114
дамытуға арналған, адамгершілік сезімін оятуға, ойын арқылы ұстаз қойған мақсаттарына
жетеді деп ойлаймын. Логопедиялық сабақтарда «Айырмашылығын табу», «Артығын тап»,
«Түстері бойынша бояу», «Шытырман», «Нүктелерді қосу арқылы сурет салу» т.б
дидактикалық ойындарды жүргізу үлкен нәтижеге әкеледі.
Қазақстандағы инклюзивті білім беру жүйесі.
Шет мемлекеттерде инклюзивті білім беру
мәселесі біздің елге қарағанда едәуір жолға қойылған. Бұл елдерде инклюзивті білім беру XX
ғасырдың 70 жылдарынан басталған, ал біздің елде екінші мыңжылдықтың басында ғана қолға
алына бастады. Европа елдерін алатын болсақ, инклюзивті білім беру көптеген мәселелерді
шешкен. Бұл елдерде мүгедек балаларға жалпы білім беретін мектептерде қосымша көмек
жолдары ұсынылған. Біздің елде мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпыға білім беру ортасына
қарай бейімдеу 2002 жылдан басталды. Сол жылы Қазақстан ТМД елдерінің арасында алғаш
рет «Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік және медика-педагогикалық тұрғыдан қолдау»
туралы заңды қабылдады. Осы заң аясында жарымжан балаларға ерте бастан білім беру
мәселесіне мән берілген. Оларды білім беру, әлеуметтік, медициналық тұрғыда қамтамасыз ету
қарастырылған. Ең бастысы, аталмыш заңда инклюзивті білім берудің негізгі принциптері
айқындалды.
Қазақстан 2008 жылы БҰҰ-ның «Мүгедектердiң құқықтары туралы» конвенциясына қол
қойып, барлық мүмкіндігі шектеулі жандарға жағдай жасауға міндеттенген. Осы мәселені
талқылауда халықаралық конференциялар, түрлі семинарлар ұйымдастырылуда. Сондықтан
мемлекеттік «Білім беруді дамытудың 2011-2020» жылдарға арналаған бағдарламасына бірінші
рет инклюзивті білім беруді дамыту қосылды. Бұл бағдарламада техникамен және
компьютерлік қамтамасыз ету жинақтарымен қамтамасыз етіледі.
Мүгедек балалар мен кемтар балаларды оқыту, тәрбиелеу және түзеу, оларды оқыту
мәселелері ҚР Білім және ғылым министрлігінің қарауында орналасқан. Қазақстанда кемтар
120665 бала бар. Олардың ішінде 19047 кемтар бала 102 арнаулы (түзеу) білім беру
ұйымдарында арнаулы біліммен қамтылған, оның ішінде: 9 ұйымда – соқыр және нашар
көретіндер үшін (1392 адам); 20 ұйымда – саңыраулар мен нашар еститіндер үшін (2944 адам);
5 ұйымда – 868 сөйлеу қабілеті нашар балалар үшін; 4 ұйымда – 460 жүріп-тұру мүшелерінің
функциялары бұзылған балалар үшін; 56 ұйымда – 11673 ақыл-есі кем балалар үшін; 8 ұйымда
– 1710 психикалық дамуы кем балалар үшін.
Дамуында ауытқулары бар балаларды жалпы білім беру үрдісіне енгізу 4 нұқада орындалуда:
1. Бала қарапайым мектеп бағдарламасы бойынша оқиды, бірақ мектепте немесе одан тыс
уақытта оған қосымша қызмет көрсетіледі: емдеу шаралары, тәрбиелеу жұмыстары т.б. 2.Бала
қарапайым мектеп бағдарламасы бойынша оқиды, қосымша күтім алады және қосымша арнайы
бағдарлама бойынша білім алады. Бала мектептегі негізгі уақытта арнайы бағдарлама бойынша
оқиды. Уақыттың басқа бөлігінде қарапайым бағдарлама бойынша өз жасындағы балалармен
бірге білім алады. 4.Бала арнайы бағдарлама бойынша арнайы сыныпқа барады. Соған
қарамастан ол мектеп өміріне қатысады: біріккен таңғы ас, тәрбие шараларынабірлесіп қатысу,
спорттық жәнебасқа да іс-шараларға қатысу.
Мемлекетіміздің әрбір азаматы – ұлттық құндылықтарымыз, әр баласы еліміздің ертеңі
екенін ескерсек әрбір мүмкіндігі шектеулі балалардың сапалы білім алып, азамат болып
қалыптасуына жағдай жасау біздің міндетіміз.
Достарыңызбен бөлісу: