287 7.5 кесте. Топографиялық карта бұрыштамаларының өлшемдері Масштабтар
Бұрыштамалардың өлшемдері
φ бойынша
λ бойынша
1:1 000 000
4°
6°
1:500 000
2°
3°
1:200 000
40'
1°
1:100 000
20'
20'
1:50 000
10'
15'
1:25 000
5'
7'30''
1:10 000
2'30''
3'45''
Топографиялық картаның оңтүстік жəне шығыс бұрыш-
тамаларында барлық тақ минуттар, батыс жəне оңтүстік бұрыш-
тамаларында барлық жұп минуттар даралап көрсетіледі. 10’’
бөлінген минуттардың түрлерін бұлай даралау географиялық ко-
ординаттарды жылдам əрі дəл анықтауға мүмкіндік береді.
Шақырымдық тордың нүктеге жақын орналасқан тік жəне
көлденең сызықтарының есептелінетін тік бұрышты координатқа
қарағанда топографиялық картадан географиялық координатты
анықтау біршама күрделі болуымен ерекшеленеді.
Картадағы А нүктесінің географиялық ендігі
ϕ
анықтау үшін
атал ған нүктеден батыс немесе шығыс минуттық бұрыштаманы
қиып өтетін көлденең түзу сызық жүргізіледі де, оңтүстік бұрыш-
та ма мен батыс немесе шығыс бұрыштаманың қилысынан бас-
тап А нүктесін қиып өтетін көлденең сызықтың батыс (шығыс)
минут тық бұрыштамамен қилысына дейінгі минуты мен секун-
тын санап, оңтүстік жəне батыс (шығыс) бұрыштамадағы ге-
о г ра фиялық
ендіктің
сандық
көрсеткішіне
қосып
жазады
[7 . 19 -сурет].
Картада қамтылған қажетті нысанның географиялық бойлығы
λ
анықтау үшін А нүктесі мен солтүстік немесе оңтүстік
бұрыштаманы қиып өтетін түзу сызық жүргізіледі де, батыс
жəне солтүстік (оңтүстік) бұрыштамалардың түйіліскен жерінің
минуттық бұрыштаманы қиып өтететін тік сызыққа дейінгі
мину ты мен секундын есептеп, солтүстік (оңтүстік) жəне батыс
бұрыштамалардың қиылысындағы бойлықтың градусына қосып
жазады.
