АҢдатпа 6-бет 5-бет



Pdf көрінісі
бет10/10
Дата15.03.2017
өлшемі6,77 Mb.
#9422
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10

Қазақстан

Газет  бетiндегi  жарияланымдардың 

пози циясы мен фактiлерi үшiн редакция 

жауап бермейдi.

Жарнама  мен  хабарландырулардың 

маз мұнына жарнама берушi жауап ты. 

Жарнама берушi нiң жiберген қа телiгiне 

байланысты талап-тiлектер хабарлан-

дыру жарияланған күн нен бастап екi ай 

мерзiм iшiнде қа былданады. 

Газеттi  есепке  қою  туралы 

№12292-Г 

куәлiктi 2012 жылғы 20 ақпанда Қа-

зақстан  Респуб лика сының  Мәде ниет 

және ақпарат министрлiгi берген. 

Газеттiң терiмi мен бет қаттау жұ мыс-

тары «Заң» Медиа-корпорация» ЖШС 

компьютерлiк орта лығында жа салды. Ал-

маты облысы, Iле ауданы, Өтеген батыр 

ауылы, Сейфуллин кө шесi, 2«б», «Принт 

плюс» ЖШС баспаханасында басылып 

шығарылды. Тел.: факс. 8 (727) 51-78-27, 

8 (727) 51-78-31

Алматы қаласы 

Тел: 8(727) 292-29-27, 292-40-89

факс: 8 (727) 292-29-92 

E-mail: zanreklama@mail.ru



Астана  қаласы  Абай  көшесі,  78, 

105-кеңсе

тел: 8 (7172) 34-58-28

Меншiк иесi: 

«ЗАҢ» МЕДИА-кОрпОрА цИя»  

ЖАуАПкеРШIлIГI ШекТеулI 

СеРIкТеСТIГI

Айша Құрманғали,

8 707 851 91 13; 

Айтақын Бұлғақов,

8 702 239 62 99

Құралай Қуатова

8 701 678 9077

Қалкөз Жүсiп, 

8 701 300 14 74.

Нағымжан Сауяев,

8 778 282 77 82.

Шадияр Мекен бай ұлы,

8 775 733 56 65.

Азамат Қасымов,

8 702 276 93 76

МенШiктi тiлШiлер: 

ЖАрнАМА бөліМі: 

«ÞðÑëóæáà» ÆØÑ

Êөêøåòàó  қ.,  М.Горьêий  êөøåñi,  37, 

107-бөлмå. 

Òåл.: 8 (7162) 25-77-17



«Âåðñèÿ-Ïðåññ» ÆØÑ

Ïàâлоäàр қ., Åñòàй êөøåñi, 40. 

Òåл.: 8 (7182) 32-47-67, 32-49-04

«Àéäè» ÆØÑ

Қàрàғàíäû қ., Æàмбûл êөøåñi, 11. 

Òåл.: 8 (7112) 42-00-71

Қàëèàñқàðîâ Íұðëàí 

Íұðғèñûíұëû ÆÊ

Ïåòроïàâл қ., Ê.Ñүòiøåâ êөøåñi, 58, 

30-бөлмå, 3-қàбàò

Òåл. 8 (7152) 46-02-57, ұÿлû òåл.: 

8 (777) 572-29-91, 8 (701) 315-54-59

Ìèõååâà Îëüãà Ñòàíèñëàâîâíà ÆÊ

Қоñòàíàй қ., Гоголь êөøåñі, 110, ВÏ 

67  (Чåхоâ-Гоголь  êөø.  қиûлûñû), 

8-714-2-50-97-07,  8-7758847211, 

8-7053506918 

«Îçàò-1» ÆØÑ

Àқòөбå қ., Àлòûíñàриí êөøåñi, 31. 

Òåл.: 8 (7132) 40-41-05, 87774348344

жәíå Àқòàó қàлàñû



ИП  «SAPA  KZ»  Аòûðàу  қàëàñû, 

87781063779, e-mail:zan-at@mail.ru 

Åðøîâà Ëþäìèëà ÆÊ

Øûмêåíò қ., Æåлòоқñàí êөøåñi, 20 б.



ÆØÑ  «Íàçàð-1  фèðìàñû»  ÆØÑ 

(«РУТÀ» ÆÀ) 

info@nazar1.kz

Øûмêåíò қ., Èлÿåâ êөøåñi, 47, 

à/ж 144. 

Òåл.: 8 (7252) 53-40-48, 30-12-10



«Þðèäè÷åñêàÿ фèðìà 

«Êîíñуëüòàíò» ÆØÑ Îрàл қ., 

Ë.Òолñòой, 28. 

Òåл.: 8 (7112) 50-88-05

«Ðåêëàìà» ÆØÑ

Îрàл қ., Äоñмұхàмåäоâ êөøåñі, 43/1. 

Òåл.: 8 (7112) 50-47-34

«Ëèð» ÆØÑ 

Қоñòàíàй  қ.,  Áàйòұрñûíоâ  êөøåñi, 

67, 417-ïәòåр. Òåл.: 8 (7162) 54-57-03

«Êîìпàíèÿ Æåòå» ÆØÑ

Òàлäûқорғàí қ., м-оí Молоäåжíûй 

3  үй,  1  ï.  Òåл.:  8(7282)  24-29-66, 

87058147221



ÆÊ Гàâðèëåíêî И.И. Қоñòàíàй қ.,

ïр. Àль-Фàрàби 119 үй, êàб.407-À

òåл/фàêñ: 8 (7142) 53-63-21.

«Æàñ Îòàу» ÆÊ Қûäûðбàåâà Í.Í. 

Қûзûлорäà  қ.,  Әйòåêå  би  ê-ñі.,  27, 

òåл: 26-45-89, ұÿлû òåл: 8 (777)402-

28-28; 8 (700) 332-24-78.



ÆÊ Тàжèбàåâà, Òàрàз қàлàñû 

Қойêåлäі êөøåñі 158 à, ХҚΠàóмàғû

òåл.: 87017268772, 87054422939

ИП Íîâîñåëîâà Ïåòроïàâл қàлàñû, 

Êоíñòиòóциÿ Қàзàқñòàí êөøåñі, 

28 үй, 1-қàбàò òåл: (87152) 46-74-77

«Вåðñàëü  Бèçíåñ»  Àòûрàó  қàлàñû, 

Мàхàмбåò êөøåñі, 107-à, 2-êàб., òåл: 

32-14-29, 30-65-24, 8701 920 45 38

ÆÊ «Ìàðцåфåй», Өñêåмåí қàлàñû, 

60 òåл, 8(7232) 578414, 87772256506



ÆÊ  «Бàõäàуëåòîâà  А.»  Àлмàòû 

қ.,  Æібåê  жолû  ê.,  55,  Àлмà  ñàó-

äà  орòàлûғû,  4-қàбàò,  426-íүê-

òå.  Òåл:  2714939.  87052083694 

Email:ardawka_94@mail.ru.

ЖАРНАМА 


ҚАБЫЛДАЙТЫН ОРЫНДАР:

050012, Алматы қаласы, 

Х.Досмұхамедұлы көшесi 

(бұрынғы Мичурин), 68 «б»-үй.

Қабылдау бөлмесi: 

292-43-43; 292-79-61 (факс); 

Астана қаласы, Абай көшесі, 78, 

105-кеңсе

факс: 8 (7172) 34-58-28

E-mail: zan@zanmedia.kz

«Заң газеті» аптасына 3 рет –  

сейсенбі, сәрсенбі, жұма күндері 

жарық көреді.



редАкцияның МекенЖАйы: 

Жеке таралым 10253 дана

Тапсырыс №11  Индекс 65921



Газет Қазақстан республикасы 

бойынша таралады

теМірҚАзыҚ

Қоғàмäàғû äåмоêрàòиÿлûқ үрäіñòåр 

àäàм жәíå àзàмàòòûң құқûқòàрûí қàм-

òàмàñûз  åòóäің  íàқòû  òåòіêòåріí  құрó, 

оңòàйлû  құқûқòûқ  мåхàíизмäåрäі  åí-

гізó мàқñàòûíäà 2015 жûлäûң 1 қàңòà-

рûíàí  бàñòàï  Қàзàқñòàí  Рåñïóблиêà-

ñûíûң  Қûлмûñòûқ-ïроцåñòіê  êоäåêñі 

қолäàíûлà бàñòàäû. Æàңà ҚÏÊ бұрûí 

болмàғàí ïроцåññóàлäûқ òұлғà – òåргåó 

ñóäьÿñû лàóàзûмûí òәжірибåгå åíгізäі. 

Æàңà иíñòиòóò қûлмûñòûқ ïроцåñòі із-

гілåíäірóгå  мол мүмêіíäіêòåр бåрóімåí 

құíäû.


Êоäåêñòің  54-бàбûíûң  3-бөлігіíäå 

«òåргåó ñóäьÿñû – біріíøі ñàòûäàғû ñоò-

òûң ñóäьÿñû, оíûң өêілåòòігіíå қûлмûñ-

òûқ ñоò іñіí жүргізóäå àäàмäàр құқûқòà-

рûíûң,  боñòàíäûқòàрû  мåí  зàңäû 

мүääåлåріíің ñàқòàлóûíà ñоò бàқûлàóûí 

оñû êоäåêñòå êөзäåлгåí òәрòіïïåí жүзåгå 

àñûрó жàòàäû. Òåргåó ñóäьÿñûí (ñóäьÿлà-

рûí) оñû ñоò òөрàғàñû ñóäьÿлàрäûң қà-

òàрûíàí òàғàйûíäàйäû. Òåргåó ñóäьÿñûí 

àлмàñòûрó қàжåò болғàí êåзäå ол қàйòà 

òàғàйûíäàлóû мүмêіí» äåï жàзûлғàí.

ҚР ҚÏÊ-íің 55-бàбûíäà ñоòқà äåйіíгі 

іñ жүргізó бàрûñûíäàғû  òåргåó ñóäьÿ-

ñûíûң    өêілåòòіêòåрі  êөзäåлгåí,  олàр 

мûíàлàр: 

1) êүзåòïåí ұñòàóäû ñàíêциÿлàó;

2) үйқàмàқòû ñàíêциÿлàó;

3) лàóàзûмûíàí óàқûòøà øåòòåòóäі 

ñàíêциÿлàó;

4) жàқûíäàóғà òûйûм ñàлóäû ñàíê-

циÿлàó;


5)  эêñòрàäициÿлûқ  қàмàқòû  ñàíê-

циÿлàó;


6) êүзåòïåí ұñòàó, үйқàмàқ, эêñòрà-

äициÿлûқ қàмàқ мåрзімäåріí ұзàрòó;

7) êåïілäі қолäàíó;

8)  мүліêêå  òûйûм  ñàлóäû  ñàíêциÿ-

лàó;

9) êүзåòïåí ұñòàлмàйòûí àäàмäû ñоò-



ïñи хиàòриÿлûқ жәíå (íåмåñå) ñоò-мåäи-

циíàлûқ ñàрàïòàмà жүргізó үøіí мåäици-

íàлûқ ұйûмғà мәжбүрлåï орíàлàñòûрó;

10)  бұрûí  өзіíå  қàòûñòû  êүзåòïåí 

ұñòàó  қолäàíûлғàí  àäàмíûң  ïñихиêà-

лûқ àóрó фàêòіñі àíûқòàлғàí êåзäå оíû 

àóрóлàрäû қàòàң оқøàóлàó жàғäàйûíäà 

Í

ақты бір істі қарау барысында және жал-

пы сот төрелігін жүзеге асыру барысын-

да  уақытты  үнемдеу  арқылы  сот  ісін  жүргізу 

мақсатында  қазір  көп  істер  қолға  алынуда.  

Соттарда  қаралатын  және  шешілуге  жататын 

істердің әралуандығы сот төрелігінің мақсаты 

мен міндетіне жетудің түрлі жолдары бар екенін 

көрсетеді. Сотқа жүгінген сәттен бастап, істің 

шешімін  тапқанға  дейінгі  жол  даудың  ерек-

шелігіне,  яғни,  ең  тиімді  жолдың  таңдалуына 

байланысты.

Æàңà  Àзàмàòòûқ  ïроцåñòіê  êоäåêñ  àзàмàòòûқ 

іñòåрäі қàрàó рәñіміí жåңілäåòåòіí бірқàòàр өзгåріñòåр 

мåí жàңàлûқòàр åíгізåäі.

Îñûíäàй íоâåллàлàрäûң бірі – жåңілäåòілгåí жàзбà 

өíäіріñіí åíгізó болûï òàбûлàäû. 

Êөрñåòілгåí  өíäіріñ  бойûíøà  қàрàлóғà  жàòàòûí 

іñòåр ñàíàòû òөмåíäåгіäåй:

1)  қàрàжàò  ñомàñûí  өíäіріï  àлó  òóрàлû  òàлàï 

àрûзäàр бойûíøà, åгåр òàлàïòàғû құí ñомàñû зàңäû 

òұлғàлàр үøіí – жåòі жүз àйлûқ åñåïòіê êөрñåòêіøòåí 

àñïàйòûí болñà, àл, жåêå êәñіïêåрлåр үøіí – åêі жүз 

àйлûқ åñåïòіê êөрñåòêіøòåí àñïàйòûí болñà;   

2) жàóàïêåрäің àқøàлàй міíäåòòåмåлåріí бåêіòåòіí, 

жәíå  (íåмåñå)  øàрò  бойûíøà  қàрûзäû  рàñòàйòûí 

òàлàïêåр ұñûíғàí құжàòòàр òàлàïòàғû құí ñомàñûíàí 

òәóåлñіз болñà; 

3) зàңмåí íåмåñå øàрòòà қàрàñòûрûлғàí жàғäàй-

лàр бойûíøà ñоòқà äåйіíгі рåòòåó мàқñàòûмåí мåäиà-

циÿ  òәрòібімåí  бåêіòілгåí,  äàóлàрäû  (êоíфлиêòåрäі) 

рåòòåó бойûíøà êåліñімäі орûíäàó жөíіíäå; 

4)  Қàзàқñòàí  Рåñïóблиêàñû  «Ноòàриàò  òóрàлû» 

зàңûмåí  бåêіòілгåí  íåмåñå  øàрòòà  қàрàñòûрûлғàí 

жàғäàйлàр бойûíøà ñоòқà äåйіíгі рåòòåó òәрòібімåí 

íоòàриóñïåí  êóәлàíäûрûлғàí,  äàóлàрäû  рåòòåó 

òәрòібімåí жàñàлғàí êåліñімäåрäі орûíäàó бойûíøà; 

5) òàрàïòàр мåí àäâоêàòòàрäûң òàïñûрмà øàрòû 

бойûíøà àäâоêàòòûң қàòûñóûмåí бåêіòілгåí íåмåñå 

àäâоêàòòàр мåí òàрàïòàрäûң «Àäâоêàòòûқ қûзмåò òó-

рàлû» зàңûíà ñәйêåñ, ïàрòиñиïàòиâòі рәñім òәрòібімåí 

бåêіòілгåí  äàóлàрäû  рåòòåó  бойûíøà  êåліñімäåрäі 

орûíäàó бойûíøà; 

6)  зàңмåí  бåêіòілгåí  íåмåñå  øàрòïåí  қàрàñòû-

рûлғàí жàғäàйлàрäà ñоòқà äåйіíгі рåòòåó òәрòібімåí 

бåêіòілгåí êәñіïêåрліê,  иíâåñòициÿлûқ  қûзмåòêå  қà-

òûñòû äàóлàр бойûíøà êåліñімäåрäі орûíäàó òóрàлû; 

7)  ñàқòàíäûрó  äàóлàрû  бойûíøà  жәíå  зàңмåí 

бåêіòілгåí íåмåñå øàрòïåí қàрàñòûрûлғàí жàғäàйлàр-

äà ñоòқà äåйіíгі рåòòåó òәрòібімåí бåêіòілгåí бàíêòіê 

зàåм øàрòûíàí òóûíäàйòûí äàóлàр бойûíøà êåліñім-

äåрäі орûíäàó òóрàлû; 

