Калашниковты мойындатқан қазақ
жүктеу/скачать 6,24 Mb. Pdf көрінісі
|
– Шешімін күткен қан- дай проблемалар бар? – Ешқандай проблема жоқ деп өтірік айтпаймын. Мәселелер бар, бірақ олар- дың бәрі рет-ретімен шешілу- де.
Мәселен, аудандағы проблеманың бірі – ескірген ауызсу және кәріз жүйелерін жаңалау еді. Әсіресе, бұл Зайсан қаласында өзекті болған. Былтыр Зайсан қа- ласындағы кәріз суды әкету және тазалау қондырғылары нысанының құрылысына 555,6 млн. теңге бөлініп, жұмыс істелді. Игілігін жұрт көріп отыр. Алдағы уақытта ауыл шаруашылығында инвести- циялар мен субсидияларды көбейту, суармалы егістік көлемін арттыру, оның ішінде Үйдене су жүйесін тиімді пайдалану, мал басын ұлғайту, өнімділігін арттыру, тұқымын асылдандыру міндеттері тұр.
7 №93 (17030) 14 тамыз Аймақтар ахуалы Зайсан ауданында экономиканың барлық саласы қарыштап дамып келеді. Өңірдегі мұнай мен газ да ел игілігіне жаратылып жатыр. Елді мекендердің де келбеті өзгерді. Алда да тың міндеттер тұр. Аудан әкімі Алмас Оңдақанов осы жөнінде әңгіме өрбітті. Шағын сұхбат Өнеркәсіп өнімдерінің үлесі арта түсті Игі дәстүр Түлектер өз мектептерін көркейтіп жатыр Бұл орайда, әсіресе, жиырма- жылдықтардың белсенділіктері жоғары. Яғни, әр жыл сайын мектепті бітіргендеріне жи- ырма жыл толатын түлектер Қарабұлаққа жиналып, ауыл- дастарына үлкен мереке жасай- ды, ұшқан ұяларына қомақты қолдау көрсетеді. Ат шаптырып бәйге қылады, көкпар тартып, балуан күрестіреді, футбол, во- лейбол сынды спорттық ойын- дар
ұйымдастырады. Бұған
қоса, кейінгі бес жылдан бері мектептің сынып бөлмелерін, оның ішінде жаңадан парта- орындықтармен, тақтамен және өзге қажеттіліктермен жабдық- тауды дәстүрге айналдырды. Мәселен, биыл жиырма жыл толған түлектер әдеттегі парта- орындықтардан бөлек, мәдениет үйінің алдына алпыс түп шырша көшетін отырғызып, ауылдары- на құны 800 мың теңгеден кем соқпайтын қазақтың киіз үйін тарту еткен. – Жиырмажылдықтармен қа- тар отыз, қырық жыл бұрын бітірген түлектеріміз де өз еріктерімен мектептеріне көмек- тесіп тұрады. Мысалы, осында оқыған және биыл бітіргеніне қырық жыл болған қазіргі Өскемен қаласының әкімі Те- мірбек Қасымжанов информати- ка кабинетін компьютерлермен толық жабдықтап берді. Ал был- тыр отызжылдықтар ауылдағы хоккей қорабы ашылғанда ша- мамен алты жүз мың теңгеге жуық қаражатқа отыз коньки мен дәл сонша имек таяқ сатып алып берді, – дейді Абай атындағы орта мектептің директоры Гүлнар Ақтанова. Бір ғасырға жуық білім нәрімен сусындатып келе жатқан мектепке бүгінде об- лыс әкімінің қолдауы арқасында 179 млн. теңгеге күрделі жөн- деу жұмыстары жүргізілуде. Есік-терезелері, едені, төбесі жаңартылып, қасбеті қалпына кетірілуде. Құрылыс жұмыстары жаңа оқу жылына дейін аяқта- лып, мектеп оқушыларды қабыл- дауға сақадай сай болмақ. Бүгінде мектептің жәдігер- лерге толы өз мұражайы бар, жыл он екі ай көлемінде көкөніспен, жеміспен қамтитын жылыжайы жұмыс істейді. Ботаникалық бағы да жайқалып тұр... ДИДАР
Жаңа әлеуметтік нысандар Арнаулы бетті әзірлеген – Серік Әбілхан Балалар тәрбиесіне ерекше мән беріп отыр Осы айтулы күн қарсаңында аудан орталығында 300 балаға арналған интернатымен 600 орын- дық жаңа мектеп оқушыларға есігін айқара ашпақ. Бұған қоса, 200-ден артық баланы қамтитын екі
балабақша іске
қосыл- мақ.
