И. К. Бейсембетов ректор Зам главного редактора
жүктеу/скачать 51,43 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1-сурет.
- Қазақстан қалалары бойынша басылым өнімдерінің шығарылуы
- Уровень развития полиграфии в Казахстане Резюме
- Ключевые слова
● Технические науки
320 №2 2016 Вестник КазНИТУ
тын жарнамалық парақтық өнімдер мен бүрікпелі технологиямен шығарылатын банерлерді басу кең етек алған. Бұл өнімдерге деген сұраныс жылдан жылға өсіп келеді. Алматы қаласынды жұмыс істейтін барлық 506 кәсіпорынның жартысына жуығы, яғни, 252-сі кітап-журналдық, газеттік өнім шығаратын кәсіпорындар. Қалған өндіріс орындарының басым бөлі- гін жарнамалық өнімдер мен постерлер шығаратын өнеркәсіп орындары алып жатыр. Нақты айтсақ, 140 постерлер мен банерлер шығаратын баспаханалар, 108 парақтық жарнамалық өнімдер шығара- тын баспаханалар қазіргі күні жұмыс істеуде. Этикетка шығару ісі бүгінде мемлекет ауқымында, оның ішінде Алматы қаласында кең етек жайып келеді. Қазір қалада 67 этикетка шығарумен айналы- сатын кәсіпорындар бар. Ал тоқыма өнімдерін шығаратын өнеркәсіп орындары басқа қалалармен са- лыстырғанда басым көпшілігі Алматы қаласында орналасқан. Астана қаласында барлығы 179 әртүрлі өнім шығарумен айналысатын кәсіпорын жұмыс істей- ді. Оның 66-сы кітап-журналдық өнімдер, 90-ны постерлер, 84-і жарнамалық өнімдер шығаратын кә- сіпорындар болып табылады. Тоқыма өнімін шығару мүлдем төмен деңгейде. Тек қана 5 кәсіпорын осы салада жұмыс істейді. Этикетка шығару енді ғана дамып келеді. Барлығы 37 кәсіпорын этикетка өнімін шығарумен айналысады. Алматыдағы кәсіпорындардың басылым түріне байланысты офсеттік басумен айналысатын баспаханалар барлық санның шамамен 40%-ын құрайды. Аталған қалада өндірістің әр саласында мыңдаған түрлі кәсіпорындар жұмыс істейтін қала бол- ғандықтан, бәсекелестік өте жоғары деңгейде. Осындай жағдайда, әрине, жарнамалық өнімдердің ор- ны үлкен. Қаланың әрбір бұрышында ілініп тұратын постерлер мен баннерлер жаранаманың ажыра- мас бөлігі. Сол себепті де қалада бүрікпелі басудың үлесі көтеріліп келеді. Қазіргі кезде бүрікпелі басу Алматыда офсеттік басудан кейінгі 2-ші орында тұр. Оның пайыздық көрсеткіші - 22%. Қазақстанның барлық өңірлерінде жылдан жылға сандық басылымды қолдану артып келеді. Бұл жағдай Алматыны да айналып өтпеді. Бұған себеп жоғарыда айтылып кеткен жарнамалық өнім- нің етек жаю әсерінен болып отыр. Барлық баспаханалардың 17%-ы сандық басылымда басып шыға- румен айналысады. Сонымен қатар Алматыда флексографиялық, ойыңқы, трафареттік басу әдісімен шығаратын басылымдар да жиі кездеседі. Барлық баспаханалардың ішінен трафареттік басылым – 4,6%, флек- сографиялық басылым – 6,1% алса, ал ойыңқы басылым – 10,6%-ды құрайды. Астана полиграфия саласын дамыған Алматыдан кейінгі қала болып табылады. Бірақ бұнда ба- су түрлерінің даму ерекшелігі өзгеше. Офсеттік басылым түрі Алматы қаласына қарағанда төменірек дәрежеде таралған, анығырақ айтсақ – 22,4%-ды құрайды. Бүрікпелі басу 30,5%, ал сандық басу 28,5%-ға дейін дамыған. Ең аз көлемде флексографиялық басумен айналысатын баспаханалар, олар тек 1,7%-ын ғана құрайды. Қалған бөлігі трафареттік және ойыңқы басу түрлері, яғни трафареттік басылым – 9,2%, ал ойыңқы басылым – 12,5%. Қарағанды қаласында ең көп таралған – бүрікпелі басу 38,6% болса, одан кейінгі орында сан- дық басылым 25,9%-ға дейін кездеседі. Сонымен қатар газет-журналдық басылымдар шығарылатын офсеттік басу 17,5%-ға дейін, ал ойыңқы басылым барлық басу әдістерінің 10,8%-ын құрайды. Өңір- де флексографиялық басудың таралу деңгейі өте төмен, бар болғаны 2,4%-ды алып отыр. Өскемен және Шымкент қалаларында полиграфиялық өндірістің салаларының шоғырлануы ұқсас болып келеді. Сандық, офсеттік және бүрікпелі басу әдістері шамаман бір деңгейде орналасқан. Нақтырақ айтып кетсек, офсеттік басылым Өскеменде 24,4%, Шымкентте 30,2%, бүрікпелі басу екі қалада да 28%, сандық басылым 21% көрсеткіштерге ие. Ойыңқы басу орташа дәрежеде дамыған, екі қалада да 17-18%-ды құрайды. Трафареттік басылым Өскеменде 4,9% көрсеткішімен енді-енді дамып келе жатыр. Ал Шымкентте тек 1,9% трафареттік басылыммен өнім шығаратын кәсіпорындар ғана бар. Флексографиялық басылым екі өңірде де төмен дәрежеде, 2%-ды құрайды. Ақтау қаласы батыс өңірдегі ірі қалалардың бірі болып табылады. Бүрікпелі басу басқа басы- лым түрлері арасында 34%-бен бірінші орын алады. Сандық басылым мен офсеттік басылым жеткі- лікті жақсы дәрежеде дамыған. Нақты айтсақ, сандық басылым - 24%, офсеттік басылым - 20%. Ой- ыңқы басу әдісі - 12%, флексографиялық басылым - 6%, трафареттік басу - 4%-ды құрайды. Жоғары- да айтылған мәліметтер нақты сандық түрде 1-кестеде берілген.
● Техникалық ғылымдар
ҚазҰТЗУ хабаршысы №2 2016 321
1-кесте. Қазақстан қалаларында басу әдістерінің таралу көрсеткіштері Басу әдіс- тері Қалалар
Барлығы Алматы
Астана Қарағанды Өскемен Шымкент
Ақтау
Офсеттік 252 66
29 20
16 10
393 Бүрікпелі 140 90
64 23
15 17
349 Ойыңқы
67 37
18 15
9 6 152 Флексогра- фиялық
39 5 4 2 1 3 54 Трафареттік 29 17
8 4 1 2 61
Сандық 108
84 43
18 11
12 276
Барлығы 635
299 166
82 53
50 1285
Қазақстан қалаларындағы басу әдістерінің таралуының пайыздық көрсеткіштері 1-суретте көр- сетілген.
1-сурет. Қазақстанда басылым түрлерінің таралуы Алматы қаласы барлық экономиканың және өнеркәсіптің шоғырланған өңірі екендігі барлығы- мызға да белгілі. Барлық ірі баспаханалар мен баспалар негізінен осы қалада орналасқан. Мұнда негі- зінен кітап-журналдық өндіріс жақсы дәрежеде дамыған. Нақты айтсақ, қала бойынша барлық шыға- рылатын өнімнің 49,8%-ы кітап-журнал өнімдеріне тиесілі. Көріп отырғанымыздай, өнімдердің тең жартысына жуығы кітап-журнал баспалары болып табылады. Одан кейінгі орында жарнамалық өнім- дер, оның ішінде постерлер алады. Соңғы зерттеу мәліметтері бойынша постерлер – 27,7%-ды құра- са, жалпы парақтық жарнамалық өнімдер – 21,3%-ға жеткен. Сонымен қатар кейінгі кезде этикетка шығару жұмысы аса тез жылдамдықпен дамып келе жатыр. Қазіргі күні барлық қала бойыншы шығарылатын өнімнің 13,2%-ын этикетка өнімі алып отыр. Бірақ бұл көрсеткіш жылдан жылға артып келеді. Және тағы да тоқыма өнімдерін шығару да 7,7%-ға дейін таралған. Келесі қарастырылатын қала – Астана қаласы. Алматы қаласына қарағанда бұл қаладағы по- лиграфияның даму бағыты мен дәрежесі біршама өзгеше. Астанада кітап-журнал өнімдеріне қараған- да, жарнамалық өнімдерді шығару жоғары дәрежеде дамыған. Соңғы статистикалық мәліметтер бой- ынша жарнамалық өнімдер шығару дәрежесі 46,9%-ға тең болса, постерлер шығару 50,3%-ға дейін дамыған. Тек осылардан кейінгі орынды ғана кітап-журналдық өнімдер алады. Олар Республикамыз- да басып шығарылатын барлық өнімдердің 36,9%-ын қамтиды. Бұл көрсеткіш Алматы қаласымен салыстырғанда әлдеқайда төмен болғанымен, Қазақстанның басқа өңірлерімен салыстырғанда бір- шама көп. Ал этикетка шығару ісі жоғары деңгейде. Астана қаласынды шығарылатын барлық өнім түрлерінің 20,7%-ы этикетка өніміне тиесілі. Сонымен қатар бұл қалада тоқыма өнімін шығару жөнді жолға қойылмаған. ● Технические науки
322 №2 2016 Вестник КазНИТУ
ҚР баспа аймақтарының баспаханаларында шығарылатын өнім түрлері мен олардың пайыздық айырмашылығы ұқсас. Орташа және кішігірім қалаларда өнеркәсіптің даму деңгейі өте жоғары емес. Үлкен, көп жұмыс қолы істейтін, толықтай жаңа құрылғылармен жабдықталған кәсіпорындар өте сирек кездеседі. Сол себепті де офсеттік басылым емес, шағын кәсіппорындарда көбінесе шығарыла- тын жарнамалық парақтық өнімдер мен бүрікпелі технологиямен шығарылатын банерлерді басу кең етек алған. Бұл өнімдерге деген сұраныс жылдан жылға өсіп келеді. Жоғарыда айтылған мәліметтер 2-кестеде сандық түрде келтірілген [5].
2-кесте. Қазақстан қалалары бойынша басылым өнімдерінің шығарылуы Басылым
өнімдері Қалалар
Барлығы Алматы
Астана Қарағанды Өскемен Шымкент
Ақтау
Кітап- журнал 252
66 29
20 16
10 393
Постер 140
90 64
23 15
17 349
Этикетка 67
37 18
15 9 6 152 Текстиль 39 5
2 1 3 54 Жарнама
108 84
43 18
11 12
276 Барлығы
606 282
158 78
52 48
1224
2-суретте Республикамыздың қалаларында басылым өнімдерінің шығарылуының пайыздық көрсеткіштері берілген.
2-сурет. Республика қалаларында басылым өнімдерін шығарылуының пайыздық көрсеткіштері Қорытындылай келгенде, Қазақстандағы полиграфия өндірісі жылдан жылға жақсы қарқынмен дамып келеді. Себебі сұраныс ұсынысты тудыратыны белгілі, бұл полиграфия нарығын да айналып өтпейді. Сондықтан да, Қазақстандық баспаханалар кей кезде тиімсіз шарттар ұсынатындығына қа- рамастан, Қазақстандағы полиграфия нарығы өсіп, даму үстінде. Кәсіпқойлардың ойы бойынша бұның бәрі өндірісті нақты әрі ұтымды қолдануға көмегін тигі- зеді. Сонымен қатар бұрын батыстық бәсекелестерге кетіп отырған тапсырыстар енді туған жерімізде шығарыла алады. Соңғы бірнеше жылдардағы статистиканы қарасақ, бастапқыда импорт көрсеткіші 60%-ға тең болса, қазір ол көрсеткіш екі есе азайғанын байқауға болады. Бүгінгі таңдағы Қазақстан өңірлеріндегі полиграфиялық кәсіпорындар көрсеткіштері жаман емес. Бірақ бұл басқа дамыған елдермен салыстырғанда әлдеқайда төмен. Сондықтан да полиграфия саласын дамытуға әлі де көп көңіл бөлген жөн.
● Техникалық ғылымдар
ҚазҰТЗУ хабаршысы №2 2016 323
ӘДЕБИЕТ [1] Полиграфия В Казахстане // Электронная версия http://www.extrapress-co.kz/news/19-poligrafiya-v- kazalhstane-perspektivy-i-slozhnosti-razvitiya.html [2] Разница между цифовой и офсетной печатью // Электронная версия http://www.nienaprint.ru/cifrovaya- i-ofsetnaya-pechat.php [3] Маркетинговое исследование в сфере печатной продукции в Костанайской и Северо-Казахстанской областях Республики Казахсан// Электронная версия http://spk-soltustik.kz сайтында берілген. [4] Полиграфическая продукция. Типографии в Алматы // Электронная версия http://www.dkprint.kz сайтында берілген. [5] Полиграфия и типографии в Казахтане // Электронная версия http://www.3klik.kz/otrasl-tipografii-i- poligrafija.htm
REFERENCES [1] Poligrafia v Kazahstane // Elektronnaia versia http://www.extrapress-co.kz/news/19-poligrafiya-v- kazalhstane-perspektivy-i-slozhnosti-razvitiya.html [2] Raznissa mejdu ssifravoi I ofsetnoi pechatiu// Elektronnaia versia http://www.nienaprint.ru/cifrovaya-i- ofsetnaya-pechat.php [3] Marketingovoe issledovanie v cfere pechatnoi produkssi v Kostanaevskoi I Severo-Kazahstanskoi oblastiah Pesbubliki Kazahstan// Elektronnaia versia http://spk-soltustik.kz [4] Poligraficheskaia produkssia. Tipografii v Almaty // Elektronnaia versia http://www.dkprint.kz сайтында берілген. [5] Poligrafia I tipografii v Kazahstane // Elektronnaia versia http://www.3klik.kz/otrasl-tipografii-i- poligrafija.htm
Сакабекова Ш.Қ., Мырзабекова Н. Уровень развития полиграфии в Казахстане Резюме: В этой статье даны статистические показатели уровня развития полиграфии в регионах Казах- стана. По использованию способа печати и по видам печатной продукций. Все данные показаны в виде таблиц и диаграмм.
печати, флексографский способ печати, глубокий способ печать. Sakabekova Sh.S., Mırzabekova N. Printing level of Kazakhstan Summary. This article is about the development of the regions of the printing. Depending on the use of indica- tors and methods of pressing the issue in the form of tables and diagrams. Key words: the printing industry, printing, promotional products, the method of offset printing, flexography printing method using the method of pressing concern. УДК 697.1 О.Ю. Пяк, Т.О. Сейдалиев (Казахский национальный технический университет имени К.И.Сатпаева Алматы, Республика Казахстан, Stalgat73@mail.ru)
Аннотация. В настоящее время теплозащита многоэтажных жилых зданий находится на достаточно вы- соком уровне, поэтому поиск резервов экономии тепловой энергии заключается в повышении энергоэффектив- ности инженерных систем. Одним из ключевых энергосберегающих оборудований с довольно высоким потен- циалом экономии тепловой энергии являются утилизаторы теплоты. Ключевые слова: Утилизаторы, теплозащита, экономия, здания, энергоэффективность, системы, венти- ляция, установки, теплообменники, энергопотребление, воздух.
Приточно-вытяжные вентустановки с утилизацией теплоты вытяжного воздуха по сравнению с традиционными приточными системами вентиляции обладают рядом достоинств, к числу которых сле- дует отнести существенную экономию тепловой энергии, расходуемой на нагрев вентиляционного воз- ● Технические науки
324 №2 2016 Вестник КазНИТУ
духа (от 50 до 90% в зависимости от типа применяемого утилизатора).Также нужно отметить высокий уровень воздушно-тепловой комфортности, обусловленный аэродинамической устойчивостью венти- ляционной системы и сбалансированностью расходов приточного и удаляемого воздуха [1].