8)  зàңмåí  бåêіòілгåí  íåмåñå  øàрòïåí  қàрàñòû-

рûлғàí жàғäàйлàрäà ñоòқà äåйіíгі рåòòåó òәрòібімåí 

бåêіòілгåí òұòûíóøûлàр құқûғûí қорғàó ñàлàñûíäàғû 

äàóлàр бойûíøà êåліñімäåрäі орûíäàó бойûíøà;  

9)  зàңмåí  бåêіòілгåí  íåмåñå  øàрòïåí  қàрàñòû-

рûлғàí жàғäàйлàрäà ñоòқà äåйіíгі рåòòåó òәрòібімåí 

бåêіòілгåí òұòûíóøûлàр құқûғûí қорғàó ñàлàñûíäàғû 

жåêåмåíøіê  құқûғûí  қорғàó  бойûíøà  êåліñімäåрäі 

орûíäàó бойûíøà; 

10)  зàңмåí  бåêіòілгåí  íåмåñå  øàрòïåí  қàрàñòû-

рûлғàí жàғäàйлàрäà ñоòқà äåйіíгі рåòòåó òәрòібімåí 

бåêіòілгåí íåêå-оòбàñûлûқ қàòûíàñòàр ñàлàñûíäàғû 

äàóлàр бойûíøà êåліñімäåрäі орûíäàó òóрàлû; 

11)  жåêå òұлғàлàр мåí зàңäû òұлғàлàрäûң àр-íà-

мûñûíà,  àбûройûíà  жәíå  іñêåрліê  бåäåліíå  íұқñàí 

êåлòірåòіí,  øûíäûққà  жàíàñïàйòûí  мәлімåòòåрäің 

òàрàлóûíà жол бåрмåóгå бàғûòòàлғàí жàриÿлàíûмäàр 

òóрàлû äàóлàр бойûíøà êåліñімäåрäі орûíäàó òóрàлû;

12)  зàңмåí  бåêіòілгåí  íåмåñå  øàрòïåí  қàрàñòû-

рûлғàí жàғäàйлàрäà ñоòқà äåйіíгі рåòòåó òәрòібімåí 

бåêіòілгåí өзгå äå êåліñімäåрäі орûíäàó òóрàлû.  

Àòàï өòó êåрåê, жоғàрûäà òізбåêòåлгåí äàó òàлàï-

òàрûí  жåңілäåòілгåí  (жàзбàøà)  өíäіріñ  òәрòібімåí 

қàрàóäû  êөрñåòïåй  ұñûíûлñà  äà,  ол  оñû  òàрàóäûң 

åрåжåñіíå ñәйêåñ қàрàлàòûí болàäû. 

Æåңілäåòілгåí өíäіріñ òәрòібімåí іñòі қàрàó мåрзімі 

øåêòåлгåí, мұíäàй іñòåр òàлàï қàбûлäàíғàííàí êåйіí 1 

àй іøіíäå қàрàлóғà жàòàäû. Áірàқ, зàң øûғàрóøû бåл-

гілі бір жàғäàй орûí àлғàí êåзäå òàлàï ñоò өíäіріñіíің 

жàлïû  åрåжåñі  àрқûлû  қàрàó  òәрòібі  мүмêіíäігіí  äå 

қàрàñòûрғàí.  

Іñòі жåңілäåòілгåí òәрòіïïåí қàрàóäûң өзіíäіê åрåê-

øåліêòåрі бàр, оғàí ñәйêåñ, іñ қозғàлғàííàí êåйіí ñоò 

òàрàïòàрäû құлàқòàíäûрàäû, íåгізäåлгåí àйғàқòàрû 

бàр қоñûмøà құжàòòàрû òірêåлгåí òàлàï àрûзғà жàóàï 

(қàрñûлûқ білäірó) үøіí 15 жұмûñ êүíіí бåêіòåäі. Æà-

óàïқà òàлàïêåргå êөøірмåñі жолäàíғàíûí рàñòàйòûí 

құжàò òірêåлåäі. Ñоò бåêіòêåí мåрзім өòêåííåí êåйіí 

ñоòқà êåліï òүñêåí жàóàï, àйғàқ íåмåñå өзгå äå құ-

жàòòàр, åгåр олàр ñоò øåøім øûғàрғàíғà äåйіí òүññå, 

òàрàïòàр ñоò бåêіòêåí мåрзімäå ол құжàòòû бåрó мүм-

êіíäігі болмàғàíûí äәлåлäåóі òиіñ.

Ñоò òàлқûлàóû оíûң оңàйлàòûлóûíà бàйлàíûñòû 

òàрàïòàр øàқûрûлмàй, ñоò жàóàï ұñûíó мåрзімі біò-

êåííåí  êåйіí қàрàлûï,  øåøім  òåê  òàрàïòàр ұñûíғàí 

құжàòòàр  бойûíøà  øûғàрûлàäû.  Ñоò  оòûрûñû  хàò-

òàмàñûí жүргізó рәñіміíің болмàóû жәíå ñоò òàлқû-

лàóûí êåйіíгå қàлäûрó ол бойûíøà øåøім қàбûлäàó 

ïроцåñіí бірøàмà жåңілäåòåäі. Қàбûлäàíғàí êоäåêñòің 

àбñолюòòі жàңàлûғû – оñû ñàíàò бойûíøà қûñқà øå-

øім қàбûлäàó болûï òàбûлàäû, бұл бұрûíғû êоäåêñòå 

болмàғàí. 

Æàлïû  қûñқà  øåøім  êіріñïå,  äәлåлäåмå  жәíå 

рåзàлюòиâòі бөлімíåí òұрàäû. Ñиïàòòàмà бөлімі àлû-

íûï òàñòàлғàí, бірàқ, åгåр øûғàрûлғàí øåøім зàңäû 

êүøіíå åíгåíгå äåйіí жàзбàøà өòіíіø òүñірілñå íåмåñå 

ñоòòûң  өз  қàлàóû  бойûíøà  óәжäåлгåí  ñоò  øåøімі 

øûғàрûлàäû. 

Зàң øûғàрóøû қûñқà øåøімäі – бұл бåлгілåíгåí 

бөлігі  болмàйòûí  øåøім,  ÿғíи,  òàрàïòàрäûң  àрûз 

òà лàïòàрû  òізбåêòåлåòіí жәíå  àйòûлғàí  äàó мàңûзû 

бо йûíøà òүñіíіê бåрåòіí бөлігі болмàйòûí øåøім äåï 

àлäûí àлà òүñіíäіргåí. 

Êоäåêñòің 147-бàбûíà ñәйêåñ, біріíøі ñàòûлû ñоò 

åгåр  жàóàï  бåрóøі  іñòі  қàрàó  òóрàлû  жәíå  øåøім 

қàбûлäàóғà  әñåр åòåòіí  àйғàқòàрäû  ұñûíà àлàòûíû 

òóрàлû  хàбàрлàмà  àлмàғàíûí  мәлімäåгåí  жàғäàйäà 

оңàйлàòûлғàí  өíäіріñ  òәрòібімåí  қàбûлäàíғàí  ñоò 

øåøіміí êåрі қàйòàрó мүмêіíäігіíå иå. 

Ñоò øåøіміí êåрі қàйòàрó жәíå оғàí øàғûм òүñірó 

òóрàлû  өòіíіøòі  бåрó  òәрòібі  øàғûмäàíó  мåрзіміíің 

ұзàқòûғûí қоñïàғàíäà, ñûрòòàй қàрàó өíäіріñ рәñімі-

íå ұқñàñ. Øåøімгå øàғûм òүñірó мåрзімі ұзàрòûлғàí, 

òàрàïòàрғà  ñоò  øåøіміí  êåрі  қàйòàрó  бойûíøà 

өòіíіøòі қàíàғàòòàíäûрóäàí бàñ òàрòó òóрàлû ұйғàрûм 

øûққàííàí  êåйіí  øàғûмäàíó  үøіí  бір  àйлûқ  óàқûò 

мåрзімі бåлгілåíгåí. Áұл ñоò øåøімäåрі àïåллÿциÿлûқ 

ñàòûäàғû ñоòïåí жåêå-äàрà қàрàлàäû. (402-бàï ÀІÆÊ).

