Применением программы «SystemView». Рассмотрены вопросы организации охраны труда и безопасности

 

66 

 

мұндағы t

s

- сигналдың ұзақтығы; 

t

s

=Т

такт. 

 

3.2  кесте-  ЦФМ  сигналдарды  оптималды  когеренттік  қабылдау  кезінде-гі 

демодулятордың жұмыс алгоритмы 

Демодулятордың кірісіндегі  

Z(t) қабылданатын сигнал 

Демодулятордың шығысындағы 

u



цк

(t) бірінші ақпараттық сигнал 

s



1

(t) =U

тас



cos(



тас

∙t +π) +



(t) = 

= -U

тас



cos(



тас

∙t) +



(t) = - s

тас

(t) +



(t) 

u



1

(t) =U

имп. 

- «1» деген символы 

s



0

(t) =U

тас



cos(



тас

∙t) +



(t) = 

=s

тас

(t) +



(t) 

u



0

(t) =0       - «0» деген символы 

 

 

1-ші  кодтық комбинациясы 2-ші кодтық комбинациясы

 

 

3.12 суреті- ЦФМ сигналдардың оптималды когеренттік 

корреляциялық қабылдағыштың нүктелеріндегі сигналдың

 

уақыттық диаграммалары  

 

h  параметрін анықтау.  

Аддитивтік гаустық «ақ шуылы» арнада, ЦФМ сигналдарды опти-альдік 

когеренттік қабылдау кезіндегі қатенің ықтималдылығы: 

 

р

қат.

=0,5–Ф

0

(h∙√2)                                            (3.16) 

 

 

мұндағы h

2

=Е/W

0

; Е- s

1

(t) және s

0

(t) сигналдардың энергиясы,  

 

Е

1

=Е

0

=Е

  

(В

2



с) 

 

 

мұндағы W

0

- бөгет қуатының спектрлік тығыздығы, (В

2



с) 

 

67 

Ф

0

(z) = 1/



2



 



 





0

exp(- t

2

/2)



dt - ықтималдылық интегралы. 

 

z - тың оң мәндері үшін интегралды жуық есептеу формуласы: 

 

Ф

0

(z) 



 0,5 - 0,65



exp



- 0,443



(z +0,75)

2



                       (3.17) 

 

(3.17)- ші формуладан:  

 

Ф

0

(h∙√2) = 0,5 - р

қат 

                                       (3.18) 

 

(3.18)- ші формуладан:  

 

Ф

0

(h∙√2) 



 0,5 - 0,65



exp



-0,443



( h∙√2  + 0,75)

2



               (3.19) 

 

(3.17) мен (3.18)- ші формуларын теңдеп, түрлендіргеннен кейін:   

 

h =1/



2



[



-1/0,443



ln(р

қат

/0,65) - 0,75]                     (3.20) 

 

ЦФМ  сигналдарды  келістiрілген  сүзгiлерге  оптималды    когеренттік 

қабылдауы 

 

 

 

3.13 суреті- ЦФМ сигналдардың келістiрілген сүзгiлі оптималды когеренттік 

қабылдағыштың (демодулятордың) құрылымдық сұлбасы  

 

Z(t)  =s



(t)=s(t)+



(t)-  қабылданған  сигнал:  s(t)  таратып  берілген  сиг-нал 

мен 



(t) бөгеттің қосындысы. 

s(t)- таратып берілген сигнал: s

0

(t), немесе s

1

(t).  

КС

тас

- s

тас

(t)=U

тас



cos(



тас

∙t) тасушы сигналмен келістірілген сүзгі. 

ШҚ-  шешу  құрылғы,  U  кіріс  кернеуін  U

таб 

табалдырық  кернеумен 

салыстырып,  оның  нәтижесіне  сәйкес  u



цк

(t):  u



1

(t)  немесе  u



0

(t)  бірінші 

сигналды шығарады. 

3.8 Оптималды қабылдағышты қолданудағы сигнал/шу қатынасын 

есептеу 

 

Берілген  сигналдың  түрлері  және  қабылдау  тәсілдері  үшін  қателердің 

ықтималдығын есептейміз: 

 

68 

Р

қат.ЖМ

=1/2[Р(0/1)+Р(1/0)]=1/2[1-Ф(h)]                     (3.21) 

 

 

h мына формуламен анықталады  

 

2

2

2

2





A

h



                                                    (3.22) 

 

 

мұндағы h

2

 – сигнал/шу қатынасы. 