Наиболее широко применяются: 1. Регенеративные утилизаторы теплоты. В регенераторах теплота вытяжного воздуха пере- дается приточному воздуху через насадку, которая попеременно нагревается и охлаждается. Несмот- ря на высокую энергоэффективность, регенеративные утилизаторы теплоты обладают существенным недостатком - вероятностью смешивания определенной части удаляемого воздуха с приточным в корпусе аппарата. Это, в свою очередь, может привести к переносу неприятных запахов и болез- нетворных бактерий. Поэтому их обычно применяют в пределах одной квартиры, коттеджа или одно- го помещения в общественных зданиях. Рекуперативные утилизаторы теплоты. Как правило, включают в свой состав два вентилятора (приточный и вытяжной), фильтры и пластинчатый теплообменник противоточного, перекрестного и полуперекрестного типов [2]. При поквартирной установке рекуперативных утилизаторов теплоты появляется возможность: гибко регулировать воздушно-тепловой режим в зависимости от варианта эксплуатации квар- тиры, в том числе с использованием рециркуляционного воздуха; защиты от городского, внешнего шума (при использовании герметичных светопрозрачных ограждений); очистки приточного воздуха с помощью высокоэффективных фильтров. Утилизаторы теплоты с промежуточным теплоосителем, имеют свои конструктивные осо- бенности эти утилизаторы малопригодны для индивидуальной (поквартирной) вентиляции, и поэто- му на практике их используют для центральных систем вентиляции.
пактные энергоэффективные теплообменные устройства. Однако в связи со сложностью конструкции и высокой стоимостью они не нашли применения в системах вентиляции для жилых зданий. При сходных массогабаритных показателях наилучший результат в жилых зданиях показывают регенеративные утилизаторы теплоты (80-95%), далее следуют рекуперативные (до 65%) и на по- следнем месте находятся утилизаторы теплоты с промежуточным теплоносителем (45-55%). Следует упомянуть утилизаторы теплоты, которые, помимо передачи тепловой энергии, пере- носят влагу от вытяжного к приточному воздуху. В зависимости от конструкции теплопередающей поверхности они подразделяются на энтальпийный и сорбционный типы и позволяют утилизировать 15-45% влаги, удаляемой с вытяжным воздухом [3]. В базовых показателях распределение расходов тепловой энергии в типовой многоэтажной за- стройке осуществляется почти поровну между трансмиссионными теплопотерями (50-55 %) и венти- ляцией (45-50 %). Примерное распределение годового теплового баланса на отопление и вентиляцию: 1. трансмиссионные теплопотери - 63-65 кВт.ч/м 2 год;
2. нагрев вентиляционного воздуха - 58-60 кВт.ч/м 2 год; 3. внутренние тепловыделения и инсоляция - 25-30 кВт.ч/м 2 год. Повысить энергоэффективность многоквартирных домов позволяет введение в практику мас- сового строительства: - современных систем отопления с использованием комнатных термостатов, балансировочных клапанов и погодозависимой автоматики тепловых пунктов; - механических систем вентиляции с утилизацией теплоты вытяжного воздуха. Компактная малошумная квартирная приточно-вытяжная установка расположена в каждой квартире в пространстве подшивного потолка гостевого санузла, расположенного рядом с кухней. Максимальная производительность по приточному воздуху составляет 430 м 3 /ч. Для уменьшения энергопотребления забор наружного воздуха в большинстве квартир осуществляется не с улицы, а из пространства застекленной лоджии. В остальных квартирах, где нет технической возможности забора воздуха с лоджий, воздухозаборные решетки расположены непосредственно на фасаде. Предусмотрено три фиксированных скорости вращения приточного вентилятора. На первой скорости объем приточного воздуха составляет 120 м 3 /ч, эта величина удовлетворяет требованиям для одно- и двухкомнатной квартиры, а также трехкомнатной квартиры при небольшом числе жите- ● Техникалық ғылымдар
ҚазҰТЗУ хабаршысы №2 2016 325
лей. На второй скорости объем приточного воздуха составляет 180 м 3 /ч, на третьей - 240 м 3 /ч. Второй и третьей скоростью жители пользуются очень редко. Были проведены акустические замеры на всех скоростях вращения вентилятора, которые пока- зали, что на первой скорости уровень шума не превышает 30-35 дБ (А), причем эта величина спра- ведлива для необставленной квартиры. В квартире с мебелью и предметами интерьера уровень шума будет еще ниже. На второй и третей скорости уровень шума выше, но при закрытой двери гостевого санузла не вызывает дискомфорта у жильцов. Вытяжной воздух забирается из санузлов, затем, после фильтрации, пропускается через тепло- обменник и выбрасывается через центральный сборный вытяжной воздуховод. Сборные вытяжные воздуховоды - металлические, выполнены из оцинкованной стали и проложены в выгороженных про- тивопожарных шахтах. На верхнем техническом этаже сборные воздуховоды одной секции объеди- няются и выводятся за пределы здания. Ноpмaтивaми запрещается объединять для утилизации вытяжки санузлов и кухонь, поэтому вытяжки кухонь обособлены. Утилизируется теплота примерно половины объема воздуха, удаляемо- го из квартиры. В настоящее время этот запрет отменен, что позволяет еще больше повысить энер- гоэффективностъ системы. Энергетическое обследование систем теплопотребления, показала экономию теплоты на отоп- ление и вентиляцию в размере 43%. Еще один подобный проект реализован в 2011 году в Северном Измайлово. В 153-квартирном здании предусмотрена поквартирная вентиляция с механическим побуждением и утилизацией тепло- ты вытяжного воздуха для нагрева приточного. Приточно-вытяжные агрегаты установлены автоном- но в коридорах квартир и оснащены фильтрами, пластинчатым теплообменником и вентиляторами. В состав комплектации установки входят средства автоматизации и пульт управления, позволяющий регулировать воздухопроизводительность установки. Проходя через вентиляционную установку с пластинчатым утилизатором, вытяжной воздух нагревает приточный до 4°С (при температуре наружного воздуха -28 °С). Компенсация дефицита теплоты на нагрев приточного воздуха осуществляется нагревательными приборами отопления [4]. Наружный воздух забирается с лоджии квартиры, а вытяжной воздух из ванн, санузлов и ку- хонь (в пределах одной квартиры) после утилизатора выводится в выбросной канал через спутник и удаляется в пределах технического этажа. При необходимости отвод конденсата от утилизатора теп- лоты предусматривается в канализационный стояк, оборудованный капельной воронкой с за- пахозапирающим устройством. Стояк расположен в помещении санузлов. Регулирование расхода приточного и вытяжного воздуха осуществляется посредством одного пульта управления. Агрегат может быть переключен с обычного режима работы с утилизацией теплоты на летний режим без утилизации. Вентиляция технического этажа происходит через дефлекторы. Объем приточного воздуха принят для возмещения вытяжки из помещений санузла, ванны, кухни. В квартире нет вытяжного канала для подключения кухонного оборудования (вытяжной зонт от плиты работает на ре циркуляцию). Приток разведен через звукопоглощающие воздуховоды по- жилым комнатам. Предусмотрена зашивка вентиляционной установки в поквартирных коридорах строительной конструкцией с лючками для обслуживания и вытяжного воздуховода от вентиляцион- ной установки до вытяжной шахты. На складе службы эксплуатации находятся четыре резервных вентилятора [5,6]. Испытания установки с утилизатором теплоты показали, что ее эффективность может дости- гать 67%. Использование систем механической вентиляции с утилизацией теплоты вытяжного воздуха в мировой практике широко распространено. Энергетическая эффективность утилизаторов теплоты составляет до 65% для пластинчатых теплообменников и до 85% для роторных. При использовании этих систем в условиях Москвы снижение годового теплопотребления к базовому уровню может со- ставить 38-50 кВт* ч/м 2 в год. Это позволяет снизить общий удельный показатель теплопотребления до 50-60 кВт*ч/м 2 в год без изменения базового уровня теплозащиты ограждений и обеспечить 40- процентное снижение энергоемкости систем отопления и вентиляции, предусмотренное с 2020 года.
|