Таблица 2. Физические и химические показатели молочной сыворотки
Сыворотка
Плотность,
кг/м
3
,
не менее
Кислот-
ность,
о
Т,
не более
Массовая доля, %
Сухих веществ, не менее
Жира
не
более
Хлорида
натрия,
не более
Ионов
хлора,
не более
всего
в том числе лак-
тозы
Подсырная:
Несоленая
1023
20
5,0
4,0
0,1
-
-
Соленая
1023
25
4,5
4,0
0,1
2,0
-
Творожная
1023
75
5,0
3,5
0,1
-
-
Казеиновая:
Молочнокис-
лотная
1023
70
5,0
3,5
0,1
-
-
Главные сывороточные белки - β-лактоглобулин и α-лактоальбумин. На долю β-
лактоглобулина приходится около половины сывороточных белков или 7-12 % общего количества
белков молока; на долю α-лактоальбумина – 2-5 % общего количества белков молока. Сывороточные
белки богаты дефицитными незаменимыми аминокислотами (лизином, триптофаном, метионином,
треонином) и цистеином, что позволяет считать их наиболее биологически ценной частью белков мо-
лока. Использование сывороточных белков при производстве пищевых продуктов имеет большое
практическое значение. Для их выделения в нативном состоянии применяют ультрафильтрацию.
Минеральные вещества находятся в виде истинного и молекулярного растворов, в коллоидном
состоянии, в виде солей органических и неорганических кислот. Общее количество минеральных со-
лей достигает 7 г/л. Преобладают калий, натрий, кальций, магний, железо, микроэлементы. Мине-
ральные вещества молочной сыворотки представлены следующими диссоциирующими соединения-
ми: КС1, NaCl, KH
2
PО
4
, K
2
C
6
H
5
О
7
, MgHPО
4
, Ca
3
(PО
4
)
2
, Na
2
CО
3
, К
2
СО
3
, СаС1
2
, Na 3С
6
Н
5
О
7
,
Mg(H
2
PО
4
)
2
, КС
3
Н
5
О
3
и др. Микроэлементный состав молочной сыворотки (в мкг/кг) следующий:
железо - 674,0; цинк - 3108; медь - 7,6; кобальт - 6,085 и др. (более 20 наименований); ультрамикро-
элементы - 16 наименований [2].
В целом молочная сыворотка является продуктом с естественным набором жизненно важных
минеральных соединений.
В молочной сыворотке, получаемой при производстве натуральных жирных сыров и жирного
творога, содержится 0,1-0,6 % казеиновой пыли (в среднем 0,5 %) и около 0,45 % молочного жира.
Общее содержание сухих веществ в сыворотке составляет около 50 % от сухих веществ молока. Раз-
мер частиц казеиновой пыли колеблется от 0,05 до 1,5мм. Казеиновую пыль с частицами размером
1,0-1,5мкм можно извлечь сепарированием и использовать при производстве пищевых продуктов.
Количество молочного жира в сыворотке также зависит от вида вырабатываемого продукта. Сепари-
рованием из сыворотки извлекают и молочный жир, получая подсырные сливки, которые направляют
на переработку.
Основные показатели сыворотки следующие:
Плотность, кг/м
3
– 1023-1027;
Вязкость, Па*с – 2,55-1,66;
Теплоемкость, кДж/(кг*/К) – 4,8;
Активная кислотность – 4,4-6,3;
Буферная емкость, мл:
По кислоте – 1,72;
По щелочи – 2,32;
Оптическая плотность 1%-ного раствора – 0,259;
●
Техникалық ғылымдар
ҚазҰТЗУ хабаршысы №2 2016
231
Мутность, см-1 – 0,150-0,250.
Энергетическая ценность молочной сыворотки составляет 1013 кДж/кг или 36 % от энергети-
ческой ценности цельного молока.
Биологическая ценность молочной сыворотки обусловлена содержащимися в ней белковыми и
азотистыми соединениями, углеводами, липидами, минеральными веществами, витаминами, органи-
ческими кислотами, ферментами, иммунными телами и микроэлементами.
По мнению К. С. Петровского, наиболее выраженными диетическими и лечебными свойствами
обладают продукты, получаемые из обезжиренного молока, пахты и молочной сыворотки. Профессо-
ром X. И. Вайнштейном установлено стимулирующее действие молочной сыворотки на секрецию
желудочного и поджелудочного сока, желчи, моторную функцию кишок, диурез [2].
Наиболее ценными компонентами молочной сыворотки являются сывороточные белки, содер-
жание которых достигает 1 %. Биологическая ценность их обусловлена оптимальным набором жиз-
ненно незаменимых аминокислот.
Общее содержание аминокислот в подсырной и творожной сыворотках примерно одинаково.
Однако в творожной сыворотке содержится в 3,5 раза больше свободных аминокислот и в 7 раз
больше незаменимых свободных аминокислот (в основном валина, фенилаланина, лейцина и изолей-
цина). Содержание свободных аминокислот в подсырной сыворотке в 4 раза больше, чем в исходном
молоке, а в творожной — в 10 раз.
На биологическую ценность сыворотки влияет и содержание витаминов. Содержание витами-
нов в подсырной сыворотке значительно больше, чем в творожной (таблица 3) [2].
Отдельных витаминов (пиридоксина, холина, рибофлавина) в сыворотке больше, чем в молоке,
что связано с деятельностью молочнокислых бактерий при выработке основного продукта.
Таблица 3. Содержание витаминов в сыворотке
Сыворотка
Содержание витаминов, мг в 100г
каротин
А
Е
В
1
В
2
В
6
Холин
РР
С
Подсырная
13
22
227
315
1289
524
160000
140
500
Творожная
75
110
315
263
1107
478
140000
140
500
Сыворотка является продуктом с естественным набором жизненно важных минеральных со-
единений. Минеральные соли микроэлементы способствуют утолению жажды и поддерживанию
водно-солевого баланса организма. Массовый сезон получения сыворотки совпадает с максимумом
потребления напитков, что создает благоприятные условия для их сбыта [3].
Молочная сыворотка помогает в лечении заболеваний органов пищеварения - нормализует ки-
шечную микрофлору, замедляет газообразование и гнилостные процессы. Напитки на основе молоч-
ной сыворотки способны положительно влиять на эмоциональное состояние человека.
Итак, кроме творожной сыворотки в разрабатываемый квас должны входить вкусовые, арома-
тические вещества и хлебопекарные дрожжи. В разрабатываемый новый напиток входят сахар-песок
и жженый сахар. Сахар – важный ингредиент напитка. Он придает напиткам сладкий вкус и повыша-
ет их калорийность.
Для подкрашивания напитка в него вводится жженый сахар (жженка). Жженый сахар должен
быть произведен при помощи контролируемого нагревания сахарозы или других обычных сахаров
без добавления химических катализаторов, причем должна быть только механическая обработка. Он
должен обладать особым вкусом и его использование в пище должно быть обусловлено данным вку-
сом.
Кроме сыворотки и сахара в разрабатываемый квас входят дрожжи хлебопекарные прессован-
ные. Дрожжи представляют собой биологическую массу клеток, способных сбраживать сахаросо-
держащее сырьё.
В 100г дрожжей хлебопекарных содержится:
белки – 12,5г;
жиры - 0,4г
углеводы – 8,3г;
энергетическая ценность – 85 ккал
●
Технические науки
232
№2 2016 Вестник КазНИТУ
На первом этапе исследовала физико-химические показатели вторичного молочного сырья
стандартными методами и разработала наиболее оптимальный вариант соотношений шести компо-
нентов.
Подбор оптимальной рецептурной композиции осуществлен экспериментально. Для этого в
разных пропорциях смешивали сыворотку творожную, сахар-песок, дрожжи хлебопекарные прессо-
ванные, настойку перечной мяты, кислоту лимонную и сахар жженый.
Предложенные сырьевые варианты оценивала по основным показателям: органолептическим и
физико-химическим. Органолептические показатели композиций приведены в таблице 4.
Таблица 4. Органолептические показатели композиций
Показатели
Варианты
Вкус
Кисло-сладкий,
освежающий,
мятный
Кисловатый, с
выраженным при-
вкусом мяты
Кислый, ярко выра-
женный с горчинкой,
мятный
Кислый, ярко выражен-
ный, с выраженным при-
вкусом мяты, неприятное
послевкусие
Цвет
Светло-
коричневый, со-
ломенный
Светло-
коричневый, со-
ломенный
Коричневый
Светло-коричневый, под-
медовый
Консистен-
ция
Однородная, до-
пускается незна-
чительный осадок
Однородная, до-
пускается незна-
чительный осадок
Однородная с повы-
шенным газообразо-
ванием, допускается
незначительный оса-
док
Однородная с повышен-
ным газообразованием,
допускается незначитель-
ный осадок
Проведенные исследования позволили сделать вывод, что по всем параметрам оптимальным
соотношением является вариант 1 (95,0 : 4,0 : 0,02 : 0,001 : 0,02 : 1,0). При такой пропорции смесь
имела кисло-сладкий, освежающий, мятный вкус и аромат; светло-коричневый, соломенный цвет,
равномерный по всей поверхности; однородную с незначительным осадком консистенцию.