 

27

,

2

10

65

,

1

2

)

10

66

,

8

(

5

2

3

2















h

 

 

 

Сонда 

 

Р 

қат.ЖМ

=1/2[1-Ф(1,5]=0,06681, 

 

5

,

1

27

,

2





h

. 

 

 

Сүзгінің өткізу жолағын есептейміз: 

 

Δf

қаб.ЖМ

=2,5/Т, 

 

Δf

қаб.ЖМ

=2,5∙V=2,5∙15000=37500 (Гц). 

 

 

мұндағы:  Т=1/V  -  сигналдыың  ұзақтығы,Vсигналдың  тарату 

жылдамдығын анықтаймыз: 

 

 

 

3.14 сурет - Оптималды қабылдағышты қолданудағы сигнал/шу қатынасының 

ұтымдылығы 

 

69 

 

Формуланы  қолданып  Р(h)  тәуелделегін  есептейміз  және  графигін 

тұрғызамыз.   

 

3.3  кесте  -  Оптималды  қабылдағышты  қолданудағы  сигнал/шу  қатынасының 

ұтымдылығы  

h 

0 

1 

1,5 

2 

2,5 

3 

3,5 

4 

P(h)  0,5  0,15866  0,06681  0,02275  0,00621  0,00135  0,000233  0,000032 

 

 

Оптималды  қабылдағышты  қолданудағы  сигнал/шу  қатынасының 

ұтымдылығы  

 

Сигналды  оптималды  қабылдаудың  максималды  сигнал/шу  қатынасын 

h

2

0 

 анықтаймыз:  

 

0

2

2

0

2N

T

A

h



                                                 (3.23) 

 

 

мұндағы N

0

 – шудың спектрлік тығыздығы: 

 

V

N

T

N

f

N

c















2

0

2

0

2

0

2

0

1



, 

 

V

N

A

h





2

0

2

2

0

2

. 

 

 

Қабылдағыштың сигнал/шу қатынасы: 

 

2

2

2

0

2



A

h



, 

 

V

N

f

N

ЖМ











2

0

:

2

0

2



, 

 

V

N

A

h





2

0

2

2

0

4

, 

 

V

N

A

V

N

A

h

h







2

0

2

2

0

2

0

2

0

4

2

. 

 

 

Яғни 

оптималды 

қабылдағыштың 

сигнал/шу 

қатынасындағы 

энергетикалық ұтымдылық  есептелгенге қарағанда 2 есе көп 

 

 

70 

54

,

4

27

,

2

2

2

2

2

0











h

h

 

 

 

Берілген сигнал түрінің максималды бөгеуілге тұрақтылығы: 

 

ЖМ сигналын қабылдаудағы  максималды тұрақтылығын анықтау үшін 

оптималды қабылдаудағы  қателер ықтималдылығын анықтаймыз: 

Мұндағы: 

 

Р

қат.ЖМ

=1/2[1-Ф(h

0

)]                                        (3.24) 

 

13

,

2

54

,

4

2

0

0







h

h

 

 

 

Сонда аламыз: 

      

Р

қат.ЖМ

=1/2[1-Ф(h

0

)], 

 

Р

қат.ЖМ

=1/2[1-Ф(2,13)]=0,0158. 

 

 

Синхрондық тәсілді қолданудағы қателер ықтималдылығы 

 

Сигнал/шу қатынасы: 

 

63

,

13

10

65

,

1

)

10

66

,

8

(

3

)

(

5

2

3

2

2

2

2

2

2



































N

A

N

N

NA

P

P

h

n

c

, 

 

69

,

3

63

,

13







h

, 

 





000108

,

0

)

69

,

3

(

1

2

1







Ф

P

. 

 

 

Қателер ықтималдылығын анықтаймыз: 

 

Тәсілдердің бөгеуілге тұрақтылығын салыстырамыз: 

 

61

,

618

000108

,

0

06681

,

0





синх

ЖМ

P

P

 

 

 

Сонымен  синхронды  тәсілмен  қабылдаудың  бөгеуілге  тұрақтылығы 

618,61 есе жоғары. 