Әлеуметтік маңыздағы атал- мыш нысандарды іске қосып жатқан зайсандықтардың бұл тірлігіне қарап, олардың оқу мен бала тәрбиесіне айрықша көңіл бөліп
отырғандығын аңғару
қиын емес. Мәселен, ауданда тәуелсіздіктің алғашқы жылында- ақ Юрий Гагариннің есімін ие- ленген
мектепті қолданысқа бергені жұртшылықтың әлі есінде. Жаңа мектептің ашылу салтана- тына еліміздің астанасынан, әр аймағынан белгілі ғалымдар де- легациясы келген болатын. Бұл үрдіс одан кейін де жалға- сын тауып, көз тартар білім орда- лары бірінен соң бірі бой көтерді. 10-15 жылда алты мектеп салынды. Мысалы, сол кезде даму келешегі бұлыңғыр деп танылған Қайнар ауылындағы мектепті атауға бола- салауатты өмір Халықтың 34 пайызы спортпен айналысады ды. Бүгінгі таңда ауылдың екінші тынысы ашылып, ондағы мектеп бастауыштан орта мектепке дейін көтерілді. Жаңа
ғасыр басындағы өзгерістер балабақшаларға да әсерін тигізбей қойған жоқ. Енді ашылады деп күтілген бірнеше мекемелер жекеменшіктің қолына өтіп кеткен болатын. Енді заман оңалған шақта сатып алған иелері бастапқы мақсатында қолданыл- уы үшін ғимараттарды қайтарып беруде. Оның жарқын көрінісі ретінде соңғы жылдар көлемінде бірінен соң бірі ашылған үш жекеменшік балабақшаны атау- ға болады. Сарытерек ауылында қатарласа орналасқан бір бюджет- тік, бір жекеменшік балабақша
Айтулы спорт мерекесіне бүкіл облыстан жиналған қауымға ауданның жыл өткен сайын дамып келе жатқан инфрақұрылымы танысты- рылып, спорт залдары мен алаңдары, арнайы салынған ипподром көрсетілді. Бұл жолғы айтулы додаға зайсандықтардың өзі де үлкен жоспармен келгенін атап өткен орын- ды. Оған дейін аудан спортшылары жыл сайын халықтық ойындар кестесінде жекелеген түрлер бойынша үздік шыққанымен, командалық есеп- те белгілі бір орындардан көтеріле алмаған еді. Тұрғындарының спортпен жаппай айналысуға бет бұрғанының нәтижесінде аудан спортшыла- ры биыл халықтық ойындарда бұрын-соңды жет- пеген биікті бағындырды. Аудандар арасында екінші орынды жеңіп алды. Қазір
спорт нысандары спортшылар- дан бір босамайды. Әрбір ірі ауылдарда хок- кей қорапшалары, шағын футбол, волейбол алаңдары іске қосылған. Жас бапкерлер келіп, құлшына іске кіріскен. Аудандық денешынықтыру және спорт бөлімі мамандарының айтуынша, бір жыл бұрын халықтың 25 пайызы спортпен белсенді айналысса, биыл бұл көрсеткіш 34 пайызға жетіпті. Ендігі мақсат – осы биікті ұстай отырып, ары қарай көтеріле беру. Қарабұлақ ауылындағы тоқсан жылдық тарихы бар Абай орта мектебінде жиырма жылдан астам уақыт үзілмей келе жатқан жақсы дәстүр бар. Ол – осы қара шаңырақты бітірген түлектердің өз мектептеріне, туған ауылдарына жыл сайын көмек-қолдау көрсетуі. бүгінде жөндеу жұмыстарынан соң көздің жауын алып, ауылдағы бүлдіршіндердің сүйікті мекеніне айналған. Аудандық тұрғын үй-ком-
муналдық шаруашылығы, жо- лаушылар көлігі және автокөлік жолдары бөлімінің берген мәліме- тіне сүйенсек, Қаратал ауылын- да салынар балабақшаның жоба- лық-сметалық құжаттары әзір, енді тек қаржы бөлінсе болғаны. Аталған құрылыс та көп ұзамай, ауылдағы балақайлардың күнде бас қосар мекеніне айналары анық.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 «Дидардың» қонағы 8 №93 (17030) 14 тамыз Бұрын елімізде бұл мамандық бойынша жұмыс табылмайтын – Сізді атақты Калаш- никовтың өзін мойындатқан дейді. Онымен қалайша кез- дескен едіңіз? – Ғарышкер болсам деген арманмен Ресейге келіп, Томск қаласындағы физика-техника- лық университетті тәмамдаған- нан кейін, Мәскеудегі КСРО Ғылым академиясының химия- лық физика институтында зы- мырандардың қатты жанар- маймен жүретін қозғағышын жобалау бойынша білімімді жетілдірдім. 1972 жылы Қазан қаласындағы қорғаныс кәсіп- орнының бас зертханасына маман болып жұмысқа орна- ластым. Онда екі жыл қызмет атқарғаннан кейін, Ижевск механикалық институтының «Зымырандар мен артиллерия- ДИДАР
ны жобалау» кафедрасының аспирантурасына қабылданып, 1976 жылы кандидаттық дис- сертациямды қорғадым. Дис- сертациялық кеңестің ішінде әлемге әйгілі автомат конструк- торы Михаил Калашников та бар еді. Жұмыстың нәтижеле- ріне орай, Ижевск қаласынан маған жаңа үш бөлмелі пәтер берілді. Кейін сол пәтерді Алматыға ауыстыруға мүмкін- дік болды. – Ғарыш саласында жа- уапты қызметтерді атқарып жүрген қандастарымыз сау- сақпен санарлық. Соның бірі – сізсіз. Сондай-ақ, сіз – Қазақстанда химиялық фи- зика саласының негізін қа- лаушылардың бірісіз. Қос бірдей күрделі де соны са- ланы қатар алып жүруге не түрткі болды? – Сол кездегі астанамызда (Алматыда – Б.Т.) тікелей менің мамандығым бойынша жұмыс жоқ еді. Сондықтан барына қанағат деп Қазақ мемлекет- тік университетінің «Химиялық кинетика және жану үрдістері» кафедрасына доцент болып жұмысқа қабылдандым. Мен үшін химия пәні тосын тақы- рып еді, талмай ізденіп, сала- ны кәсіби деңгейде меңгеруіме тура келді. Ғылыми бағытым мүлдем өзгерді. Ізденістің ар-
қасында тың тақырып тап- тым. Зерттеуімнің нәтижесінде «Фурнон» атты жаңа матери- алдарды дамыттық. Ол өнім кейін КСРО арқылы Куба, Гер- мания, Бельгия, Италия және Қытай мемлекеттеріне кеңінен тарады. 1992 жылы ғылыми ізденістерімнің қорытындысы ретінде Мәскеуде «Техника ғылымдарының докторы» дис- сертациясын қорғадым да, 1994 жылдан бастап авиация мен ғарыш саласына қайтып келдім.
– Отбасыңыз жайында айта кетсеңіз... – Өмірлік жарым Шолпан Тұрсынбаева екеуміз Мәдина, Әлия, Мәди атты перзентте- рімізден бірнеше немере сүйіп отырмыз.
Біздің буын аспан әлеміне қызығып өсті – Сіз – 150-ден астам ғылыми еңбек пен елу шақты патенттің, ондаған өнертабыстардың иесісіз. Осы жетістіктерге бала кез- дегі арманыңыз жетелеп әкелгенін айтып қалдыңыз. Балғын шағыңыз қалай өтті? – 1947 жылы Үржар ауы- лында дүниеге келдім. Әкем Базаралы мен анам Нәзифадан екі ұл, екі қыз дүниеге келген- біз. Осы ауылдағы Н.Крупская атындағы орта мектепте білім алып, 1965 жылы онжылдық- ты аяқтағаннан кейін, арман атты ақ құстың қанатымен Ресейдің Томск
қаласына қарай самғадық. Біздің буын аспан әлеміне, ғарыш саласы- на қатты қызығып өсті. Бұған сол тұстағы адамзат баласының ғарышқа түрен салған алғашқы сапарының да ықпалы болғаны анық. Дәптердің бұрышында, сиясауыттың қорабында, кітап парақшаларында зымыран- ның, ұшақтың суретін салып, қиялға берілуші едік. Сол қиялға ерік бергізген аспан әлемі мені Томскідегі физика- техникалық университеттің «Ұшу аппараттарын эскиздік жобалау» бөліміне алып келді. Маған ондағы емтихан тап- сырмалары аса қиынға соға қойған жоқ, бірден оқуға қа- былдандым. Мектептегі авиа- модель және ракетомодель спортымен айналысқанымның да пайдасы аз болған жоқ. Бір қызығы, сол кездің өзінде шалғайда жатқан біздің ау- ылда осындай үйірме жұмыс істеді. Үйірмені ұйымдастыр- ған Украинадан келген су- рет пәнінің жас мұғалімі Иван Миргородский деген азамат еді. Арасында физика-техника үйірмесіне қатыстым, оны Үр- жардағы атақты мұғалім Ро- берт Граф жүргізетін. Сабақтан тыс уақытымның көпшілігін осы үйірмелерге арнадым. Сізге бір құпияның шетін ашайын. Мен бірінші сыныптан бастап өте үлгілі оқушы болдым деп айта алмаймын. 9 сыныпта оқып жүрген кезімде өзімше бел буып, басқа арнаға бұрылуға әрекет жасадым. Шашымды тақырлап алғызып, «Енді артық жүрісті қоямын, сабақты тек «5-ке» ғана оқимын» деп өзі- ме-өзім серт бердім. Шынын- да да, бұл «әдістің» көмегі көп болды. Адам – өз тағдырына өзі жауапты ғой және соған билік жасай алатын да өзі. Кейін анам марқұм осы ісімді үнемі айтып, риза болып оты- рушы еді.
– Менің әкем Базаралы – Науалы ауылының тумасы, анам Нәзифа Елтай ауылында дү- ниеге келген. Олар Үржардың қарапайым ғана тұрғындары болатын. Отбасындағы екі ұл, екі қыз да осындағы мек- тептен білім алдық. Өзімнен кейінгі қарындасым Светлана – Семей мемлекеттік медицина- лық институтының түлегі, оның жолдасы Бақтыбек Нығматул- лин, екеуі де – жоғары са- натты дәрігерлер. Солардың Назым деген қызы ғылым жолын таңдады, медицина ғылымдарының кандидаты, бүгінде Қазақстанға белгілі нефролог-дәрігер. Қарында- сым Дина Базаралықызы – ме- дицина ғылымдарының кан- дидаты, доцент, ол да – белгілі нефролог. Сондай-ақ, анам Нәзифаның сіңлісі Күлзипа апайдың қызы Гүлбараннан туған Арай Мағауияқызы да – ғылым жолында, медицина ғылымдарының докторы, про- фессор. Менің нағашы атам Рамазан Мұхаметжанов – 1937 жылғы репрессия құрбаны. Ол кісі сол жылдары Үржарға орталықтың өкілі болып келіп, 8 ай қызмет еткен біртуар тұл- ға Сәкен Сейфуллинді қарсы алып,
бірге жүріп-тұрғаны үшін ұсталып кетіп, содан оралмаған. – Есімі елге белгілі үлкен ғалым атанып отырсыз. Бүгінгі ізбасарларыңызға көңіліңіз тола ма? Техника саласына қазақ жастарын көбірек тарту үшін не істеу керек? – Ғарыштық техника са- ласында Алматыдағы әл- Фараби атындағы Қазақ ұлт- тық университеті, Қ.Сәтпаев атындағы Қазақ ұлттық тех- никалық университеті, Алма- ты энергетика және байла- ныс университеті, Астанадағы Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті мамандар дайындайды. Мен оқу үрдісіне, мемлекеттік емтихан комис- сияларына, докторлық қорғау кеңестеріне шамам келгенше қатысып жүрмін. Балалардың оқуға деген талпынысы артып келеді. Ең үздіктерін шетелдің ең таңдаулы университеттері- не «Болашақ» бағдарламасы арқылы жіберіп жатырмыз. Әлемдегі танымал ғарыш ор- талықтарына жас мамандар ұзақ мерзімді стажировкаға ба- рып жатыр. Студенттердің ба- сым көпшілігі – қазақтілділер. Техника саласына еліміздің Президенті Нұрсұлтан НАЗАР- БАЕв та ерекше көңіл бөліп келеді. Жыл сайын физика мамандығына көптеген грант- тар бөлінуде. Бұл өте дұрыс қадам деп есептеймін өз ба- сым. «Байқоңыр» ғарыш айла- ғы өзімізде. Тоқтар Әубәкіров, Талғат Мұсабаевтай білікті де білімді мамандар шығып жат- са, сонда ғана бізде бұл сала өркендемек.
Сауалға Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің Шығыс Қазақстан облы- сы бойынша департаменті басшысының міндетін атқарушы Е.Мұхаметқалиев жауап береді: – Қазақстан Республика- сының «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңының 1-бабы, 4 тармақшасына сәйкес, білік- тілік талаптары – мемлекеттік әкімшілік лауазымға орна- ласуға үміткер азаматтарға олардың кәсіптік даярлық деңгейін, біліктілігін және нақты мемлекеттік әкімші- лік лауазымға сай келуін айқындау мақсатында қо- йылатын талаптар. Заңның 13-бабы, 5-тар- мағына сәйкес, «Б» корпусы- ның мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына қойылатын біліктілік талаптары – мемле- кеттік органның құрылымдық бөлімшелері қызметінің не- гізгі бағыттары, мемлекеттік әкімшілік қызметкерлер жүзе- ге асыратын лауазымдық өкілеттіктер ескеріле оты- рып, мемлекеттік әкімшілік лауазымдар санаттарына қойылатын үлгілік біліктілік талаптары негізінде әзірленеді және оларды уәкілетті орган- ның келісімімен мемлекеттік органдар бекітеді.
Сіз сұраған едіңіз... 9 №93 (17030) 14 тамыз ДИДАР
Бетті әзірлеген – Дәурен Аллабергенұлы Мемлекеттік лауазымға біліктілік талаптарын қалай бекітеді? – Мемлекеттік лауазымға біліктілік талаптарын бекіткен кезде осы лауазымға жүктелген функционалдық міндеттерді атқаруға сәйкес келмейтін мамандықтардың бекітілуі заңды ма? Қанат Мамырбеков Жарма ауылы, Жарма ауданы. Спирттік ішімдіктер енді күндіз де сатылмайды – Соңғы уақыттарда қала дүкендерінде кешкі сағат тоғыздан кейін спирттік ішімдіктер сатылмауда. жүктеу/скачать 6,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|