В результате проведения исследований, аналитической обработки экспериментальных данных
разработана технология нового напитка – «Мятного» кваса на основе молочной сыворотки с повы-
шенной пищевой ценностью, предназначенного как для функционального, так и массового питания.
Продукт должен соответствовать требованиям технических условий и изготавливаться с со-
блюдением действующих санитарных норм и правил по рецептурам, технологической инструкции,
утвержденным в установленном порядке.
По органолептическим показателям продукт должен соответствовать требованиям, указанным
в таблице 5.
Таблица 5. Органолептические показатели кваса
Наименование показателя
Характеристика
Внешний вид и консистенция
Однородная жидкость, допускается незначительный
осадок
Вкус и запах
Кисло-сладкий, освежающий
Цвет
Светло-коричневый различной степени интенсивности
Технологический процесс производства должен осуществляться с соблюдением санитарных норм и
правил для предприятий молочной промышленности, утвержденных в установленном порядке.
Технологический процесс производства «Мятного» кваса состоит из следующих операций:
- приемка, подготовка сырья и компонентов;
- пастеризация творожной сыворотки при t=95-97
о
С 1-2 ч;
- охлаждение до t=25-30
о
С;
- составление смеси, перемешивание 10-15 мин;
- сквашивание и брожение при t=25-30
о
С в течение 12-15 часов. Признак окончания сквашива-
ния – выделение пены на поверхности сыворотки;
- внесение вкусовых и ароматических веществ;
●
Техникалық ғылымдар
ҚазҰТЗУ хабаршысы №2 2016
233
- охлаждение до t=6-8
о
С;
- розлив;
- выдержка 24 ч при t=4-5
о
С;
- хранение при t не выше 8
о
С;
- реализация.
Одной из важных характеристик пищевых продуктов является их энергетическая ценность, ко-
торая определяется путем суммирования энергетической ценности основных компонентов продукта.
Для «Мятного» кваса данные по энергетической ценности приведены в таблице 6.
Таблица 6. Энергетическая ценность «Мятного» кваса на основе молочной сыворотки
Продукт
Химический состав, г/100 мл
Энергетическая цен-
ность, ккал
белки
жиры
углеводы
«Мятный» квас на основе молочной сыво-
ротки
2,9
0,3
5,9
40
Рассчитанная энергетическая ценность «Мятного» кваса на основе молочной сыворотки поз-
воляет отнести его к низкокалорийным, т.е. в значительной степени диетическим напиткам.
Таким образом, теоретически и практически доказана перспективность использования вторич-
ного молочного (белково-углеводного) сырья, а именно молочной сыворотки, с целью получения
напитков для питания широких слоев населения. В результате проведения исследований, аналитиче-
ской обработки экспериментальных данных разработана технология нового напитка – «Мятного»
кваса на основе молочной сыворотки, предназначенного как для функционального, так и массового
питания.
ЛИТЕРАТУРА
[1] Герасимова В.А., Белокурова Е.С., Вытовтов А.А., Товароведение и экспертиза вкусовых товаров –
СПб.: Питер, 2005г.
[2] Храмцов А.Г., Нестеренко П.Г., Технология продуктов из молочной сыворотки - М.: Дели принт,
2003г.
[3] Гаврилова Н.Н. Биотехнология производства функциональных кисломолочных продуктов/
Н.Б.Гаврилова // Перспективы производства продуктов питания нового поколения: тезисы международная
научно-практической конференции – Омск, 2003г.
REFERENCES
[1] Gerasimova V.A., Belokurova E.S., Vytovtov A.A., Merchandizing and examination of flavoring goods –
SPb.: St. Petersburg, 2005.
[2] Hramtsov A.G., Nesterenko P.G., Technology of products from whey - M.: Deli print, 2003.
[3] Gavrilova N. N. Biotechnology of production of functional sour-milk products /N. B. Gavrilova// Prospects
of production of food of new generation: theses international scientific and practical conference – Omsk, 2003.
Диханбаева Ф.Т., Базылханова Э.Ч., Абишева А.А.
Сүт сарысуы негізінде тағамдық құндылығы жоғарылатылған квас өндіру технологиясын жасау
Түйіндеме. Мақалада тағамдық және биологиялық құндылығы жоғарылатылған, сонымен қатар құра-
мында сүт қышқылы мен жалбыз тұнбасы болғандықтан емдік қасиетке ие сүт сарысуы негізінде квас өндіру
технологиясын жасау қарастырылған.
Түйін сөздер: квас, екіншілік сүт шикізаты, сүт сарысуы, престелген ашытқы, жалбыз тұнбасы, күйді-
рілген қант.
Dikhanbaeyva F.T., Bazylkhanova E.Ch., Abisheva A.A.
Development of the production technology of kvass on the basis of whey with the raised nutrition value
Summary. In article development of the production technology of the kvass on the basis of whey possessing the
high nutrition and biological value, and also curative property which is explained by availability in it of lactic acid and
tincture of a peppermint is considered.
Key words: the kvass, secondary dairy raw materials, whey, yeast pressed, mint tincture, sugar.
●
Технические науки
234
№2 2016 Вестник КазНИТУ
УДК:621.311.22
С. Амалова, А.К. Данлыбаева, А.З. Нұрмұханова
(Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Алматы қаласы, Қазахстан Республикасы)
ЖЫЛУЭЛЕКТРСТАНЦИЯЛАРЫНЫҢ БУ-ГАЗ ҚОНДЫРҒЫЛАРЫН ТАЛДАУ
Аннотация: бұл мақалада жылу электрстанцияларының бу-газ қондырғыларын талдау қарастырылады.
Түйін сөздер:бу-газ қондырғысы, жылу электрстанциясы, жылу энергетикасы, уақытша факторлар, бу
турбиналық қондырғылар, отын.
Кез келген елде энергетика мемлекет үшін стратегиялық түрде маңызды, экономиканың негізгі
саласы болып табылады. Оның күйінен және дамуынан шаруашылықтың басқа салаларының сәйкес
өсу қарқындары, оның жұмысының тұрақтылығы және энергия құралдануы тәуелді. Энергетика жаңа
технологияларды қолдану үшін алғышарттар құрады, басқа факторлармен қатар халық өмірінің зама-
науи деңгейін қамтамасыз етеді. Сыртқы, импорттаушы энергия ресурстарынан, сонымен қатар да-
мыған қорғаныстық қаруланған кешенде ел тәуелсіздігіне халықаралық саяси аренада мемлекеттің
жоғары позициясы негізделеді. Өнеркәсіпте жылу энергиясынан электр энергиясы оны механикалық
жұмысқа аралық түрлендіру жолымен алынады. Жылудың электрге жеткілікті жоғары ПӘК-пен оның
механикалық жұмысқа аралық түрленуінсіз айналуы алға үлкен қадам болар еді. Сонда жылу элек-
трстанцияларына, оларға салыстырмалы түрдегі төмен ПӘК бар жылу қозғалтқыштарын қолдану де-
ген қажеттілік болмас еді, олар күрделі және эксплуатация кезінде жеткілікті білікті күтімді талап
етеді. Заманауи техника әзірше жылудан тікелей электр алу үшін мықты қондырғыларды жасауға
мүмкіндік бермейді. Осындай типтегі барлық қондырғылар әзірше немесе тек уақытша, немесе өте аз
қуат кезінде, немесе төмен ПӘК кезінде жұмыс жасай алады, немесе ауа райы жағдайлары, тәуліктер
уақыты, және т.б. сияқты уақыт факторларына тәуелді болады. Кез келген жағдайда олар елдің энер-
гия жабдықтауында жеткілікті тұрақтылықты кепіл ете алмайды.
Сондықтан жылу электрстанцияларында жылу қозғалтқыштарынсыз жұмыс жасау мүмкін
емес. Энергетика дамуының перспективті бағыты жылу электрстанцияларының газ турбиналық
(ГТҚ) және бу газ (БГҚ) энергетикалық қондырғыларымен байланысты. Бұл қондырғылар негізгі жә-
не көмекші жабдықтың ерекше құрылысына, жұмыс жасау және басқару режимдеріне ие. Табиғи газ-
дағы БГҚ –конденсациялық жұмыс режимінде 58%-тен жоғары электр ПӘК-пен электр энергиясын
жіберетін жалғыз энергетикалық қондырғылар.
Энергетикада технологиялық процесте өзінің ерекшеліктері және айырмашылықтары бар БТҚ жы-
лу сызбаларының қатары жүзеге асырылған. Сызбалардың тұрақты оңтайландыруы және оның түйіндері
мен элементтерінің техникалық сипаттамаларының жақсаруы болады. Энергетикалық қондырғы жұмы-
сының сапасын сипаттайтын негізгі көрсеткіштер оның өнімділігі (немесе ПӘК) және сенімділігі болып
табылады. Бұл жұмыста ерекше назар мәселенің практикалық жағына аударылады, яғни энергетикадағы
БТҚ қолдану экономикалық және экологиялық тұрғыда қаншалықты тиімді [1].
Бу-газ қондырғылар (ағылшын тілінде combined-cycle power plant атауы қолданылады) –газда
немесе сұйық отында жұмыс жасайтын генерациялаушы станциялардың салыстырмалы түрдегі жаңа
типі. Осы тиімді және таралған классикалық сызбалардың жұмыс жасау принципі осындай. Құрылғы
екі блоктан тұрады: газ турбиналық (ГТҚ) және бу күштік (БК) қондырғылар. ГТҚ-да турбина валы-
ның айналуы табиғи газ, мазут немесе солярканың жану нәтижесінде пайда болатын жану өнімдері –
газдармен қамтамасыз етіледі. Газ турбиналық қондырғының жану камерасында пайда болған жану
өнімдері турбина роторын айналдырады, ал ол өз кезегінде, бірінші генератор валын айналдырады.
Бірінші, газ турбиналық циклда ПӘК 38%-дан сирек асады. ГТҚ-да өңделген, бірақ әлі де жо-
ғары температурасын сақтайтын жану өнімдері қазан-утилизаторға түседі. Ол жерде олар буды тағы
бір генератор жалғанған бу турбинасының жұмысы үшін жеткілікті температура және қысымға дейін
қыздырады (Цельсий бойынша 500 градус және 80 атмосфера).
Екінші, бу күштік циклда тағы жанған отынның шамамен 20% энергиясы қолданылады. Барлық
қондырғының ПӘК қосындысы шамамен 58% болады екен. Сонымен қатар құрама БГҚ бірнеше бас-
қа да типтері бар, бірақ заманауи энергетикада олар ауа райын жасамайды. Ереже бойынша, мұндай
жүйелер генерациялаушы компаниялармен электр энергиясы өндірісін максималдандыру қажет кезде
●
Техникалық ғылымдар
ҚазҰТЗУ хабаршысы №2 2016
235
қолданылады. Бұл жағдайда когенерация бағыныңқы рөлді атқарады және бу турбинасынан жылу
бөлігін алу есебінен қамтамасыз етіледі. Бу энергия блоктары жақсы дамыған. Олар сенімді және
ұзақ мерзімді. Олардың бірлік қуаты 800-1200 МВт-қа жетеді, ал өндірілген электр энергиясының
жылу шығару мүмкіндігіне қатынасы болып табылатын пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК) 40-41%-
ды құрайды, ал шет елдерде жақсырақ дамыған электр станцияларында 45-48%. Осылайша ұзақ
уақыт бойы энергетикада газ турбиналық қондырғылар (ГТҚ) қолданылады. Бұл қозғалтқыш мүлде
басқа типте. ГТҚ-да атмосфералық ауа 15-20 атмосфераға дейін сығылады, онда отын жанудың жоға-
ры температуралық (1200-1500°С) өнімдерінің пайда болуымен сығылады, ол турбинада атмосфера-
лық қысымға дейін ұлғаяды. Жоғары температура салдарынан турбина шамамен екі есе үлкен қуат
өндіреді, ол компрессордың айналуына қажет. Оның қалдығы электр генераторы жетегі үшін қолда-
нылады. Шет елде ГТҚ ПӘК-і 36-38% және бірлік қуаты 260-280 МВт болып эксплуатацияланады.
Ондағы өңделген газдар температурасы 550-620°С-ты құрайды. Цикл және сызбаның принциптік қа-
рапайымдылығының салдарынан газ турбиналық қондырғылардың құны айтарлықтай бу қондырғы-
дан төмен болады. Олар кішкентай орын алады, суды суытуды қажет етпейді, тез іске қосылады және
жұмыс режимін өзгертеді. ГТҚ жеңіл қызмет көрсетеді және толығымен автоматтандырады. Газ тур-
биналардың жұмысшы ортасы жану өнімдері болғандықтан, олармен жуылатын тетіктердің жұмысқа
қабілеттіліктерін сақтау отынның таза түрлерін қолданумен ғана мүмкін: табиғи газ немесе сұйық
дистилляттар.
ГТҚ параметрлердің, бірлік қуат және ПӘК-ң жоғарылауымен дамиды. Шет елдерде олар жақ-
сы дамыған және бу энергия блоктары сияқты сенімділік көрсеткіштерімен эксплуатацияланады.
Әрине, ГТҚ-да өңделген газдардың жылуын қолдануға болады. Мұны технологиялық буды өндіру
немесе жылыту үшін суды қыздыру жолымен жасау барлығынан да жеңілірек болады. Өндірілген
жылу мөлшері электр энергиясы мөлшерінен бірнеше есе үлкен екен, ал отын жылуын қолданудың
жалпы коэффициенті 85-90%-ға жетуі мүмкін. Бұл жылуды жұмыс істетуге ықпал ететін тағы да бас-
қа мүмкіндік бар.
Термодинамикадан жылу қозғалтқышының дамыған циклының ПӘК-інің (оны Карно шамамен
200 жыл бұрын ойлап тапқан) жылуды беру және алу температураларының қатынасына пропорцио-
нал екендігі белгілі. ГТҚ-ға жылу беру жану процесінде болады. Турбиналардың жұмысшы ортасы
болып табылатын пайда болған өнімдердің температурасы жылуды беру қажет қабырға арқылы шек-
телмейді (қазандағы сияқты) және айтарлықтай жоғары болуы мүмкін. Рұқсат етілген деңгейде олар-
дың температураларын ұстап тұруға мүмкіндік беретін ыстық газдармен жуылатын тетіктердің суы-
тылуы дамыған. Бу энергия қондырғыларында қыздырылған бу температурасы құбыр металлдары
үшін қазан бу қыздырғыштарынан және бу сымдар, коллекторлар, арматурасияқты суытылмайтын
түйіндерден асып кетпеуі керек, ол қазір шамамен 540-565°С-ты, ал ең заманауи қондырғыларда -
600-620 °С-ты құрайды. Бірақ бу турбиналарының конденсаторларынан жылу алу қоршаған орта
температурасына жуық температуралар кезінде циркуляциялық сумен жүзеге асырылады.
Көрсетілген ерекшеліктер бір бу газ қондырғыда (БГҚ) жоғары температуралық беру (ГТҚ-да)
және төмен температуралық жылу алуды (бу турбиналық конденсаторда) біріктіру жолымен электр
энергиясы өндірісінің ПӘК-ін айтарлықтай жоғарылатуға мүмкіндік береді.
Бұл үшін турбина өңделген газдар қазан-утилизаторға беріледі, ол жерде кейін бу турбинаға
барып түсетін бу генерацияланады және қыздырылады [2].
Ол арқылы айналатын электр генераторы ГТҚ жану камерасындағы отынның өзгеріссіз шығы-
ны кезінде электр энергиясының өндірісін 1,5 есе ұлғайтады. Нәтижесінде ең жақсы заманауи БГҚ
ПӘК-і 55-58%-ды құрайды. Мұндай БГҚ-ны бинарлы деп атайды, өйткені оларда екілік термодина-
микалық цикл жүзеге асырылады: қазан-утилизатордағы бу және бу турбинасының жұмысы ГТҚ жа-
ну камерасына жеткізілген және жоғарғы газ турбиналық циклде өңделген жылу есебінен өндіріледі.
БГҚ барлық артықшылықтарын есепке алсақ отандық энергетика үшін ең маңызды мәселе негізінен
табиғи газда жұмыс жасайтын көптеген бу электрстанцияларын бу-газға ауыстыру болып табылады.
Мұндай БГҚ көрнекті ерекшеліктері, жоғары ПӘК-тен басқа, бірқалыпты меншікті құн (жақын қуат-
тағы бу энергия блоктарынан 1,5-2 есе төмен), қысқа уақытта (екі жыл) орнату, суытатын суға деген
екі есе аз қажеттілік, жақсы маневрлік. Электр станцияларын техникалық қайта орнату кезінде би-
нарлы БГҚ жасаудың екі нұсқасы мүмкін болады.
Біріншіден, алаңда ПӘК-і 55-60% және бірлік қуаты 350-1000 МВт болатын оңтайлы БГҚ-сы
бар жаңа негізгі корпус салу. Бұл жағдайда жұмыс жасаушы энергия блоктары қызмет ету мерзімі
біткен соң резервке шығарылады немесе көшіріледі. Жаңа негізгі корпустағы оңтайлы жобаланған
|