 

Күрделі 

сигналдармен 

келістірілген 

сүзгілерді 

қолдануданып 

қабылдағыштың шығысындағы қателер ықтималдылығын есептейміз  

 

Күрделі 

сигналдармен 

келістірілген 

сүзгілерді 

қолданып 

қабылдағыштың шығысындағы қателер ықтималдылығын  мына формуламен 

есептеледі: 

 

Р

қат

=1/2[1-Ф(h

кел

)]=1/2[1-Ф(5,22) ]<10

-5

                           (3.25) 

 

71 

 

Сигналдар синхронды және асинхронды тәсілдермен қабылданады. 

 

Асинхронды қабылдау  

 

Асинхронды 

қабылдағышта 

кілт 

болмайды,тізбек 

тұйықталған.постоянно  установлен  порог,  с  помощью  которого  решающее 

устройство определяет, какой сигнал поступил на вход. 

Сигналдың шектік мәнінің көмегімен шешуші құрылғы кіріске қандай сигнал 

келгенін  анықтайды.  Асинхронды  қабылдағыштың  құрылымдық  сұлбасы 

суретте көрсетілген. 

 

 

 

3.15 сурет- Асинхронды қабылдағыштың құрылымдық сұлбасы 

 

Түрлі қабылдау тәсілдерінің салыстырмалы талдауы 

 

Бұл  дипломдық  жобада  қабылдаудың  төрт  тәсілі  қарастырылған.  Бұл 

тәсілдердің  бөгеуілге  тұрақтылықтарын  салыстыру  үшін  әр  тәсілдің  қателер 

ықтималдылығының есептелген мәндерін қарастрамыз. 

 

3.4  кесте  -  Оптималды  қабылдағышты  қолданудағы  сигнал/шу  қатынасының 

ұтымдылығы  

Қабылдау тәсілі 

Қателер ықтималдылығы 

Бір реттік санақта 

0,06681 

,Оптималды сүзгілеуде 

0,0158 

Синхрондық тәсілде 

0,000108 

Күрделі сигналдармен келістірілген 

сүзгілерді қолданғанда 

<10

-5 

 

72 

 

Есептеулер  нәтижесіне қарай отырып  мынадай    қорытындыны  жасауға 

болады.  Күрделі  сигналдармен  келістірілген  сүзгілерді  қолданғанда 

арналардың бөгеуілге тұрақтылығы жоғары болып келеді. 

 

 

 

3.16 сурет - Оптималды қабылдағышты қолданудағы сигнал/шу 

қатынасының ұтымдылығы 

 

 

73 

4 Өмір тіршілік қауыпсіздігі 

Өміртіршілігінің қауіпсіздік ережелерінің мақсаты:  

- өмір сүрудін қауіп- қатерсіз жағдайын құру;  

-  жүйенің  қызмет  көрсету  объектісін  ескеріп,  жаңа  техника  мен 

технология үрдістерін заманауи экологиялық талаптарға сай жоспарлау; 

-  тұрғындар  мен  өндіріс  қызметкерлік,  ауылшаруашылық  объектісін 

төтенше  жағдай  кезінде  апаттар,  аппаттық  қатерлер  мен  оларды 

залалсыздандыру  кезіндегі  жоспарлау  мен  сауатты  шешім  қабылдау  үшін 

керек. 

"Өміртіршілік  қауіпсіздігі"  -  адамның  төтенше  жағдай  кезіндегі  өмір 

сүру  ортасы  мен  қауіпсіз  қарым-қатынасының,  шаруашылық  объектілерінің 

тұрақты  жұмыс  істеу  әдістерін,  табиғи  және  техногендік  сипаттағы  төтенше 

жағдайларын  ескерту  мен  салдарын  жою,  және  де  заманауи  зақымдау 

құралдарының қолданылу мәселелерін зерттейді.[1] 

4.1 Қызмет көрсету жұмысшыларының еңбек шартын 

сараптамалау 

Дипломдық  жобада  бөгеулікке  тұрақтылықты  жоғарылату  әдістері  мен 

бағдаржолына  зерттеу  жүргізіледі.  Винер  сүзгісін  үльгілеу,  қарапайым 

ортаңғы  өзгермелі  әдіске  баға  береміз.  Жұмыс  ғылыми-зерттеушілік  сипатқа 

ие,  осыған  байланысты  оны  ұйымдастыру  үшін,  екі  адам  қызмет  ететін 

“операторлық бөлме” қажет. Бөлмеде дербес компьютерлері, мониторы және 

принтері бар екі жұмыс орны орналасқан. 

 

 

 

4.1 сурет - Бөлме жоспары 

 

74 

Бөлменің жалпы сипаттамасы: 

 

Бөлме ұзындығы L=7 м; 

 

Бөлме ені             B=5 м ; 

 

Биіктігі                H=3,2 м. 

Бөлме  қабырғасында  өлшемдері  1500x1500  мм.  болатын  екі  терезе 

орналасқан. Бөлме сұлбасы 4.1 – ші суретте көрсетілген 

ГОСТ12.1.005-86  “Жұмыс  аумағының  ауасы,  жалпы  сантиралық-

гигиеналық  талапатарға”  сәйкес,  бұл  бөлмеде  адамдар  жұмысы  отырыс 

күйінде  болады  және  көп  дене  жұмысын  талап  етпейтіндіктен,  I  а  санатына 

жатқызылады. 

 

4.1 кесте - Ағзаның қуат шығынына байланысты жұмыс санаты  

Жұмыс 

Санаты  Ағзаның қуат шығыны, 

Дж/сағ 

Жұмыс сипаттамасы 

Жеңіл  

I а 

<138 

Отырыс күйінде және 

дене жұмысын талап 

етпейді 

 

Жыл мерзіміне тәуелсіз бөлмеде микроклиматтық көрсеткіштер, 

белгіленген рұқсат етілген мәндерден аспайды:  

 

Жаз мерзіміндегі температура  +24

0

C. 

 

Қыс мерзіміндегі температура  +22

0

C. [4] 

 

4.2 кесте - Микроклиматтың оптималды нормаланған көрсеткіштері 

 

Жұмыс мерзімі 

 

Жұмыс санаты 

 

Температура,

 0

C 

Ауа 

қозғалысының 

жылдамдығы, м/с 

Суық 

Iа 

22-24 

0,1 

Жылы 

23-25 

0,1 

 

Қызмет  көрсету  жұмысшылардың  жұмыс  істеу  қабілеттілігін 

жоғарылату  және  еңбек  шарттарын  жақсартуға  бағытталған,  санитарлық-

гигиеналық іс- шаралар кешенінде, өндірістік бөлмелерде оңтайлы жарықтану 

маңызды  орын  алады.  Жарықтану  өндірістік  операциялардың  нақтылығын 

қамтамасыз  етеді,  қызметкерлерді  жасалатын  жұмысқа  қарай  назарын 

шоғырландырады,  көз  шаршауын  және  де  өндірістік  жарақаттану  деңгейін 

төмендетеді.  Бөлмеде,  III  а  санатына  жататын  жұмыс  түрі  жүргізіледі, 

сондықтан СНиП РК 2.04-05-2002 “Табиғи және жасанды жарықтану” сәйкес 

нормаланған  жарықтану  Е

н

=  300  лк-ға  тең.  Күндізгі  уақыттағы  табиғи 

жарықтануды  ғана  емес,  сондай-ақ  жасанды  жарықтануды  да  есептеу 

қажет.[5] 

 

75 

Оператордың  өндірістік  еңбегі  үшін,  сонымен  қатар  оңтайлы 

ұйымдастырылған  қоршаған  орта  қажет,  оператордың  шаршауына  алып 

келетіндей жұмыс орнының микроклиматы, кедергі жасайтын және жағымсыз 

факторларды  (жарықтану,  желдету)  алып  тастауы  қажет.  Жұмысқа  жағымды 

микроклимат шарттарын ұстап тұру үшін, оны желдету жүйесімен қамтамасы 

ету дұрыс болар еді.[5] 

4.2 Табиғи жарықтану есептеу 

Бөлме өлшемдері: ұзындығы L = 7 м, ені B = 5 м, ал биіктігі H = 3 м.  

 

Жұмыс  істейтін  орын,  бөлменің  сыртқы  қабырғасынан  1  м-де 

орналасқан.[2] 

 

Жалпы терезенің ауданыS

0

, м

2

мынаформуладан табылады: 

 

З

ЗД

n

n

k

k

r

e

S

S













1

0

0

0

100





 

 

 

 

(4.1) 

 

1

0

0

0

100

r

k

k

e

S

S

З

ЗД

n

n



















 

 

 

 

(4.2) 

 

 

мұндағы S

n

 – бөлменің ауданы, м

2

; 

          S

n

= L∙B= 35 м

2

. 

           e

n

 –к.е.о.(табиғи жарықтану коэффициенті) нормаланған мәні; 

 

m

e

e

n





   

 

 

 

 

(4.3) 

 

 

мұндағы e

n

=1.5 III a- көру жұмысының разряды үшін, к.е.о. мәні 

m-  жарықтық  климат  коэффициенті,  оңтүстіктегі  жарықтық 

ойықтар үшін m=0.65. 

 

97

,

0

65

,

0

5

,

1







e

 

 

мұндағы k

З

 – қор коэффициенті; 

k

З

=1,2; 

 

              

0



 – жарық өткізудің жалпы коэффициенті мынаған тең. 

 

4

3

2

1

0



















 

 

 

 

(4.4) 

 

 

мұндағы τ

1

-  материалдың жарық өткізу коэффициенті; 

τ

2

-  жарық  ойықтарындағы  түптеуіндегі  жарық  жоғалуларын 

қарастыратын коэффициент; 

                         τ

3

- 

тасушы 

конструкциялардығы 

жарық 

жоғалуларын 

 

76 

қарастыратн коэффициент, бүйірлік жарықтану кезінде 1-ге тең; 

                         τ

4

-күннен 

қорғау  аспаптарындағы  жарық  жоғалуларын 

қарастыратын коэффицинет, τ

4

=1. 

 

Онда: 

 

8

,

0

1





, 

7

,

0

2





, 

1

3





, 

1

4





 

 

56

,

0

1

1

6

,

0

8

,

0

0













 

 

 

мұндағы 

0



 – терезенің жарықтық сипаттамасы; 

 

               

B

L

қатынасы 

4

,

1

5

7



 тең. 

 

 

H/h

1 

қатынасын  білу  қажет,  мұндағы  h

1

-  шартты  жұмыс  істеу  бетінен 

терезенің үстінгі шегіне дейінгі биіктік: 

 

h

1

=0,7+2,2 =2,9 (м) 

 

 

 

(4.5) 

 

 

Осылайша H/h

1 

қатынасы: 

 

1

,

1

9

,

2

2

,

3





h

H

 

 

 

Бұдан 

5

,

10

0





. 

 

1

r

  –  ғимаратқа  түсірілген  қабаттын  жабынынан  және  бөлменің  бетінен 

шағылған  жарықтың  арқасындағы,  бүйірлік  жарықталу  кезіндегі,  КЕО 

жоғарлауын көрсететін коэффициенті.[2] 

 

7

,

1

9

,

2

5

1





h

B

 

 

64

,

0

5

2

,

3





B

H

 

 

4

,

1

5

7





B

L

 

 

50

3

30

50

70

3













еден

r

тоб

P

P

P

                               (4.6) 

 

2

,

2

1



r

 

 

77 

 

мұндағы  k

ЗД

  -  қарама  -  қарсы  ғимараттардың  терезені  көлеңкелеуін 

көрсететін коэффициент. 

 

Қасында көлеңкелейтін ғимарат болмағандықтан, онда k

ЗД

=1 тең. 

 

Терезелердің жалпы ауданы: 

 

)

(

47

.

3

2

.

2

56

.

0

100

2

.

1

1

5

.

10

97

.

0

35

2

0

м

S

















 

 

Бізге қажетті терезенің ауданы S

0

= 3,47( м

2

) тең. 

Алынған терезенің ауданы (1,5∙1,5)∙2 = 4,5 (м²) тең. 

Бұдан,  терезенің  саңылаулары  табиғи  жарықталудың  нормасына  сәйкес 

келеді.[2] 

жүктеу/скачать 2,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: