SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD: CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" ASTANA, KAZAKHSTAN, FEBRUARY 2023 32 - Оқу материалы (оның мазмұны), мұғалімдер, оқушылар (и. Я. Лернер);
- Оқу материалының мазмұны, оқыту әдістері, қызмет тәсілдері, оқыту нысандары мен
құралдары (м. и. Махмутов);
- Сабақтың мақсаты, оқу материалының мазмұны, оқыту әдістері мен әдістері,
ұйымдастыру әдістері (Г.Д. Кириллова).
Оқу процесінің әртүрлі компоненттеріне қарамастан, барлығы бір – бірімен
байланысты, бұл компоненттер өзара байланысты болуы керек.
Сабақ сәтті болуы үшін сізге:
1) Мұғалім қызметінің түпкі мақсатын анықтаңыз – ол не істегісі келеді;
2) Құралды белгілеу-мақсатқа жетуге не көмектеседі;
3) Әдісті анықтау – мақсатқа жету үшін қалай әрекет ету керек.
Сонымен, қазіргі физика сабағы-бұл сабақ жүйесінің компоненттері ( оқу
материалының мазмұны, оқыту әдістері және оқу процесін ұйымдастырудың формалары)
қатаң байланыста болатын және сабақтың мақсатымен анықталатын оқу процесін
ұйымдастырудың бір түрі. Оқу материалының мазмұны туралы айтатын болсақ, физика
сабағын шынайы заманауи етуге мүмкіндік беретін екі талап бар: 1) білім мазмұнының
қазіргі ғылым – физика деңгейіне сәйкестігі; 2) оқу материалын тиісті құрылымдау.
Оқыту әдістері туралы айтатын болсақ, әдістер жүйесі, оқыту құралдары, олардың
артықшылықтары мен кемшіліктері, белгілі бір әдістерді қолданудың орындылығы
туралы білу ғана физика сабағын заманауи етуге көмектесетінін есте ұстаған жөн.
Оқу процесін ұйымдастырудың формалары туралы айтатын болсақ, біз сабақтың
құрылымы мен оның кезеңдерін айтамыз.
Жоғарыда біз сабақтардың түрлері бойынша жіктелуін қарастырдық. Сабақтарды
ұйымдастырудың мақсаты бойынша сабақтарды жіктеу ең тиімді және қисынды болып
табылады:
- жаңа материалды зерттеу;
- білімді жетілдіру;
- жалпылау және жүйелеу;
- аралас;
- білімді, іскерлікті және дағдыларды бақылау және түзету.
Жаңа материалды үйрену сабағы - оқушылардың жаңа материалды меңгеруіне қол
жеткізу. Осы мақсатқа жету процесі жаңа білім мен іс-қимыл әдістерін, тәуелсіз іздеу
қызметін игеру, құндылық қатынастары жүйесін қалыптастыру сияқты міндеттерді
дәйекті түрде шешуді білдіреді.
Сабақ түрлері: сабақ-дәріс; сабақ-әңгіме; іздеу түріндегі практикалық жұмыстарды
орындау сабағы; теориялық зерттеулерді орындау сабағы; бір сабақта әртүрлі түрлерді
біріктіретін аралас сабақ.
Білім, білік және дағдыларды жетілдіру сабағы оқушылардың білімін тәжірибеде
қолданудан, оларды кеңейту мен тереңдетуден, білік пен дағдыларды қалыптастырудан,
оқушылардың білімін тексеруден және т.б. тұрады, мұның бәрі оқушылардың білімін
жетілдіруге ықпал етеді.
Сабақ түрлері: есептерді шешу сабағы; өзіндік жұмыстарды орындау сабағы
(ауызша немесе жазбаша жаттығулар); сабақ – зертханалық жұмыс; сабақ-экскурсия;
семинар.
Білімді жалпылау және жүйелеу сабағы жақында тәуелсіз тип ретінде жіктеуге
енгізілді және қазіргі уақытта білім берудің жаңа мақсаттарына байланысты өте өзекті
болып табылады. Оқушылардың дамуы, олардың ақыл-ой және шығармашылық
қабілеттерін қалыптастыру білім құрылымын және ондағы таным процесінің кезеңдерін
көрсетпеу мүмкін емес.