Білімді бекітуге арналған сұрақтар мен тапсырмалар
1.Топографиялық картадардың қандай қасиеттері ғылым мен
адамның тəжірибелік іс-əрекетінің көптеген саласында пайдалануға
мүмкіндік береді?
2. Ірі масштабты сұлбалар (плпандар) мен көлденең қимасызбаларды
құру əдістерін, атқаратын қызметі мен тəжірибелік маңызын анықтаңыз.
3. Топографияда қолданылатын сыналы жəне көлбеу масштабтардың
атқаратын қызметін, құру жəне өлшеу əдістерін ашып көрсетіңіз.
4. Картаның сыртқы бұрыштамадан тыс безендірілуін қандай ретпен
оқу қажет?
5. Картографияда Гаусстың координаттар жүйесінің Декарттың ко-
ординаттар жүйесінен қандай айырмашылығын бар?
6. Географиялық координат пен тік бұрышты жəне полярлық
кординаттардың қажетті нысанның орнын анықтау əдістерінде бір бірінен
қандай айырмашылықтары бар?
7. 1:1 000 000 масштабты жалпы шолу карталарын құруға қандай про-
екция қолданады?
9. 1:25000 масштабты топографиялық картаны пайдаланып, төмендегі
кестедегі нүктелердің географиялық жəне тік бұрышты координаттарын
анықтап кестені толтыр.
19–1171
290
Абсолют
биіктіктері
көрсетілген
Географиялық
нүктелер
орналасқан
квадраттар
Географиялық
координаттары
Тік бұрышты
координаттары
географиялық
абциссасы ординатасы
Ендігі
( )
ϕ
B
Бойлығы
( )
λ
L
Х
шақырым
Ү шақырым
160,6
Андога тауы
6611
156,9 Голая
тауы
Студенттердің білімдерін тексеруге арналған тест
тапсырмалары
1. Жергілікті жердегі табиғи жəне əлеуметтік-экономикалық
нысандардың қасиеттері мен орналасу ерекшеліктерін кескіндейтін ірі
масштабты жалпы географиялық карта ...
А) топографиялық карта;
B) географиялық карта;
C) жергілікті жердің сұлбасы;
D) топографиялық сұлба;
E) географиялық глобус.
2. Жергілікті жердегі сызықтардың көлденең проекциядағы ұзындық-
тарының топографиялық картадағы ұзындыққа сəйкес келуін ... дейміз.
А) масштаб;
B) сандық масштаб;
C) сызықтық масштаб;
D) атау масштабы;
E) көлбеу масштаб.
3. Топографиялық картаның негізгі жабдықтаушы элементтерінің бірі ...
А) шартты белгілері;
B) магниттік ауытқу бұрышы;
C) магниттік ауытқу бұрышы мен масштабы;
D) шақырымдық тордың сызығы;
Е) меридиандарды жақындату бұрышы
4. Топографиялық картаның қосалқы жабдықтаушы элементтерінің бірі ...
А) шартты белгілері;
В) масштабы;
С) координаттық торлары;
D) меридиандарды жақындату жəне магниттік ауытқу бұрыштары;
Е) минуттық бұрыштамасы.
291
5. Сызықтық масштабтың нөлдік көрсеткішінің оң жағындағы 2см
бөлігіне тең бөліктері ...
А) дəлдіктің шегі;
В) дəлдік негіздері;
С) ұзындық дəлдігі;
D) кестетік дəлдігі;
Е) толық негіздері.
6. Сызықтық масштабтың кестетік дəлдігі ..... мм тең.
А) 0,02 мм;
В) 0,002 мм;
С) 0,2 мм;
D) 2 мм;
Е) 0,1 мм.
9. Картаның 0,1 мм бөлігіне сай келетін жер бетінің ұзындығы ...
А) дəлдіктің ең төменгі шегі;
В) кестетік дəлдік;
С) атау масштабының дəлдігі;
D) сызықтық масштабтың негізі;
Е) сызықтық масштабтың дəлдік негізі.
7. 1:10 000 масштабты картаның дəлдігінің ең төменгі шегін ата ...
А) 10 м;
В) 1 м;
С) 100 м;
D) 10 см;
Е) 1 см.
8. 1: 25 000 масштабты картаның бетінің 1 см
2
жер бетінің .....гектары
сəйкес келеді.
А) 0,25;
В) 2,5;
С) 25;
D) 250;
Е) 0,025.
9. 1: 50 000 масштабты картада А жəне В нүктелерінің арақашықтығы
3,5 см болса екі нүктенің ара қашықтығы ...... метр болады.
А) 17500 м;
В) 1,75 м;
С) 750 м;
D) 17,5 м;
D) 1750 м.
292
10.Топографиялық картадағы қажетті нүктенің географиялық коорди-
натын табу үшін ..... қолданады.
А) сыртқы бұрыштаманы;
В) ішкі бұрыштаманы;
С) қосалқы жабдықтаушы элементтерді;
D) минуттық бұрыштаманы;
Е) координаттық торды.
11. Кез-келген нүктенің бастапқы (0º) меридианнан градус есебімен
алынған қашықтығы ...
А) географиялық бойлық;
В) географиялық меридиан;
С) географиялық параллель;
D) географиялық ендік;
Е) географиялық координат.
12. Кез келген нүктенің ендігі мен бойлығын ... дейміз.
А) географиялық меридиан;
В) географиялық координат;
С) географиялық бойлық;
D) географиялық ендік;
Е) географиялық параллель.
13. j əрпімен ..... белгілейді.
А) ендікті;
В) бойлықты;
С) географиялық координатты;
D) абсциссаны;
Е) ординаты.
14. l əрпімен .... белгілейді.
А) географиялық координатты;
В) ендікті;
С) бойлықты;
D) абсциссаны;
Е) ординаты.
15. Х əрпімен .... белгілейді?
А) абсциссаны;
В) ординатты;
С) ендік;
D) бойлық;
Е) тік бұрышты координатты.
293
16. Ү əрпімен .... белгілейді.
А) бойлықты;
В) абциссаны;
С) ендікті;
D) ординатты;
Е) тік бұрышты координатты.
17. Ірі масштабты картаның оңтүстік жəне солтүстік минуттық
бұрыштамасының көмегімен .... анықтайды.
А) географиялық бойлықты;
В) географиялық ендікті;
С) тік бұрышты координатты;
D) географиялық координатты;
Е) абсциссаны.
18. Ірі масштабты картаның батыс жəне шығыс бұрыштамасындағы
минуттық шкалалары ..... анықтау үшін қажет.
А) географиялық бойлықты;
В) географиялық координатты;
С) тік бұрышты координатты;
D) абсциссаны;
Е) географиялық ендікті.
19. 1:100 000 масштабты картаның Талдықорқан қаласы орналасқан
134 бетінің номенклатурасын анықта …
А) L-44-134 ;
В) L-43-134;
С) L-4 2 134;
D) L-41-341;
Е) L-40-134.
20. 1: 200 000 масштабты картаның 36 бетінің əрбір беті ..... белгіленеді.
А) рим санымен;
В) латынның бас əрпімен;
С) араб санымен;
D) орыстың бас əрпімен;
Е) орыстың кіші əріпімен.
21. 1:25 000 масштабты картаның бір бетін шектейтін бойлықтары
қанша минут?
А) 30’ 00’’;
В) 15’ 00’’
;
С) 7’ 30’’;
D) 40’ 00’’;
Е) 60’;
|