Гулжахан Орда indd
жүктеу/скачать 1,68 Mb. Pdf көрінісі
|
| О, махаббат!
Құдіретті өмір – сен. Армансызбын көз жасың боп төгілсем. Жеңсем егер бір өзің деп жеңдім де, Бір өзің деп жеңілдім тек жеңілсем!.. [269-б.] Жетінші дауыс – жер емшегін еміп өскен диқанның сыры. Титтей дәннің бойындағы үлкен құдіретті түсін - ген диқанның «Бір уыс дән көрден-көрге түсіріп, Бір уыс дән жеткізеді бақытқа», – деуі нанымды. Өшкенді тұ - татып, үзілгенді жалғап жүретін диқаншыны өз баласы көз алдында аштан өлгендігі күйзелтеді. «Етікшінің етік - ке жарымайтыны» тәрізді диқан баласының аштан өлуі өкінішті. Күс-күс қолым – қан тамыры тірліктің, Өмір – нан ғой, нан бар жерде мен бармын, – Немесе: Нан – үмітің, 9 Нан – шаттығың, Нан – қайғың! Соры да – нан, Тері де нан маңдайдың! Арың да – нан, Жаның да – нан, Қаның – нан! Нансыз өмір бар дегенге нанбаймын [272-б.], – дейтін диқан – адамзатқа тіршілік нәрін себуші жан. Сегізінші дауыс – тірліктің тірегі – ана айқайы. «Ары - на дақ түспесін деп өмірдің, Қара көзден қанды жас боп төгілдім» дейтін ананың қуаныштан гөрі қайғысының көп болғандығын оның өмір жолымен түсіндіреді. Арпа - лысып, жұлысқан адам, отқа өртеніп құрысқан дала, быт- шыт болып күлге ұшқан қала, бесігінде күрсінген бала, қасіреттен құнысқан даналарды көрген ананың «Ей, зұ - лымдық, Атың өшсін зұлымдық! Қан жұтқанша, қасі - реттің уын жұт» деп зұлымдыққа лағнет айтуы орынды. Себебі, ананың алдында бүкіл әлем кішірейіп, тағзым етіп тұрады. Сондықтан да ақын «Меніңше өмір – махаб - баты ананың, Меніңше өмір – бесіктегі балбөбек....» деп өмірді ананың махаббатына балайды. Тоғызыншы дауыс – сөз дауылын сапырып, найзағай боп атылып жүрген өр ақынның дауысы. «Жұрт жыласа, Жыладым мен мың есе» дейтін ақындардың елінің жо - ғын жоқтап жүретіні белгілі. Шаршы топта суырылып сөз бастайтын ақындардың ана тілінде жазған жырлары сан ғасырлар бойы елмен бірге жасайтыны анық. Сон - дықтан да ақын: Бәрі бекер... Өтті хан да, қара да, Қарақшының басы қалды далада. Бала, Ана, Туған халқым, Туған тіл – Солар үшін барлығы да садаға! [279-б.] – деген түйін жасайды. Поэмадағы ханның, құлдың, батырдың, қарақшының, сәбидің, қыздың, диқаншының сөздері тек ұлттық мүд - 10 делерді емес, жалпы адамзатқа ортақ мәңгілік құнды - лықтарды көтеріп тұрғаны белгілі. Ақын жалпыадамдық мәселелерді ел мен жердің, азаттық пен құлдықтың, өлім мен өмірдің, тоқшылық пен жоқшылықтың қадірін өз ба - сынан өткізген адамдарды сөйлету арқылы көтерген. Бұ - дан байқалатын нәрсе – тәуелсіздік тұсында қазақ ақын - дары ұлттық ауқымнан шығып, жалпы адамзатқа ортақ мәселелерге көңіл аудара бастандығы. Оны төмендегі поэмалардан да көруге негіз бар. Н.Айтұлының «Жасынның сынығы» атты поэмасы Қа - сым Аманжоловқа арналған. Поэма Абдолламен бір май - данда болған Қасымның госпиталдағы сәтін суреттейді. Өң мен түстің ортасында жатқан Қасым жер де, аспан да, мұхит та қып-қызыл қанға бөгіп, қан өзен лықсып ағып жатқанын көреді. Осы сәтте Абдолла ақбоз атпен келіп Қасымды құтқарып кетеді. Көзін ашса, қасында Абдол - ла емес, ақ қалатты қызды көрген ол «күңіреніп шашын жайған қара орманның» қайда кеткендігіне таң қалады. Осы тұста қолына қаламын алған Қасым ақын «селдетіп, нөсерлетіп, жасындатып» жаза жөнеледі: жүктеу/скачать 1,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|