Тема номера
жүктеу/скачать 7,47 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІҢ ДАМУЫ ТУР А ЛЫ
- Сонымен қатар, Департамент шеңберінде мемлекеттік тілді қолдану мен дамыту бойынша әр тоқсан сайын Іс-шаралар жоспары
- ЕСТЕ САҚТАҢЫЗ
- Қадыр Мырза Әли 68 Ж А Р Ш Ы С Ы ҚР ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ
- Жеке еңбек дауларын қарау тәртібі қандай Жауап
- Қандай құжаттармен еңбек қыз - метін растауға болады Жауап
- Қандай жастан бастап еңбек шартын жасауға жіберіледі Жауап
- Жалақы төлеудің тәртібі мен мерзімдері қандай Жауап
- Қандай жағдайда еңбек шартын жасауға жол берілмейді Жауап
- Үстеме жұмысқа ақы қалай төленеді Жауап
- Каков порядок рассмотрения индивидуальных трудовых спо - ров Ответ
- Какими документами можно подтвердить трудовую деятель - ность Ответ
- С какого возраста допускается заключение трудового договора Ответ
Н А З А Р АУДАРЫҢЫЗ 66 Ж А Р Ш Ы С Ы ҚР ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІНІҢ
Осы сөзіме дәлел ретінде, Қазақстан халқы тілдерінің ХVІІ республикалық фестивалі шең берінде мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту және дамыту мақсатында 2015 жылғы 27 тамызда «Рухани ят» тілдерді дамыту орталығы өкілдерінің қатысуымен және Департамент басшылығының төрағалығымен қызметкерлер арасында «Тіл білгірі» атты қазақ тілін меңгеру деңгейін анықтауға байланысты сайыс өткізілді. Сайыс қорытындысы бойынша Департамент басшы сының атынан қызметкерлерге 1ші, 2ші, 3ші дәрежелі дипломдар табысталды. Сондайақ, ісшара қоры тындысы бойынша Департаменттің вебсай тына және «Астаназаң» құқықтық порталына баспасөзрелизі орналастырылды. Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің 2014 жылғы 17 наурыз дағы №113 бұйрығымен бекітілген Әділет ми нистрлігінің Қазақстан Республикасында тіл дерді дамыту мен қолданудың 20112020 жыл дарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі 20142016 жылдарға ар налған ісшаралар жоспарын орындау мақса тында Департамент басшысының 2014 жылғы 3 сәуірдегі №100н бұйрығымен ісшаралар жоспары бекітілді. Аталған бағдарламаны орындау мақса тында Департамент басшылығының баста уымен қызметкерлерге арналған мемлекет тік тіл мен ағылшын тілін оқыту курсы ұйымдастырылды. Оқыту курсы 2 топқа, яғни, бастауыш және те реңдетілген деңгейге бөлініп, 2015 жылдың шілде және жел тоқсан айлары аралығында өткізілді. Қорытындысы бой ынша Департаменттің 26 қы зметкері ағылшын тілін мең геруіне байланысты сертифи каттарға ие болды, сондайақ қазақ тілін меңгеруге байланы сты 3 қызметкер Тілдерді дамыту орталығының сертификаттарын алды. Сонымен қатар, Астана қаласының Әділет департаменті өз құзыреті шегінде «Қа зақстан Республикасындағы тіл туралы» және «Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тәртібі туралы» ҚР Заңдарының ереже лерін қатаң сақтайды. Яғни, қазақ тілінде келіп түскен хаттар мен өтінішке жауап тек қазақ тілінде, сәйкесінше, орыс тілінде келіп түскен хаттар мен өтініштерге жауап орыс тілінде қай тарылады. Сондайақ, Департамент жанында аумақтық Терминологиялық секциясы жұ мыс істейді. Әр тоқсан сайын аумақтық және құрылымдық бөлімшелерден келіп түскен тәжірибеде қолдануға қиындық туғызған, яғни
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІҢ ДАМУЫ ТУР А ЛЫ 67
МИНИСТЕРСТВА ЮСТИЦИИ РК Тілді дамытатын нәрсе – азаматтардың ана тіліне деген сүйіспен - шілігі мен оны қастерлеп, киелі дүние санауы. Ана тілі – кез-келген адамның адамшылық қасиеттері мен ұлттық-діни құндылықтарын қалыптастыратын құрал. орыс тілінен аударғанда қазақ тілінде бірне ше атауға ие болған сөздер мен сөз тіркестері Терминологиялық секцияның отырыстарында талқыланып, отырыс қорытындысы бойынша қабылданған терминдер Әділет министрлігі жанындағы Терминологиялық секциясының отырысында қарастыру үшін ұсынылады. Сонымен қатар, Департамент шеңберінде мемлекеттік тілді қолдану мен дамыту бойынша әр тоқсан сайын Іс-шаралар жоспары бекітіледі. Жоспардың басты мақсаты – «Қазақстан Республикасын - дағы тіл туралы» ҚР Заңының ережелерін сақтау, халыққа құқықтық көмек көрсету мақсатында түрлі іс-шараларға (ашық есік күні, семинар - лар, «дөңгелек үстелдер» және т.б) қызметкерлердің қатысуын қамта - масыз ету, сондай-ақ жаңадан қабылданған заңдарды немесе заңнама - ларға енгізілген өзгерістер мен толықтырулар жөнінде қызметкерлер арасында құқықтық түсіндіру шараларын ұйымдастыру жұмыстары жүргізіледі. Департаменттің веб-сайты мен «Астана-заң» құқықтық порталына қазақ тілін насихаттау бойынша мақалалар, азаматтарға қажетті ақпараттар (жылжымайтын мүлікті тіркеу мәселесі, али - менттік өтемақыларды өндіріп алу мәселесі және т.б.) тұрақты түр - де жарыққа шығып тұрады. Қорыта айтқанда, «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте», Қадыр Мырза Әлі атамыз
айтып кеткендей, ана тіліміздің мәртебесін кө теруге әр қазақстандық атсалысуы керек. Мәң гілік ел боламыз десек, ең бірінші ана тілімізді жетік меңгеріп, өскелең ұрпақтың санасына қа зақ тілінің қадірін сіңіруіміз қажет. Сонда ғана көптілдік жүйені сақтай отырып, үлкен белес терді бағындырамыз деп сенемін. ЕСТЕ САҚТАҢЫЗ Ана тілің – арың бұл, Ұятың боп тұр бетте. Өзге тілдің бәрің біл, Өз тіліңді құрметте! Қадыр Мырза Әли 68 Ж А Р Ш Ы С Ы ҚР ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІНІҢ
шығатын жеке еңбек дауларын Қазақстан Ре спубликасының 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414V Еңбек Кодексі бойынша (бұдан әрi Еңбек кодексi) көзделген шағын кәсіпкерлік субъектілерін және заңды тұлғаның атқарушы органының басшыларын қоспағанда, келісу комиссиялары, ал реттелмеген мәселелер не келісу комиссиясы шешімінің орындалмауы бойынша соттар қарайды. Мұндай даулардың қарау тәртібі Еңбек ко дексінің 15тарауында регламенттеледі. Өтініш беруші жазбаша өтінішпен келісу комиссиясы на жүгінуі тиіс. Келісу комиссиясының шешімі белгілен ген мерзімде орындалмаған жағдайда, жұ мысқа қайта алу туралы дауды қоспағанда, дереу орындалуға тиіс, өтініш беруші сотқа жүгінуге құқылы. Кодекстің 160 бабына сәйкес өтініш бе руші Келісу комиссиясына немесе сотқа жеке еңбек дауларын қарау бойынша жүгіну үшін мынадай мерзімдер белгіленеді:
` Келісу комиссиясына – жұмыс берушінің еңбек шартын тоқтату туралы актісінің көшір месін тапсырылған күннен бастап бір ай;
` сотқа реттелмеген даулар бойынша не еңбек шарты тарапы келісу комиссиясының шешімін орындамағанда жүгінген кезде келісу комиссиясы шешімінің көшірмесі тапсырылған күннен бастап екі ай;
` басқа еңбек даулары бойынша, жұмы скер немесе жұмыс беруші өз құқығының бұ зылғаны туралы білген немесе білуге тиіс күн нен бастап бір жыл. Жеке еңбек дауларын қарау бойынша жү гіну мерзімінің өтуі қаралып жатқан еңбек дауы бойынша медиация туралы шарттың қолда нылу кезеңінде, сондайақ келісу комиссия сы болмаған жағдайда, ол құрылғанға дейін тоқтатыла тұрады. Қандай құжаттармен еңбек қыз - метін растауға болады? Жауап: Қазақстан Республика сының 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414V Еңбек Кодексінің 35бабына сәйкес жұмысшы ның еңбек қызметін растайтын құжаттардың кезкелгені болуы мүмкүн: 1) еңбек кітапшасы; 2) тоқтату күні мен оны тоқтатудың негізі ту ралы жұмыс берушінің белгісі бар еңбек шарты; 3) еңбек шартының жасалуы және тоқта тылуы негізінде еңбек қатынастарының туындауын және тоқтатылуын растайтын жұ мыс беруші актілерінен үзінді көшірмелер; 4) жұмыскерлерге жалақы төлеу ведомосынан үзінді көшірмелер; 5) жұмыс беруші қол қойған, ұйым ның мөрімен расталған қызметтік тізім (жұ мыскердің жұмысы, еңбек қызметі туралы мәліметтер тізбесі) (болған кезде); 6) аударылған міндетті зейнетақы жарна лары туралы бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан үзінді көшірмелер; 7) жүргізілген әлеуметтік аударымдар ту ралы Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қо рынан мәліметтер; 8) жұмыскердің еңбек қызметі туралы мәліметтер қамтылған архивтік анықтама жұ мыскердің еңбек қызметін растайтын құжат бо лып табылады. Еңбек кітапшаларының нысанын, оларды жүргізу және сақтау қағидалары Қазақстан Ре спубликасы Денсаулық сақтау және әлеумет
Ә ДІЛЕТ КЕҢЕС БЕРЕДІ 69
МИНИСТЕРСТВА ЮСТИЦИИ РК тік даму министрінің 2015 жылғы 30 қараша дағы №929 бұйрығымен бекітілген.
жол берілетін жас мөлшері Қазақстан Респу бликасының 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414V Еңбек Кодексінің 31 бабымен анықта лады. Аталған бапқа сәйкес он алты жасқа толған азаматтармен еңбек шартын жасасуға жол беріледі. Сонымен қатар, еңбек шартын жасауға: 1) орта білім беру ұйымында негізгі орта, жалпы орта білім алған жағдайларда, он бес жасқа толған азаматтармен. 2) оқудан бос уақытта, денсаулығына зиян келтірмейтін және оқу процесін бұзбайтын жұмысты орындау үшін он төрт жасқа толған оқушылармен; 3) кинематография ұйымдарында, теа трларда, театр және концерт ұйымдарында, цирктерде денсаулығына және имандылық тұрғысынан дамуына нұқсан келтірмей, шығармалар жасауға және (немесе) орын дауға қатысу үшін осы тармақтың 2) тармақ шасында айқындалған талаптарды сақтай отырып, он төрт жасқа толмаған адамдармен еңбек шарты жасалуы мүмкін. Осы баптың 2тармағында айқындалған жағдайларда еңбек шартына кәмелетке тол маған адаммен қатар оның атаанасының біреуі, қорғаншысы, қамқоршысы немесе асы рап алушысы қол қоюға тиіс. Жалақы төлеудің тәртібі мен мерзімдері қандай? Жауап: Мемлекеттік неме се жеке мекеме болғанына қарамастан, Қа зақстан Республикасының заңнамасында жа лақы төлемінің бірыңғай тәртібі және мерзімі көрсетілген. Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414V Еңбек Кодексінің 113бабына сәйкес жалақы айына бір реттен сиретпей, келесі айдың бірінші онкүндігінен кешіктірілмей төленеді (яғни келесі айдың он күнінен кешіктірмей). Жалақы төленетін күн еңбек шартында көзделуі тиіс. Егер жалақы төленетін күн демалыс неме се мереке күндеріне тура келген кезде төлем олардың қарсаңында жүргізіледі. Еңбек шарты тоқтатылған кезде жұмыс берушіден жұмыскерге тиесілі сомаларды төлеу ол тоқтатылғаннан кейінгі үш жұмыс күнінен кешіктірілмей жүргізіледі. Жалақы төлеу кезінде жұмыс беруші әр бір жұмыскерге тиісті кезең ішінде оған тиесілі жалақының құрамдас бөліктері, жүргізілген ұстап қалулардың мөлшерлері мен негіздері туралы, оның ішінде ұстап қалынған және ау дарылған міндетті зейнетақы жарналары ту ралы, сондайақ төленуге тиісті жалпы ақша сомасы туралы мәліметтерді жазбаша немесе электрондық нысанда ай сайын хабарлауға міндетті. Жұмыс беруші жалақыны толық көлемде және еңбек шартында белгіленген мерзімдер де төлемеген кезде жұмыс беруші Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауап тылықта болады. Жұмыс беруші төлем кідіртілген кезең үшін жұмыскерге берешек пен өсімпұл төлейді. Өсімпұл мөлшері жалақы төлеу жөнінде гі міндеттемелерді орындау күніне Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қайта қаржы ландырудың ресми мөлшерлемесі негізге алына отырып есептеледі және төлем жүр гізілуге тиісті келесі күннен бастап мерзімі өт кен әрбір күнтізбелік күн үшін есепке жазыла ды және төлем жасалған күнмен аяқталады.
ның 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414V Еңбек Кодексінің 26бабы 1тармағына сәйкес еңбек шартын жасауға тыйым салынады: 1) медициналық қорытынды негізінде адамның денсаулық жағдайына байланысты істеуге болмайтын жұмысты орындауға; 2) ауыр жұмыстарға, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарға, сондайақ жұмыс берушінің мүлкі мен басқа да құндылықтарының сақталуын қамтамасыз етпегені үшін жұмыскердің толық материал дық жауаптылығы көзделетін лауазымдар мен жұмыстарға, сондайақ орындалуы олардың денсаулығы мен имандылық тұрғысынан да муына зиян келтіруі мүмкін жұмыстарға (ойын бизнесі, түнгі ойынсауық орындарындағы жұ
70 Ж А Р Ш Ы С Ы ҚР ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІНІҢ мыс, алкоголь өнімдерін, темекі бұйымдарын, есірткі, психотроптық заттар мен прекурсор ларды өндіру, тасымалдау мен сату) он сегіз жасқа толмаған азаматтармен; 3) соттың заңды күшіне енген үкіміне сәй кес белгілі бір лауазымға тұру немесе белгілі бір қызметпен шұғылдану құқығынан айы рылған азаматтармен; 4) Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсатты алғанға дейiн не шетелдік жұмыскерді жұмысқа орналасты руға жергiлiктi атқарушы органның рұқсатын алғанға дейiн не Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі белгілеген тәртіппен ішкі істер органдары еңбекші көшіп келушіге беретін рұқсатты алғанға дейiн немесе Қа зақстан Республикасының заңдарында бел гiленген шектеулердi немесе ерекшеліктерді сақтамай, Қазақстан Республикасының ау мағында уақытша болатын шетелдiктермен және азаматтығы жоқ адамдармен еңбек шар тын жасасуға жол берілмейді. Осы тармақшаның ережесі мемлекеттік органның шетелдік жұмыскеріне қолданыл майды; 5) білім беру ұйымынан оқу нысаны көр сетілген немесе қабылдайтын ұйымнан кәсіптік даярлаудан және (немесе) тағылымдамадан өтуі туралы анықтамаларды және білім алу мақсатында болуға арналған рұқсатты ұсын баған, Қазақстан Республикасының аумағын да уақытша болатын шетелдік студенттермен және тағылымдамадан өтушілермен; 6) отбасына қосылу мақсатында келуге және онда болуға арналған рұқсатты және Қазақстан Республикасының заңнамасымен танылатын, Қазақстан Республикасының аза матымен некеде тұрғанын растайтын құжатты ұсынбаған, Қазақстан Республикасының ау мағында уақытша болатын шетелдіктермен және азаматтығы жоқ адамдармен; 7) бір жұмыс беруші жеке тұлғаның үй ша руашылығында жұмыстар орындау (қызмет тер көрсету) бойынша бір мезгілде бестен көп еңбекші көшіп келушімен еңбек шартын жаса суына жол берілмейді. Үстеме жұмысқа ақы қалай төленеді? Жауап: Қазақстан Республикасы ның 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414V Еңбек Кодексінің 108бабына сәйкес еңбекке уақыт бойынша ақы төлеу кезінде үстеме уақыттағы жұмысқа еңбек немесе ұжымдық шарттардың және (немесе) жұмыс беруші актісінің талап тарына сәйкес жоғарылатылған мөлшерде, бірақ жұмыскердің күндік (сағаттық) тарифтік мөлшерлемесі негізге алына отырып, бір жа рым еседен төмен болмайтын мөлшерде ақы төленеді. Еңбекке кесімді ақы төлеу кезінде үстеме уақыттағы жұмысқа қосымша ақы төлеу жұмы скердің белгіленген күндік (сағаттық) мөлшер лемесінің елу пайызынан төмен болмайтын мөлшерде жүргізіледі. Тараптардың келісімі бойынша үстеме жұ мысқа үстеме жұмыстың бір сағаты үшін ты нығуға кемінде бір сағат беру есебімен тынығу сағаттарын ұсынуға жол беріледі. ЮС ТИЦИЯ К ОНС У ЛЬ ТИР УЕТ 71
МИНИСТЕРСТВА ЮСТИЦИИ РК ПРАВОВАЯ ИНФОРМАЦИОННАЯ СЛУЖБА КОНСУЛЬТИРУЕТ: «ТРУДОВЫЕ ОТНОШЕНИЯ» Каков порядок рассмотрения индивидуальных трудовых спо - ров? Ответ: Индивидуальные трудовые споры, вытекающие из трудовых договоров, предусмотренных Трудовым кодексом Рес публики Казахстан от 23 ноября 2015 года № 414V (далее — Трудовой Кодекс), рассматриваются согласительными комиссия ми, а по неурегулированным вопросам либо неисполнению решения согласительной комиссии — судами, за исключением субъектов малого предпринимательства и руководителей исполнительного органа юридического лица. Порядок рассмотрения таких споров регламентирован главой 15 Трудового Кодекса, по которому заявитель должен обратиться с письменным заявлением в согласительную комиссию. Согласительная комиссия обязана рас смотреть спор в течение пятнадцати рабочих дней со дня регистрации заявления и выдать сторонам спора копии решения в трехдневный срок со дня его принятия. При неисполнении решения в установлен ный согласительной комиссией срок, за исклю чением спора о восстановлении на работе, ко торый подлежит немедленному исполнению, заявитель имеет право обратиться в суд. В соответствии со статьей 160 Кодекса, заявитель должен обратиться в согласитель ную комиссию или в суд по рассмотрению ин дивидуальных трудовых споров в следующие сроки:
1) по спорам о восстановлении на работе:
` в согласительную комиссию — в течении одного месяца со дня вручения копии акта ра ботодателя о прекращении трудового договора;
` в суд — в течение двух месяцев со дня вручения копии решения согласительной ко миссии при обращении по неурегулированным спорам либо при неисполнении ее решения стороной трудового договора. 2) по другим трудовым спорам в течение одного года с того дня, когда работник или ра ботодатель узнал, или должен был узнать о нарушении своего права. Течение срока обращения по рассмотре нию индивидуальных трудовых споров прио станавливается в период действия договора о медиации по рассматриваемому трудовому спору, а также в случае отсутствия согласи тельной комиссии — до ее создания.
декса Рес публики Казахстан от 23 ноября 2015 года № 414V, документом, подтверждающим трудовую деятельность работника, может быть любой из следующих: 1) трудовая книжка; 2) трудовой договор с отметкой работода теля о дате и основании его прекращения; 3) выписки из актов работодателя, под тверждающих возникновение и прекращение трудовых отношений на основе заключения и прекращения трудового договора; 4) выписки из ведомости выдачи заработ ной платы работникам; 5) послужной список (перечень сведений о работе, трудовой деятельности работника), подписанный работодателем, заверенный пе чатью организации (при ее наличии); 6) выписки из единого накопительного пен сионного фонда о перечисленных обязатель ных пенсионных взносах; 7) сведения из Государственного фонда социального страхования о произведенных социальных отчислениях; 8) архивная справка, содержащая сведе ния о трудовой деятельности работника. Правила ведения и хранения трудовых книжек предусмотрены Приказом Министра здравоохранения и социального развития
72 Ж А Р Ш Ы С Ы ҚР ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІНІҢ Рес публики Казахстан от 30 ноября 2015 года № 929.
которого позволяет лицу вступать в трудовые отношения, определяется статьей 31 Трудово го Кодекса Рес публики Казахстан от 23 ноября 2015 года № 414V. Согласно данной статье, заключение тру дового договора допускается с лицами, до стигшими возраста шестнадцати лет. Также, договор может быть заключен с: 1) гражданами, достигшими пятнадцати лет, в случаях получения ими основного сред него, общего среднего образования в органи зации среднего образования; 2) учащимися, достигшими четырнад цатилетнего возраста, для выполнения в свободное от учебы время работы, не причиняющей вреда здоровью и не нарушающей процесса обучения; 3) с лицами, не достигшими четырнадца тилетнего возраста, в организациях кинемато графии, театрах, театральных и концертных организациях, цирках для участия в создании и (или) исполнении произведений без ущерба здоровью и нравственному развитию с соблю дением условий, определенных подпунктом 2) данного пункта. В случаях, определенных пунктом 2 дан ной статьи, наряду с несовершеннолетним трудовой договор должен подписываться од ним из его родителей, опекуном, попечителем или усыновителем.
жүктеу/скачать 7,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|