Æàлïû, жåңілäåòілгåí өíäіріñ òәрòібімåí іñòåрäі қà-

рàó рәñімі íàқòû рåглàмåíòòåлгåí, òәрòібі òүñіíіêòі әрі 

қолжåòімäі. Îñû оңàйлàòûлғàí рәñімäі жүзåгå àñûрó 

àзàмàòòûқ іñ жүргізóäі жåңілäåòóгå жәíå жåäåлäåòóгå 

мүмêіíäіê бåрåäі. 



Бàõûòжàí ÐАХÌАÍБÅÐДИÅВ,

Ақìîëà îбëûñûíûң ìàìàíäàíäûðûëғàí 

àуäàíàðàëûқ эêîíîìèêàëûқ ñîòûíûң ñуäüÿñû

ñàрàïòàмà  òàғàйûíäàó  òóрàлû  мәñå-

лåíі  òåргåó  ñóäьÿñûíûң  қàрàйòûíûí 

бåêіòêåí.  Îñûíûң  өзі  қорғàóøûлàр 

өòіíіøіíің  íåгізñіз  жолäà  қàлмàóûíà 

òүрòêі  болàрû  àíûқ.  Ñоíûмåí  қàòàр, 

зàңäàғû  жàңàлûқòûң  àрқàñûíäà  òåр-

гåó ñóäьÿñûíûң êөмåгімåí қûлмûñòûқ 

ïроцåñòі жүргізåòіí оргàíғà àйғàқ бåрóі 

үøіí  êåлóіí  қàмòàмàñûз  åòó  қиûíäûқ 

òóäûрàòûí,  бұрûí  өзäåрі  жàóàï  àлғàí 

êóәíі, қорғàóøû рåòіíäå қàòûñàòûí àä-

âоêàòòûң өòіíіøхàòû бойûíøà мәжбүр-

лåï әêåлó òóрàлû мәñåлåñі äå øåøіміí 

òàóûï  оòûр.  Әриíå,  òåргåó  ñóäьÿñû-

íûң  äà  қàòåліê  жібåрóі  мүмêіí.  Îíäàй 

жàғäàйäà òåргåó ñóäьÿñûíûң қàóлûñûíà 

оñû  êоäåêñòің  107-бàбûíäà êөзäåлгåí 

òәрòіïïåí øàғûм  жàñàлóû, íàрàзûлûқ 

білäірілóі мүмêіí.

Қûлмûñòûқ-ïроцåñòіê  êоäåêñòің 

56-бàбûíûң  òәрòібі  бойûíøà  òåргåó 

ñóäьÿ ñûíûң өêілåòòіêòåріí жүзåгå àñû-

рóäûң  жàлïû  øàрòòàрû  òөмåíäåгіäåй 

бåлгілåíгåí.  Àйòàлûқ,  òåргåó  ñóäьÿñû 

өз  құзûрåòіíå  жàòқûзûлғàí  мәñåлå-

лåрäі ñоò оòûрûñûí өòêізбåй жåêå-äàрà 

қàрàйäû.  Åгåр  зàңäû  жәíå  íåгізäåл-

гåí  øåøім  øûғàрó  үøіí  мàңûзû  бàр 

мәí-жàйлàрäû  зåрòòåó  қàжåò  болñà, 

òåргåó ñóäьÿñû òиіñòі òұлғàлàрäûң жәíå 

ïроêóрорäûң  қàòûñóûмåí  ñоò  оòûрû-

ñûí өòêізó òóрàлû қàóлû åòåäі.

Ñоò оòûрûñû òåргåó ñóäьÿñûíûң өêі-

мі бойûíøà бåйíåбàйлàíûñ рåжиміíäå 

жүргізілóі  мүмêіí.  Ñоò  оòûрûñû  бàрû-

ñûíäà хàòòàмà жүргізілåäі.

Òåргåó ñóäьÿñû:

1) ñоòқà äåйіíгі іñ жүргізóäі жүзåгå 

àñûрàòûí  оргàííàí  қàрàлûï  жàòқàí 

мәñåлå  бойûíøà  қоñûмøà  àқïàрàòòû 

òàлàï åòóгå;

2)  òиіñòі  ñоòқà  äåйіíгі  іñ  жүргізóäің 

бàрлûқ  мàòåриàлäàрûмåí  òàíûñóғà 

жәíå олàрäû зåрòòåóгå;

3)  ïроцåñêå  қàòûñóøûлàрäû  ñоò 

оòû рûñûíà  øàқûрóғà  жәíå  олàрäàí 

қûл мûñòûқ  іñ  бойûíøà  қàжåòòі  àқïà-

рàòòû àлóғà құқûлû.

4)  Òåргåó ñóäьÿñû  ҚР  ҚÏҚ-íà ñәй-

êåñ,  іñòі  мәíі  бойûíøà  øåøó  êåзіíäå 

ñоò òà қàрàóäûң íûñàíàñû болóû мүмêіí 

мәñåлåлåрäі àлäûí àлà øåøóгå, òåр гåï-

òåêñåрó бàғûòû жәíå òåргåó әрåêåòòåріí 

жүргізó òóрàлû íұñқàóлàр бåрóгå, ñоòқà 

äåйіíгі  іñ  жүргізóäі  жүзåгå  àñûрàòûí 

àäàмäàрäûң жәíå қàäàғàлàóøû ïроêó-

рорäûң, ñоíäàй-àқ, іñòі мәíі бойûíøà 

қàрàйòûí ñоòòûң орíûíà әрåêåò жàñàó-

ғà жәíå øåøім қàбûлäàóғà òиіñ åмåñ.

5) Êүäіêòі өзіíå àзàïòàó жәíå бàñқà 

äà  зàңñûз  әрåêåòòåр  қолäàíûлғàíû 

òóрàлû  àрûзäàíғàí  íåмåñå  оíäà  êүø 

қолäàíóäûң  ізäåрі  болғàí  êåзäå  òåр-

гåó  ñóäьÿñû  қàäàғàлàóøû  ïроêóрорғà 

êөрñåòілгåí фàêòілåрäі äåрåó òåêñåрóäі 

жүзåгå àñûрóäû òàïñûрóғà міíäåòòі.

6) Àäàмíûң құқûқòàрû мåí боñòàí-

äûқòàрûí, ұйûмäàрäûң зàңмåí қорғà-

лàòûí  мүääåлåріí  зàңñûз  øåêòåó  íå-

мåñå өзгå äå бұзó фàêòілåрі àíûқòàлғàí 

êåзäå òåргåó ñóäьÿñû зàңбұзóøûлûққà 

жол бåргåí òұлғàлàрäûң жàóàïòûлûғû 

òóрàлû  мәñåлåíі  øåøó  үøіí  жåêåøå 

қàóлû øûғàрàäû.

Ïроцåñòі жåңілäåòó жәíå òиімäілігіí 

àрòòûрó  мàқñàòûíäà  ñоòқà  äåйіíгі  іñ 

жүргізó  бàрûñûíäà  жәбірлåíóøі  мåí 

êóәíің àйғàқòàрûí ñàқòàó қàрàлғàí. Áұл 

қàжåòòі  òұлғàлàрäàí  бàñ  ñоò  оòûрû-

ñûíäà  жàóàï  àлó  мүмêіíäігі  болмàғàí 

жàғäàйäà  (øåòåлäå  òұрóû,  мåмлåêåò 

àóмàғûíàí òûñ жåргå êåòóäі жоñïàрлàï 

қою,  àóûр  äåрò  ñàлäàрûíàí  қàйòûñ 

болó  мүмêіíäігі)  äәлåл  рåòіíäå  ïàйäà-

лàíûлàòûí  äåрåêòåрäі  ñоòïåí  бåêіòóäі 

қàмòàмàñûз åòåäі.

Òåргåó  ñóäьÿñû  Қàзàқñòàíäàғû 

қûлмûñòûқ  ñоò  іñіí  жүргізóäåгі  жàңà  

ñóбъåêò  рåòіíäå  біріíøі  êåзåêòå  ñоò 

билігіí òàрàòóøû болûï òàбûлàäû. Îл 

қûлмûñòûқ іñòі ñоòқà äåйіí жүргізó бà-

рûñûíäà àзàмàòòàрäûң êоíñòиòóциÿлûқ 

құқûқòàрû мåí боñòàíäûқòàрûí íåгіз-

ñіз øåêòåóäі болäûрмàóғà бàғûòòàлғàí 

қûзмåòòі жүзåгå àñûрàäû. 

Æàңà Қûлмûñòûқ-ïроцåñòіê êоäåêñ-

êå åíгізілгåí бұл жàңàлûқòàр хàлûқòûң 

ñоòқà äåгåí ñåíіміíің àрòóûíà, ñоòòûң 

өêілåòòіêòåріíің êåңåюіíå, àзàмàòòàрäûң 

êоíñòиòóциÿлûқ құқûқòàрû мåí боñòàí-

äûқòàрûíûң ñоò òàрàïûíàí  хàлûқàрà-

лûқ ñòàíäàрòòàрғà ñàй  бàрûíøà қорғà-

лóûíà êåïіл бåрåòіíäігіí àйқûíäàйäû. 



Аñқàð ЗИАДА,

Қîðғàëжûí àуäàíäûқ 

ñîòûíûң ñуäüÿñû

ÀҚМÎËÀ ÎÁËыÑы

Пайым

Айтарым бар!



ÆÅңІËÄÅÒІËГÅН  ӨНÄІРІÑ  ÒӘРÒІÁІМÅН 

ҚÀРÀËÀÒыН  ІÑ  МÅРЗІМІ  ØÅÊÒÅËГÅН



лбасы НұрсұлтаН Назарбаевтың ҚазаҚстаН халҚыНа арНағаН 2012 жылғы 

14 желтоҚсаНдағы «ҚазаҚстаН-2050 стратегиясы – ҚалыптасҚаН мемлекет-

тің жаңа саяси бағыты» атты жолдауыНда ҚылмыстыҚ іс жүргізу жүйесіН 

жетілдіру Қажеттілігі айтылғаН. 

е

ÒÅРГÅу ÑуÄьяÑыНың 

ÆұМыÑы ÆÀНÄÀНыÏ 

ÊÅËÅÄІ


ұñòàóғà  лàйûқòàлғàí,  ïñихиàòриÿлûқ 

êөмåê êөрñåòåòіí àрíàóлû мåäициíàлûқ 

ұйûмғà àóûñòûрó;

11) мәйіòòі эêñгóмàциÿлàó;

12) êүäіêòігå, àйûïòàлóøûғà хàлûқ-

àрàлûқ  ізäåó  жàриÿлàó  мәñåлåлåріí 

қàрàйäû.

Îñûäàí-àқ  ñоò  ñàлàñûíäàғû  жàңà 

лàóàзûмғà  қàíøàлûқòû  жоғàрû  жàó-

àïòûлûқòûң  àрòûлғàíûí  àңғàрóғà  бо-

лàòûíäàй. Áұғàí қоñà, òåргåó ñóäьÿñû 

àíûқòàóøûíûң,  àíûқòàó  оргàíûíûң, 

òåргåóøіíің жәíå ïроêóрорäûң әрåêåò-

òåріíå  (әрåêåòñізäігіíå)  жәíå  øåøім-

äåріíå жàñàлғàí øàғûмäàрäû қàрàйäû. 

Ñоíûмåí қàòàр, òåз бұзûлàòûí íåмåñå 

қûлмûñòûқ іñòі мәíі бойûíøà øåøêåíгå 

äåйіí ұзàқ ñàқòàлóû åлåóлі мàòåриàлäûқ 

øûғûíäàрäû қàжåò åòåòіí зàòòàй äәлåл-

äåмåлåрäі өòêізó òóрàлû мәñåлåíі қàрàó 

äà òåргåó ñóäьÿñûíà жүêòåлгåí.  Ñоòқà 

äåйіíгі  іñ  жүргізó бàрûñûíäà  жәбірлå-

íóøі  мåí  êóәíің  àйғàқòàрûí  ñàқòàóғà 

қою,  àäâоêàòòàр  мåí  ïроêóрорлàрäû 

қоñïàғàíäà,  ñоòқà  äåйіíгі іñ жүргізóäå 

ïроцåñòіê  міíäåòòåрäі  орûíäàмàйòûí 

íåмåñå òиіñіíøå орûíäàмàйòûí òұлғà-

лàрғà  àқøàлàй  өíäіріï  àлóäû  қолäàíó 

мәñåлåñіí äå øåøó òåргåó ñóäьÿñûíûң 

құзûрåòіíå êірмåê.

Ïроêóрорäûң  ұñûíóûмåí  қûлмûñ-

òûқ іñ бойûíøà ïроцåñòіê øûғûíäàрäû 

өíäіріï  àлó  òóрàлû  мәñåлåíі  қàрàóäà, 

ñұрàó  ñàлóäû  орûíäàóäàí  бàñ  òàр-

òûлғàí íå ол бойûíøà үø òәóліê іøіíäå 

øåøім  қàбûлäàíбàғàí  жàғäàйäà  қор-

ғàóøû  рåòіíäå  қàòûñàòûí  àäâоêàòòûң 

óәжäі өòіíіøхàòû бойûíøà, мåмлåêåòòіê 

құïиÿлàрäû  құрàйòûí  мәлімåòòåрäі 

қоñïàғàíäà, қûлмûñòûқ іñ үøіí мàңûзû 

бàр êåз êåлгåí мәлімåòòåрäі, құжàòòàр-

äû, íәрñåлåрäі òàлàï åòіï àлäûрó жәíå 

қûлмûñòûқ іñêå қоñûï òігó òóрàлû мәñå-

лåíі  äå  òåргåó  ñóäьÿñû  қàрàï,  øåøім 

қàбûлäàй àлàäû.

Æàлïû, жàңà лàóàзûмíûң қорғàóøû-

лàр қûзмåòіí жåңілäåòóгå жàí біòіргåíіí 

мойûíäàóûмûз  êåрåê.  Өйòêåíі,  жàңà 

êоäåêñòå қорғàóøû рåòіíäå қàòûñàòûí 

àäâоêàòòûң óәжäі  өòіíіøхàòû  бойûíøà 

åгåр қûлмûñòûқ қóäàлàó оргàíû оñûí-

äàй  өòіíіøхàòòû  қàíàғàòòàíäûрóäàí 

íåгізñіз бàñ òàрòñà íå ол бойûíøà үø 

òәóліê  іøіíäå  øåøім  қàбûлäàíбàñà, 



16

№110/1 (2888/1) 

6 қазан 2016

zangazet@mail.ru



алаң  жұрт

Арбауына кәріні де, жасты да ілін-

діріп, соңдарынан ілестіруге тырысқан 

мұндай ағымдарға қатысты Мәжілістің 

мінберінде де қорқынышты деректер 

айтылған еді. «Әділет департаментінің 

ресми  деректері  бойынша,  «Иегова 

куәгерлері»  ізбасарларының  саны 

6000-нан,  ал  «Саентология  шірке-

уі»  ізбасарларының  саны  шамамен 

5000-нан  асатын  көрінеді.  Еліміздегі 

жастардың  60  пайызы  түрлі  діни 

ағымдардың  жетегінде  жүр»,  –  деп 

дабыл қағып, депутаттық сауал жол-

даудың  арқасында  мәселе  біршама 

шешілді. Жақында осы мәселеге қа-

тысты тағы бір жаңа дерек айтылды. 

Елімізде  жат  ағымның  жетегінде 

15-16  мың  қазақстандық  кеткен. 

Бұл  туралы  жақында  ҚР  МСМ  Дін 

істер  комитетінен  Балғабек  Мырза-

ев  мәлім  етті.  «Бейресми  деректер 

бойынша  15-16  мыңдай  адам.  Оның 

ішінде такфиристер, жиһадистер деп 

түрлі  ағымдарға  бөлініп  жатады.  Ал 

Сирияға  500-ге  жуық  адам  кеткен. 

Сондықтан біз осы мәселелердің бар-

лығын зерттеп, талдап, олардың теріс 

бағытқа  кетуіне  не  себеп  болғанын 

жан-жақты  сараптаудамыз.  Қазірдің 

өзінде «Ақ-ниет» оңалту орталығы жат 

ағым  құрбандарымен  жұмыс  жасау-

да», – деді комитет өкілі.

Оңалту 


орталығынан 

үміт бар


Имамдардың  айтуынша,  бүгінде 

мешітке  келетін  жамағаттың  85-90 

пайызы  жастар.  Ал  жалпы  елімізде-

гі  рухани  ізденіске  түскен  жандар 

ғаламтор  арқылы  жат  ағымдардың 

уағыз-насихатына  иланып  жатады 

екен. «Бұл ұлттық проблема. Себебі, 

қан шама  қаракөздеріміз  темір  торға 

тоғытылып, тағдырлары талқандалып 

жатыр.  Енді  осы  олқылықтың  орнын 

толтырып,  бұдан  кейін  өзгелердің 

жат  ағым  құрбаны  болмауы  үшін 

жан- жақты  еңбек  етуіміз  маңызды», 

– дейді Нұр-Мүбарак университетінің 

про ректоры,  профессор  Шамшәдин 

Ке рім мырза. Расында да не істеуіміз 

керек?!

Айта  кетер  жайт,  екі  жыл  ішінде 



елімізде  256  қазақстандық  радикал 

ағымдардан шығарылыпты. «Ақ ниет» 

оңалту  орталығы  осынша  қзақстан-

дыққа радикалды ағымдардан шығуға 

көмектескен. Бұл туралы ҚР Дін істері 

және азаматтық қоғам министрлігінің 

Дін  істері  жөніндегі  комитет  төраға-

сының  орынбасары  Ғабит  Абзалбек 

мәлім етті. Олардың барлығы дерлік 

рухани  қолдау  іздей  жүріп,  адасқа-

нын  білмей  қалған  жандар.  Тиісті 

орындардың  қолдауы  арқасында 

жол  тауып,  жат  ағымның  жетегінен 

басын  арашалап  алды.  Мемлекеттік 

әлеуметтік  тапсырыс  аясында  2014 

жылдан  бастап  елімізде  «Ақ  ниет» 

оңалту орталығы жұмыс жасап келеді. 

Орталық  қызметкерлері  радикалды 

діни ағымдар идеясынан зардап шек-

кен әйелдер арасында оңалту жұмыс-

тарын  жүргізеді.  Қазіргі  күні  мұндай 

оңалту орталықтарының маңызы зор 

екені анық. 

Ғабит Абзалбек мырзаның айтуын-

ша, Қазақстанда Дін істері жөніндегі 

комитет  жанындағы  дін  мәселелері 

бойынша  республикалық  ақпарат-

тық-насихаттау тобы және дін мәсе-

лелері бойынша 304 жергілікті ақпа-

раттық-насихаттау тобы жұмыс істейді 

екен. «Біз халықтың мақсатты топтары 

бойынша  жұмыс  істеуге  бет  алдық. 

Сонымен қатар, әйелдер қоғамы мен 

жастар арасында жұмыс істейміз. Бұл 

қарым-қатынас  тұрғысынан  әйелдер 

ұйымдарын да тартудамыз. Әйелдер 

ұйымдары  экстремизмнің  алдын  алу 

жұмысында, рухани-адамгершілік тәр-

биеде маңызды рөл атқарады. Әйел-

дердің қоғамдағы рөлін төмендетуге 

болмайды», - дейді Ғабит Абзалбек.

Осыған дейін ҚР ҰҚК Қазақстанда 

жыл басынан бері 57 радикалдың сот-

талғанын хабарлаған болатын. Ведом-

ствоның  мәліметінше,  2016  жылдың 

басынан  бастап  ұлттық  қауіпсіздік 

органдары  Қазақстанда  лаңкестік 

және  діни-экстремистік  қылмыстар 

жасағаны үшін 57 радикалды соттаған 

және осыған дейін де осы бап бойын-

ша талай адам істі болған еді. 

Лаңкестер 

түрмеде тыныш 

жатыр ма?

Елімізде  діни  ағымның  жетегін-

де  кеткендермен  қолдан  келгенше 

жұмыс  жүргізіліп  жатыр.  Кейбіреуі 

сотталып, енді бірі Сирия асып, кей-

бір  айыбын  түсінгендер  өз  үйіріне 

қосылуда. Ал түрмеге тоғытылғандар 

түрменің  де  тыныштығын  қашырып 

жатқан жоқ па?! 

Кейбір  мамандар  лаңкестер  қа-

раңғы  қапаста  да  қауіпті.  Түрмеге 

жа ңа түскендер лаңкестер қатарына 

тар тылып  кетуі  мүмкін  деген  жора-

малдар айтуда. Өз кезегінде Қылмыс-

тық-атқару  жүйесі  комитетіндегілер 

(ҚАЖК)  жоғарыда  айтылған  күдікті 

жоққа  шығаруда.  Ал  тәуелсіз  са-

рапшылардың  бірқатары  ҚАЖК-мен 

келіссе,  кейбіреуі  түрмеде  дәстүрлі 

дінге  қарсы  көзқарастылардың  жа-

сырын  насихат  жүргізіп,  тіпті  қамау-

дағыларды  радикалдап  жатқанын  да 

айтады.


Бір  кездері  терроризм  бабымен 

түрмеге  отырғандарды  өзге  соттал-

ғандардан оқшау ұстау керек деген де 

пікір айтылған еді. Мұндай оқшаулау-

дың қажет екенін уақыт сездіріп отыр. 

Өйткені  соңғы  жылдары  елімізде 

діни  экстремизм  мен  терроризмге 

қарсы  айтарлықтай  күрес  жүргізіліп 

жатыр.  Күштік  құрылымдар  салдар-

мен ғана күресіп қоймай, профилак-

тикалық шараларды да іске асыруда. 

Осы  орайда  айта  кетер  жайт,  соңғы 

жылдары қоғамға қауіп төндіріп, мем-

лекет  құрылымдарына  қарсы  ұйым-

дас тырылған  қылмыс  саны  айтар-

лықтай көбейген көрінеді. Соған сай 

террористік және экстремистік баптар 

бойынша істі болғандардың да қатары 

артқан. 

Кейбір сарапшылардың пікірінше, 

түрлі  радикалды  экстремистік  идея-

ларды  бойына  сіңіріп,  қоғамға  қауіп 

төндіріп  отырғандардың  дені  түрме-

ден  шыққандар  екен.  Демек,  біздің 

қауіп бекер емес. Бірлі жарым санасы 

уланғандар  түрмеде  де  бос  жатпай 

басқаларды  да  өз  қатарына  тартып 

жатыр.  Тіпті  мамандардың  «түрме-

лерде  жаппай  діни  радикализмге 

бет  бұру  тенденциясы  жүзеге  асып 

бара жатқан жоқ па?» деген күдіктері 

де  бар.  Осыған  орай  қайбір  жылы 

Мәжіліс  депутаты  Мұхтар  Тінікеев 

«жазасын  өтеушілерді  жасаған  қыл-

мысына қарай бөліп отырғызу керек. 

Көптеген  елдерде  діни  экстремизм 

бабы  бойынша  жазасын  өтеушілер 

басқалардан  оқшауланған.  Бізге  де 

бұл тәжірибені енгізу артықтық етпей-

ді» деп пікірін білдірген еді. 

Қазір  елімізде  діни  экстремизм 

бабы бойынша сотталған азаматтар-

дың жалпы саны 500-дің айналасында 

екен. Аз ба, көп пе? Олардың басты 

ниеті үнемі өз ұстанымдарын насихат-

тау екенін ескерсек, олардың санының 

қазірдің  өзінде  сәт  сайын  еселеніп 

жатуы әбден мүмкін. 

