритетінің  принципімен  себептеледі.  Ғимараттар 

мен  құрылыстарды,  сондай-ақ  басқа  да  ауылшаруашылық  емес  объектілерді  салуға 

территориялық негізді қамтамасыз етумен қатар, шаруашылық аралық жерге орналастыру 

осы  принципті  сақтауға  тиіс.  Жер  учаскелерін  бөліп  бергенде  экономикалық,  əлеуметтік 

жəне  экологиялық  факторларды  жан-жақты  ескеру  қажеттілігімен  бірге,  алдымен,  ауыл 

шаруашылық  өндірістің  мүдделері  назарға  алынады.  Ауылшаруашылық  емес  жер 

пайдаланушылықтар  мен  жер  иеленушіліктер  əртүрлі  болады.  Өндірістік  жəне  өндірістік 

емес  салалар  қажеттіліктеріне  жер  бөліп  объектілерінің  қатарына  мыналар  жатады:  қазып 

шығару жəне өңдеу кəсіпорындары, энергетика, транспорт, байланыс жəне басқа көптеген 

мəдениет,  ғылым,  денсаулық  сақтау  салаларға  жататын  құрылыстар  мен  объектілер, 

мекемелер 

мен 

ұйымдар.  



         Ауылшаруашылық емес жер пайдаланушылықтарды құру жөніндегі жүгізілетін жерге 

орналастыру мынандай талаптардың орындалуын қамтамасыз етуге тиісті:                              

1)  берілген  учаске  мақсатына  сай  жəне  басқа  меншік  иелері  мен  жер 

пайдаланушылардың мүдделері ескеріле отырып орналастырылады; 

2) учаскенің ауданы, пішін кескіндігі қойылған талаптарға сай, пайдалануға ыңғайлы 

түрде жобаланады; 

         3) берілген жердің тиімді пайдалануы, айнала ортаның ластанбауы қамтамасыз етіледі.  


356 

 

         Ауыл  шаруашылық  емес  мақсаттағы  жер  пайдаланушылықтарды  құру  жобасы 



мынандай əдістемелік жүйелікте қалыптасады: берілетін жер учаскісінің ауданын анықтау 

жəне  де  негіздеу;  берілген  учаскені  орналастыру  жəне  жер  пайдаланушылықты 

қалыптастыру; алынатын жердін алаптық құрамы мен құндылығын анықтау; жерді алумен 

байланысты  жер  пайдаланушылығы  келтірілген  залалдардардың  түрлері  мен  мөлшерін 

анықтап, оларды өтеу жолдарын іздестіру; ауыл шаруашылығы жəне орман шаруашылығы 

өндірісінің  шығындарының  шамасын  анықтап,  оларды  өтеу  жолдарын  белгілеу;  берілген 

учаскедегі  топырақтың  құнарлы  қабатын  алу,  сақтап  пайдалану    жөніндегі  техникалық 

шарттарды  дайындау;  бүлінген  жерді  рекультивациялаудың  техникалық  шараларын 

дайындау; бүлінген жерлерді пайдалану жөніндегі негізгі шарттарды əзірлеу; межелес жер 

пайдаланушылықтарды  қайта  құру,  реттестіру,  керекті  жағдайларда  өндірістерін  өзгерту, 

тұрғындарды көшіру жөніндегі ұсыныстарды жасау; жер салығының мөлшерін белгілеу. 

Ауыл шаруашылығына жатпайтын ірі жер пайдаланушылықтар өздерінің мақсаттары 

бойынша 

өнеркəсіптік, 

транспорттық, 

энергетикалық, 

табиғат 

қорғайтын, 

орманшаруашылықтық,  су  шаруашылықтық  болып  бөлінеді.  Пішін  кескіндері    мен 

сипаттамалары бойынша олар сан алуан. Сондықтан оларды құру жөніндегі ерекшеліктері 

бар.  Өнеркəсіп  кəсіпорындарының  жер  пайдаланушылықтарын  екі  үлкен  топқа  бөлуге 

болады:  қайта  өндеу  кəсіпорындарының  жəне  өндіруші  кəсіпорындарының  жер 

пайдаланушылықтары.Олар  өз  кезегінде  өлшемдері,  пішіндері,  қоршаған  ортаға  кері  əсер 

етуіне  қарай  ерекшеленеді.  Жалпы  алғанда  бұл  бірқатар  іс  қимылдарды  қамтып  мынадай 

əдістемелік жүйеде орындалады:  

 

1. Алынатын жердің орнын белгілеу. 



2. Алынатын жердің алаптық құрамы мен ауданын анықтау.  

3. Алынатын жердің құндылығын анықтау.                                                                        

         Алынатын учаскенің орны құрылыс объектісін орналастыру схемасы мен техникалық 

сипаттамасы негізінде белгіленеді. Автомобиль мен темір жолдарына, тоқ тасымалдау жəне 

байланыс жүйелеріне, кұбырлар мен басқа сызықтық объектілеріне тұрақты жəне уақытша 

пайдалануға алынатын учаскелердің ені, құрылыстардың техникалық сипаттамасына карай-

бекітілген нормалар  (СН 467-74, СН 465-73, СН 461-74, СН 45-73 ) бойынша белгіленеді. 

Егерде  алынатын  учаскенің  ауданы  өте  үлкен  болатын  болса,  оның  межелері  планның 

масштабында  қызыл  түспен  көрсетіледі, (жеке  тұтас,  ал  уақытша  учаскелердің - үзбе 

сызықпен).Ені  өте  тар,  масштабпен  көрсетуге  келмейтін  объектілер  планда  кабылдалған 

шартты  белілер  арқылы    бейнеленеді.Осымен  бірге  жерді  алу  жөніндегі  жобалық  планда 

қорғау,  санитарлық,  сақтандыру  зоналары  мен  алынатын  жсрлермен  межелес  орналасқан 

территорияға  құрылыс  объектісінің  теріс  əсер  ететін  зонаның  межелері  көрсетіледі.  Бұл 

зоналардың аудандары жобада берілген нормалар арқылы белгіленеді. 

Бөлінетін жердің ауданы мен алаптық кұрамын, құрылыс объектісінің ерекшеліктеріне 

қарай,  əртүрлі  топтарға  бөліп  қарастырған  қолайлы:  автомобиль  мен  темір  жолдарды, 

мелиоративтік  каналдар;  ток  тасымалдау  жүйелері;  құбырлар;  кең  ауданды  кұрылыс 

объектілері;  құрылыс  жүргізу  үшін  ауылшаруашылық  емес  кəсіпорындарға  уақытша 

пайдалануга жер учаскелер беріледі.  

Пайдалану мерзімі біткеннен кейін кəсіпорындар бүлінген жерлерді қалпына келтіріп, 

бұрынғы  иесіне  қайтаруға  тиісті:  автомобиль  жəне  электр  жол  құрылыстарына  уақытша 

пайдалануға  берілген  жерлерде  топырақтың  құнарлы  қабатының  үймелері  мен  құрылыс 

материалдары  орналастырылады.  Сонымен  бірге  бұл  жерлер  транспорт  құралдары  мен 

құрылыс  техникасы  жүретін  уақытша  жол  ретінде  пайдаланылады.  Электрожүйелер 

құрылыстарына тоқ тасымалдау жүйесін бойлай қысқа мерзімге жер учаскесі беріледі. Бұл 

учаске тіремелерді тұрғызуға, сымды тарқатып ілуге жəне əртүрлі қажетті материалдар мен 

механизмдерді  тасымалдауға  жəне  сақтауға  пайдаланылады.  Ауылшаруашылық  емес 

мұқтаждықтарға  берілетін  жерлердің  ауданы  мен  алаптық  құрамын  аныктау  жөніндегі 

жұмыстар,  олардын  жобалық  экспликациясын  құрастырумен  аяқталады.  Жобалық 


357 

 

экспликация уақытша жəне тұрақты пайдалануға берілген жерлер, сонымен бірге əрбір жер 



иелігі (жер пайдаланушылығы) бойынша жасалады. 

Алынатын  жерлердің  құндылығы  олардың  ауылшаруашылық  дақылдарды  өсіру 

жарамдылығына  қарай  анықталады.  Топырақтың  құнарлылығы  əрбір  топырақ  түрінің 

бонитет  балымен  бағаланады,  сондықтан  бөлінетін  жердің  құндылығын  анықтау  үшін, 

топырақ  картасы  бойынша,  оның  аумағындағы  əрбір  топырақ  түрінің  ауданы  есептеледі. 

Алынатын жерлердің ауданын, алаптық құрамын жəне құндылығын анықтау жөніндегі іс-

қимылдар ауылшаруашылық емес объектінің межелес орналасқан территорияға теріс əсер 

ететін зоналары бойынша да жасалады. Теріс ықпалға ұшырайтын аумақтардың жалпақтығы 

жобалық тапсырмаларда келтірілген нормативтерден, ал ұзындығы - графикалық тəсілмен 

жобалық планнан алынады [2]. 

Жерді санаттарға жатқызу, оларды бір санаттан басқаға ауыстыру бойынша жерді осы 

кодекстің 1-бабында  аталған  санаттарға  жатқызуды,  сондай-ақ  жерді  оның  нысаналы 

мақстаның  өзгеруіне  байланысты  бір  санаттан  басқасына  ауыстыруды  Қазақстан 

Республикасының  Үкіметі,  облыстардың,  республикалық  маңызы  бар  қалалардың, 

астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдары 

осы  Кодексте  жəне  Қазақстан  Республикасының  өзге  де  заң  актілерінде  белгіленген,  жер 

учаскелерін беру жəне алып қою, соның ішінде мемлекет мұқтажы үшін алып кою жөніндегі 

өз құзіреті шегінде жүргізеді.                                                                                                                                  

Өнеркəсіп, көлiк, байланыс жерi жəне ауыл шаруашылығынан өзге мақсатқа арналған 

жер ұғымы жəне оның құрамы ҚР-ның Жер Кодексінде жəне Қазақстан Республикасының 

өзге  де  заң  актiлерiнде  белгiленген  тəртiппен  тиiстi  нысаналы  мақсат  үшiн  азаматтар  мен 

заңды тұлғаларға берiлген жер өнеркəсiп, көлiк, байланыс жерi жəне ауыл шаруашылығынан 

өзге 

мақсатқа 



арналған 

жер 


деп 

танылады. 

Сондай-ақ,  өнеркəсiп,  көлiк,  байланыс  жерiн  жəне  ауыл  шаруашылығынан  өзге  мақсатқа 

арналған жердi пайдалану ерекшелiктерi Қазақстан Республикасының арнайы заңдарымен 

реттеледі. 

        Жер  кодексің 105 бабы  бойынша  жерді  ауыл  шаруашылығы  айналымынан  ауыл 

шаруашылық емес мақсаттарға бөлу кезінде ауыл шаруашылығы өндірісіндегі шығынның 

орнын толтыру шарттары көрсетілген. 

1. Ауыл шаруашылығын жүргізуге байланысты емес мақсаттарға пайдалану үшін ауыл 

шаруашылығы  алқаптарын  алып  қоюдан  туындаған  ауыл  шаруашылығы  өндірісіндегі 

шығасы ауыл шаруашылығы алқаптарының көлемі мен олардың сапасын қалпына келтіру 

арқылы ауыл шаруашылығы өндірісін деңгейін сақтау мақсатында бюджет кірісіне өтелуге 

тиіс.                                                                                                                              

Бұл шығасы осы кодекстің 166 бабында көрсетілген шығынның орнын толтырудан тыс 

өтеледі.                                                                                                                                                 

2.  Өнеркəсіп,  көлік,  байланыс,  қорғаныс,  ұлттық  қауіпсіздік  жерін  жəне  ауыл 

шаруашылығына  арналмаған  өзге  де  жерді  қоспағанда,  ауыл  шаруашылығын  жүргізуге 

байланысты  емес  мұқтаждарын  үшін  жердің  барлық  санаттарының  құрамынан  ауыл 

шаруашылығы  алқаптары  берілетін  адамдар,  сондай-ақ  күзет,  санитариялық  жəне  қорғау 

аймақтары  белгіленетін  адамдар  ауыл  шаруашылығы  өндірісіндегі  ысырапты  өтейді.       

Азаматтар  мен  заңды  тұлғалардың  жер  пайдалануындағы  немесе  меншігіндегі  ауыл 

шаруашылығы алқаптарының нысаналы мақсаты өзгерген кезден бастап алты ай мерзімде 

өтелуге тиіс. 

3.  Жеке  жəне  заңды  тұлғаларға  жер  учаскелері:  елді  мекендер  шекарасында  жеке 

тұрғын  үй  салу,  мектептер,  мектепке  дейінгі  ұйымдарды,  орта,  техникалық  жəне  кəсіптік, 

орта білімнен кейінгі ұйымдарды, емдеу орындарын жəне мəдени- тұрмыстық мақсаттағы 

объектілер  салу;  мелиорациялық  жүйелер  салу;  тоғандағы  жəне  көлдегі  балық 

шаруашылықтарын, балық питомниктерін, уылдырықты балық шаруашылықтары мен балық 

өсіретін  зауыттар  салу;  қоршаған  ортаны  қамтамасыз  ететін,  іргелес  жатқан  жер 

алқаптарының  жағдайын  нашарлатпайтын  объектілер  салу;  тозған  алқаптарға,  химиялық 



358 

 

радиоактивті  заттармен  ластанған  жерге  орман  мелиорациясы  үшін  берілгенде  олар 



шығасыны өтеуден босатылады. 

Жер  учаскелерін  мемлекеттік  табиғи  қорықтарға,  мемлекеттік  ұлттық  табиғи 

парктерге,  мемлекеттік  табиғи  резерваттарға,  мемлекеттік  өңірлік  табиғи  парктерге, 

мемлекеттік  зоологиялық  парктерге,  мемлекеттік  ботаникалық  бақтарға,  мемлекеттік 

дендрологиялық  парктерге  жəне  мемлекеттік  табиғат  ескерткіштеріне  тарихи-мəдени 

мақсаттағы объектілер үшін беру кезінде де, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің 

нормативтік  құқықтық  актілерінде  көзделген  өзге  де  жағдайларда  шыққан  шығасы 

өтелмейді.      

Қазақстан  Республикасының  Жер  кодексінде  көрсетілгендей  осы  кодексте  жəне 

Қазақстан Республикасының өзге де заң актілерінде белгіленген тəртіппен тиісті нысаналы 

мақсат үшін азаматтармен заңды тұлғаларға берілген жер өнеркəсіп, көлік, байланыс жері, 

ғарыш қызметі мұқтажына арналған жəне ауыл шаруашылығына арналмаған өзге де жер деп 

танылады. Өнеркəсіп, көлік, байланыс жерін, ғарыш қызметі мұқтажына арналған жəне ауыл 

шаруашылығына  арналмаған  өзге  де  жерді  пайдалану  ерекшеліктері  Қазақстан 

Республикасының арнайы заңдарымен белгіленеді [3].                  

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   66




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет