Әл-фараби атын да ғы Қа зақ Ұлт тық уни вер ситеті жоғары мек теп
жүктеу/скачать 5,25 Mb. Pdf көрінісі
|
жоғары мектеп педагогикасы оқу құралы
| Негізгіұғымдар:
ең бек ры но гы, ин но ва циялық бі лім, ста тус, мо дер ни за- ция, ре фор ма, үз дік сіз бі лім, т.б. 1.2.1. Қа зір гі қо ғам да ғы жо ға ры бі лім бе ру және оның ат қа ра тын рө лі Қа зақ стан ның бі лім бе ру жүйесі мек теп ке дейін гі тәр бие мен оқы ту, ор та бі лім бе ру, ор та бі лім нен кейін гі кә сіп тік бі лім бе- ру, жо ға ры жә не жо ға ры оқу ор ны нан кейін гі кә сіп тік бі лім бе ру дең гейле рі нен тұ ра ды. Со ның ішін де жо ға ры бі лім бе ру. Жо ға ры бі лім ді да мы ту дың не гіз гі про це сі ма ман дар даяр- лау са па сын арт ты ру, қар қын ды ғы лы ми-зерт теу қыз ме ті мен ық пал дас ты рыл ған ин но ва циялық бі лім ді да мы ту, жо ға ры оқу орын да ры зерт теу ле рі нің әлеу мет тік са ла мен эко но ми ка ның қа- жет ті лік те рі мен ты ғыз бай ла ныс ты бі лім бе ру жә не ақ па рат тық тех но ло гиялар ды же тіл ді ру бо лып та бы ла ды. Жо ға ры бі лім бе ру дің мақ са ты – қо ғам ның, мем ле кет тің жә не тұл ға ның са па лы жо ға ры бі лім алу ға де ген мүд де ле рін қа на ғат- тан ды ру, әр бір адам ға оқы ту дың маз мұ нын, ны са нын жә не мер- зім де рін таң дау ға ке ңі нен мүм кін дік бе ру. Мін дет те рі: – ір ге лі бі лім ді ке ңі нен мең гер ген, бас та ма шыл, ең бек ры- но гы мен тех но ло гиялар дың ауы сып тұ ра тын та лап та ры на бейім дел ген, ко ман да да жұ мыс іс тей бі ле тін жа ңа тұр пат- ты ма ман даяр лау; – бі лім бе ру про це сін де мок ра тиялан ды ру ар қы лы жо ға ры бі лім бе ру дің бар лық жүйесі нің са па лы бі лім бе ру қыз ме- тін ұсы ну ға де ген уәж де ме ле рін кү шейту; – жо ға ры оқу орын да рын ха лы қа ра лық акк ре дит тациядан өту ге дай ын дау. Бет ке ұс тар жо ға ры оқу орын да рын да мы- ту ға объек тив ті жағ дай лар жа сау; 1-бөлім. Жо ға ры мек теп пе да го ги ка сының теориялық негіздері 24 – жо ға ры оқу орын да рын бас қа ру дың жа ңа прин цип те рі мен прак ти ка сын қа лып тас ты ру, ст ра те гиялық жос пар лау жүйе сін ен гі зу; – сту де нт тер дің са па лы бі лім алу ға де ген құ қық та рын ны- ғайту, жо ға ры оқу орын бас шы ла ры ның са па лы бі лім бе ру қыз ме тін ұсы ну жауап кер ші лі гін анық тайт ын те тік тер ді әзір леу жә не ен гі зу. Қа зір гі таң да ғы оқы ту дың ба ғыт та ры. Оқы ту дың бар лық қа зір гі таң да ғы ба ғыт та ры кей бір жал пы тұ жы рым дар тұр ғы сы нан қа рас ты ры луы мүм кін: 1. Оқы ту шы мен оқу шы ара сын да ғы өза ра әре кет тің жа на ма- лы лы ғы (ті ке лей лі гі) не гі зін де кон так ті лі жә не қа шық тан оқы ту фор ма ла ры бө лі нуі мүм кін. Кон так ті лі оқы ту ға бар лық дәс түр лі оқы ту ба ғыт та ры, ал екін ші сі не қа зір гі таң да да мып ке ле жат қан, тех ни ка лық құ рал дар ар қы лы өза ра әре кет ету ге кө мек те се тін, қа шық тық тан оқы ту фор ма сы жа та ды. 2. Са на ның прин ци пі не гі зін де ин туитив ті бі лім жи нақ та лу (60-жыл да ры бол ған Г.К. Ло за нов тың суг гес то пе диялық ба ғы ты жа та ды) жә не са на арқылы оқы ту бо лып бө лі не ді. Са на лы лық прин ци пі не гі зін де гі оқы ту теорияла рын қа рас- тыр ған да оқы ту про це сін де бі лім алу шы лар дың ұғы ну объек ті сі не бо ла ды де ген сұ рақ қа жауап ма ңыз ды бо ла ды. Егер тек ере- же лер, құ рал дар ұғы ныл са, ол Н.Ф. Та лы зи на бой ын ша, «дог ма- лық» дәс түр лі оқы ту бо лып ке ле ді. Ал егер әре кет тер дің өз де рі ұғы ны ла тын бол са, он да ол ақыл-ой әре ке ті нің қа лып та су тео- риясы (П.Я. Галь пе рин, Н.Ф. Та лы зи на). Егер ол прог рам ма ның әре кет тер ал го рит мін ұғын са, он да ол прог рам ма лан ған оқы ту, ал го ритм дік теория (Н.Ф. Та лы зи на, Л.Н. Пан да). Егер ол мә се- ле ні, мін дет ті ұғы ну бол са, он да ол мә се ле лік оқы ту (В. Оконь, М.М. Ма тюш кин, И.Я. Лер нер) бо лып та бы ла ды. 1. Бі лім бе ру про це сін де бас қа ру шы лық тың бо луы не гі зін де оқы ту бас қа ру ға не гіз дел ме ген (мы са лы, дәс түр лі оқы ту) жә не бі лім алу дың не гіз гі ме ха низ мі ре тін де бас қа ру ды та лап ете тін оқы ту (ақыл-ой әре ке ті нің са ты лап қа лып та су теориясы, ал го- ритм дік оқы ту). 1.2. Қа зақстан Республикасындағы жоғары білім 25 2. Бі лім бе ру мен мә де ниет тің бай ла ныс ты лы ғы не гі зін де мә- де ниет об ра зы ның бі лім ге жобалан ған оқы ту мен сту де нт тер дің жобалық іс-әре ке тін қа лып тас ты ру (жобалап оқы ту теориясы) жә не пән дік прин цип ке не гіз дел ген (дәс түр лі оқы ту) оқы ту фор ма сы. 3. Оқы ту дың бо ла шақ іс-әре кет пен бай ла ныс ты лы ғы на не гіз- дел ген «бел гі лік-кон текс ті» не ме се «кон текс ті» оқы ту (А.А. Вер- биц кий) жә не кон текс тік емес тип те гі дәс түр лі оқы ту. 4. Оқы ту ды ұйым дас ты ру әді сі не гі зін де оқы ту дың бел сен ді фор ма ла ры жә не дәс түр лі (ақ па рат тық, ком му ни ка тив ті) оқы ту. Жо ға ры да көр се тіл ген не гіз де ме лер ге сәй кес дәс тур лі оқы- ту кон так ті лі (дис тант ты бо луы мүм кін), ұғы ну прин ци пі не не- гіз дел ген ком му ни ка тив ті (пән нің өзін ұғы ну), пән дік прин цип ке не гіз дел ген әдейі бас қа рыл майт ын, кон текс ті емес (жо ға ры оқу жүйе сін де, оқу про це сін де бо ла шақ кә сі би іс-әре кет тің мо де лін жа са май-ақ) про цесс. Н.Ф. Та лы зи на ның дәс түр лі оқы ту ды ақ- па рат тық-ком му ни ка ция лық, дог ма лық, пас сив ті деп анық тауы жо ға ры да айт ыл ған бар лық си пат та ма лар ды бей не лей ді. Бұл «жақ сы-жа ман» ба ға лық анық та ма емес, бұл – жай ха бар лау шы анық та ма. М.К. Ка бар до ва зерт теу ле рі көр сет кен дей, ин тел лек- ту ал ды әре кет тік ана лиз дік ти пі мен си пат та ла тын адам дар – «ой- лау шы лар», бел сен ді ойын дық фор ма лар ға қа ра ған да дәс түр лі фор ма да ғы ше тел ті лін мең ге ру ге қа бі лет те рі бо ла ды. Бі лім бе ру са ла сын да дәс түр лі оқы ту фор ма ла ры на қо са, жо ға ры да айтылып өт кен не гіз де ме лер бой ын ша бас қа да ба- ғыт тар қа лып тас ты: мә се ле лік оқы ту, бағ дар ла ма лан ған оқы ту, ақыл-ой әре ке ті нің са ты лап қа лып та су теориясы не гі зін де оқы ту (П.Я. Галь пе рин, Н.Ф. Та лы зи на), ал го ритм дік оқы ту (Л.Н. Лан- да), бел гі-кон текст ти пі бой ын ша да мы та оқы ту (А.А. Вер биц- кий), жо ба лап оқы ту. Де мек, қа зір гі уа қыт та оқы ту түр лі ба ғыт- тар ды қо са тын, В. Оконь айт қан дай, көп қыр лы про цесс. жүктеу/скачать 5,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|