Жасыратыны  жоқ,  түрме  экстре-

мистік  ағымдағы  адамдар  үшін  өз-

дерінің  үгіт-насихаттарын  жүргізуге 

қолайлы орта болып табылады. Яғни, 

мамандардың  айтуынша,  «түрмеге 

экстремизм немесе терроризм көзқа-

расындағы сотталған бір адам отырса, 

ол  жерден  радикалды  ағымдарды 

мықтап ұстанған 3-5 адам шығады». 

Демек  олармен  жұмыс  жүргізу  қа-

жет. Мамандар «оқшауланған түрмені 

қазіргідей емес тәжірибелі имам және 

күшті  теологтармен  қамтамасыз  ету 

де аса қиынға соқпас еді» дейді. 

Адвокат Серік Сәрсенов: «лаңкестік 

қылмысымен  сотталғандардың  бар-

лығы бір қазанда қайнауы тиіс. Басқа 

қылмыс жасағандармен бірге отырған 

лаңкесшілер  қанатын  жайып  алған 

ИГИЛ тәрізді түрмеде отырып-ақ жа-

сақ құруы мүмкін. Сол себепті, олар-

ды оқшау ұстау – орынды шешім. ҚР 

ҚК 255-бабындағы («Терроризм акті») 

жазалау шарасын күшейту қажет. Кем 

дегенде, 20 жыл бас бостандығынан 

және  өмір  бойы  бас  бостандығынан 

айыруды  қарастырса  артық  болмай-

ды», – дейді. Бұл пікірге біздің алып- 

қосарымыз жоқ.

Еркіндік 

ессіздікке апарады

Мұсылмандықты  шолақ  балақ, 

қаба сақал, кебінге оранып жүру деп 

ұғатындар «Ахмадие жамағаты», «Ал-

ля-Аят» (Фархатшылар) культтік-мис-

тикалық діни ағымы, «Ата жолы» («Ақ 

жол»),  тахриршілдер,  таблиғшылар, 

салафилер, такпиршілер, кораниттер 

болып сан түрге бөлінуде. Ал осынау 

негізгі мақсаты белгісіз діни ағымдар-

дың  әрқайсысының  етегінде  бір-бір 

қандасымыз кеткен күннің өзінде ұлт 

қауіпсіздігіне  қаншалықты  қауіп  тө-

нетінін  бағамдай  беріңіз.  Негізінен, 

жұмыссыздар, өмірден өз орнын тап-

пағандар, рухани ізденісте жүргендер, 

жеке басы және отбасындағы психо-

логиялық қиындықтарға төзе алмаған-

дар, ислам дінін терең білмейтіндер, 

әсіресе,  жастар  миссионерлердің 

үгіт-насихатына тез ілігетін көрінеді.

Еліміздің  батыс  өңірінде  ислам 

дініндегі  түрлі  діни  ағымдарды  ұс-

танған  жастардың  да  көбейіп  бара 

жатқаны жасырын емес. Ендеше, мұ-

ның алдын алуда қандай іс-шаралар 

атқарылып жатыр? Шыны керек, «за-

йырлы  мемлекетпіз»  деп,  идеология 

тұрғысынан  халқымызды  тым  еркін 

жіберіп  алған  секілдіміз.  Тіпті  бүгін-

де  мамандар  көпұлттылықтан  гөрі, 

көпдінділіктің зардабы ауыр екендігін 

жарыса  айтып  жүр.  Демек,  көпдін-

ділікпен күресетін кез жетті. 

Деректерге сүйенсек, 90-жылдар-

дың  басында  Қазақстанда  500-дей 

діни бірлестіктер мен ұйымдар болса, 

бүгінде олардың саны 4000-нан асып 

кетіпті. Бұған негізінен «он адам бірі-

гіп діни бірлестік құрып, тіркеле бер» 

дейтін  сол  кездегі  заңымыз  ықпал 

етсе керек! Ең қорқыныштысы, еліміз-

де олардың ісін бақылауға алып отыр-

ған,  ашықтан  ашық  күрес  жүргізіп, 

мешіттерге  барлау  жасап  отырған 

ешқандай мекеменің жоқтығы болып 

отыр. «Ағылшын тілін оқытамыз, пси-

хологиялық  көмек  көрсетеміз»  деп 

алдап-сулап маңайларына адамдарды 

жинап  алып,  өз  ағымдарын  насихат-

тап жүрген діни бірлестіктер бүгінде 

қараларын күн өткен сайын көбейтуге 

талпынуда.

Діни  бірлестіктерді  бейберекет 

тіркеп, олардың іс-әрекетін бақылау-

сыз қоюымыздың салдарынан бүгінде 

олар  мыңдаған  қандастарымызды 

өз  бауырларына  тартып  үлгеруде. 

Ағымға ерген азаматтардың сәбилерін 

тиісті медициналық тіркеуден өткізу-

ден бас тартып, тіпті екпе егуден қа-

шуы, басқа ағымға ерген жасөспірім-

дердің  мектептегі  оқуларын  тастап 

кетуі,  мектеп  жасындағы  ұл-қыздар-

дың музыка тыңдау – харам, мемле-

кеттік  Әнұранды  тыңдамау,  кеудеге 

қол  қоймау,  туға  құрмет  көрсетпеу, 

евангелші баптистердің «жер бетінде 

шекара  болмауы  керек»  деп,  Отан 

қорғаудан  қашып,  әскери  борышты 

өтемеу дұрыс деген бағыттағы уағыз-

дар  жүргізуі  түрлі  діннің  ағымын да 

кеткендердің  ұлттық  әдет-ғұрып, 

салт-сананы  естен  шығаруының  ай-

ғағы болса керек. 

Айта кетерлік нәрсе, жат пиғылды 

ағымдардың жетегінде кеткен жастар-

дың,  жалпы  адамдардың  қоғамға 

қайта  оралуы  өте  қиын.  Тіпті  кейде 

мүмкін де емес. Сондықтан, мәселе-

мен күрескеннен гөрі, мәселенің ал-

дын алған маңызды секілді. Әсіресе, 

ұлттық  мәселелерді  кейінгі  орынға 

ысырып,  «баланың  тұсауын  кесуге 

болмайды, орамал тағып, сақал қой-

маған  харам»  деп,  адамдардың  өзін 

екіге  бөліп,  бүкіл  дүниені  халал  мен 

харам арасында өлшейтіндер ұлттық 

құндылықтарымыздың  ұмытылуына 

ықпал  етіп  жатқандай.  Демек,  бұл 

бағыттағы  жұмыстар  да  күшейтілуі 

керек. 


Өйткені,  оларды  Отан,  отбасы, 

бірлік сынды қасиетті ұғымдар толған-

дырмайды.  Санасы  уланғандар  тек 

көсемдері айтқанды екі айтпай орын-

дайтын  сарбаздарға  айналғанын 

өз дері  де  түсінбейді.  Бұған  дәлел 

– соңғы кездері радикалды ағым мү-

ше лерінің  бірнеше  рет  қылмысты 

оқи ғалардың  ұйымдастырушылары 

ретінде  аталуы.  Ал  бұл  қоғам  үшін 

қорқынышты емес пе?! Қазіргі ата-а-

на баласы «Алла» атын аузына алып, 

намазға  жығыла  бастаса  кәдімгідей 

қорқып, қобалжитын жағдайға жеткен. 

Мұндай  жайт  ата-бабамыздың  үш 

ұйықтаса  да  түсіне  кірмеген  болар. 

Алайда,  өкінішке  қарай,  бүгінгі  ға-

ламдану заманындағы еліміздегі ахуал 

осыған саяды. Бұл арада мәселе дін-

нің өзінен емес, дін атын жамылушы 

теріс пиғылдылардың құйтырқы әре-

кетінен  ушығып  тұрған  жайы  бар. 

Дәрігер  мамандар  ұлтымызға  жат 

ағымдар  пайдаланатын  амал-тәсіл-

дердің  психикаға  теріс  әсері  барын, 

тіпті  кейбір  жағдайда  олар  адамды 

жындыханадан  бір-ақ  шығаратынын 

немесе  өз-өзіне  қол  жұмсауға  дейін 

апаратындығын растап отыр. Осыдан 

кейін әке-шеше сыртта жүрген бала-

сына қалай алаң болмасын?

Сондай-ақ,  түрлі  діннің  ағымын-

да  кеткен  әке  мен  баланың  бір  дас-

тарқаннан  ас  ішпек  түгіл,  бірін-бірі 

жау көруі, өзінен туса да өзгедей күй 

кешіп, әке-шешесін тыңдамай, бала-

лары  басқа  діннің  ағымында  кеткен 

ата-аналардың  зары  әлі  күнге  тиісті 

орындардың  құлағына  жете  алмай 

отыр.


Еліміздегі Қазақстан мұсылманда-

ры  діни  басқармасы  да  «басқа  діни 

бірлестіктер өз діндерін насихаттаса 

насихаттай  берсін,  ал  біздің  дінде 

зорлық жоқ» деп өздерін «салқынқан-

ды»  ұстауда.  Сонда  дәстүрлі  емес 

діндердің  іріткі  ісіне  тосқауылды  кім 

қоюы керек?! Айтпақшы, «біздің дінде 

зорлық жоқ» деп Мұсылмандар діни 

басқармасы қол қусырып отырғанда, 

еліміздегі  провослав  дінінің  өкілдері 

құлшылық ететін сөздерін мемлекет-

тік тілге аударуға кірісе бастапты. Ал 

христиан дінінің өкілдері түрмелерге 

жиі  бас  сұғатынын  мамандар  айтып 

отыр.  Олар  бұл  әрекетін  христиан 

дінін  қабылдаған  кей  қазақтар  үшін 

қажет деп түсіндіруде.

Ал  сонда  біздікі  қандай  жайба-

рақаттық?  Айта  кетерлік  жайт,  сау 

қоғамда  азаматтардың  санасының 

улануына  сынамалап  кірген  діни 

ағымдардан  бөлек,  басқа  елдерден 

діни  сауатын  жетілдіріп  келген  аза-

маттар да өз «үлесін» қосып отырғаны 

анықталған  еді.  Дінімізді  солардың 

ықпалынан таза сақтау үшін ерекше 

білімді, елін сүйетін отандық дін ма-

мандары қажет-ақ. 

Сондай-ақ бүгінгі қоғамда көбейіп 

бара жатқан хиджаб киген қыздардың 

қай  ағымда  екенін  айтып  беретін, 

дінді саралап зерттейтін институттар 

да жоқ. Ең бастысы, осынау дін сала-

сындағы  берекетсіздіктердің  бәріне 

тыйым салар «Дін және наным-сенім 

бостандығы  жайлы»  заңды  қатайту 

туралы  пікір  көптен  бері  айтылып 

келе жатса да әлі күнге қолға алынар 

емес.  Өкініштісі  сол,  жастарымыз 

саналы  түрде  өзге  діннің  ағымында 

кетіп жатқан жоқ, олар діни сауатының 

төмендігі  мен  қоғамдағы  алдын  алу 

жұмыстарының  жеткіліксіздігі  салда-

рынан адасып жүр. Сондықтан, түрлі 

діни  ағымның  жетегіндегі  жастары-

мызға араша түсер кез жеткен секілді. 

Жарылқап ӘЛМҰХАМЕТОВ, 

дінтанушы: 

–  Бүгінгі  таңда  бізде  түр-

лі  діни  секталар  қаптап  кетті. 

Сондықтан діни бірлестіктердің 

аяғына  тұсау  салатын  заңды 

қатайтуымыз керек. Және «дін-

ді  мемлекеттен  бөлек»  деген 

қате пікірді тоқтататын кез жет-

ті.  Өйткені,  бақылаусыз  түрлі 

діни  ағымдардың  көбейіп  кетуі 

мемлекет  тұтастығына  қауіп 

төндіруде.  Уаххабизм  –  сырт-

тан  қаржыландырылатын,  ұлт 

қауіпсіздігіне  қауіп  төндіретін 

ағым.  Олар  жастардың  албырт 

шағын  өз  мақсаттарына  тиімді 

пайдаланып, соңдарынан ерту-

де.  Астана,  Алматы,  Қараған-

ды  секілді  ірі  қалаларда  бұл 

ұйымның  ошақтары  бар.  Білім 

және ғылым министрлігі, құқық 

қорғау орындары болып, осынау 

ағымның  алдын  алуға  күш  са-

луы қажет. Өйткені, олар діннің 

атын жамылып, жастардың са-

на-сезімін  улауда.  Сондықтан, 

мемлекет  тарапынан  арнайы 

бағдарлама  құрып,  жастардың 

өзге діннің шырмауында кетпесі 

үшін  алдын  алу  жұмыстарын 

атқаруымыз  керек.  Әйтпесе, 

бұдан  ұлт  қауіпсіздігіне  үлкен 

қатер  төнуде.Жастардың  теріс 

діни ағымдар жетегінде кетуінің 

негізгі  үш  себебі  бар.  Ол:  ра-

дикалды  ұйымдардың  ықпалы, 

әлеуметтік желілердегі насихат 

пен тегін таратылатын діни әде-

биеттер. Біз күресті осылардан 

бастауымыз  керек.  Қазақстан-

дағы діни ахуалға тоқталғанда, 

отандастарымыздың халықара-

лық  лаңкестік  күштердің  қол-

баласына айналып жатқандығы 

туралы  айтпай  кетуге  болмай-

ды. Түрлі жолдармен Сирия мен 

Иракқа  кетіп  жатқандар  бар. 

Өкініштісі, олар өздерімен бірге 

отбасын,  кішкентай  балаларын 

да ала кетуде. Бұл бір отбасы-

ның  немесе  бір  аймақтың  ғана 

емес, ұлттың қасіреті. 

Ғаламдану  заманындағы  басты 

қатер  –  ашық-шашықтығымыз.  Осы 

ұрымтал  тұсты  пайдаланушы  мы-

сық  тілеу  миссионерлер  ұлтымызға 

жақын Ислам діні атын жамылып кез 

келген бағыт бойынша, соның ішінде 

ғаламтор арқылы да жастарымыздың 

санасын улап, қоғамымызға іріткі са-

лып бағуда. Демек, жат ағымдармен 

күресті тоқтатпау қажет!

Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ,

«Заң газеті»

Жасыратыны Жоқ, бір кездері елімізде сан түрлі діни 

ағым  өкілдері  қаптап  кетті.  «ВайшнаВтар»,  «бахаи» 

сенімі, «бірлестік шіркеуі», «иегоВа куәгерлері», «соңғы 

өсиет шіркеуі», «кришнаны тану қоғамы», «саенто-

логия шіркеуі», «мормондар», «сахадЖа йога», «Жаңа 

аспан»,  «Жаңа  өмір  шіркеуі»  секілді  қаптаған  діни 

ағымдардан  аяқ  алып Жүре  алмай,  еліміз  әлемдегі 

дәстүрлі  емес  діндердің  орталығына  айналып  кет-

кендей сезінгеніміз есте. Және олар елімізде тіркеліп 

алып, тыныш Жатқан Жоқ. халқымыздың біртұтастығы-

на сына қағып, халықты қырық бөлікке бөліп алуға 

тырысты. басқаны қойып, исламның өз ішіндегілер 

де қырық тармаққа бөлініп, халқымыз Жаппай ада-

са Жаздады.  шүкір, ол кезбен салыстырғанда қазір 

атының өзі түсініксіз мұндай ағымдардан біршама 

тазардық. мемлекет тарапынан шұғыл шешімдер қабыл-

данып, біршама Жұмыстар атқарылуының нәтиЖесін-

де ұлтымызға да, дінімізге де, ұстанымымызға да Жат 

біршама ағымдар елімізден аластатылды.

Ж

ЖАСТАРДы 

ЖАТ АҒыМНың 

ЖЕТЕГіНЕ БЕРМЕйіК!




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет