Ұлы дала тұЛҒалары қҰдайберген
«Сөз өзгешілігі мен сөз қызметі»
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Pdf көрінісі
|
fccc01431d3e67547942d7aa722f633c
| «Сөз өзгешілігі мен сөз қызметі».
Ғалымның тұжырымы: « Тіл элементі атау қызметін өтесе, сөз болғаны; егер хабар беру қызметін өтесе, сөйлем болғаны. Бұл келтірілген екі түрлі өзгеше қасиет барлық сөздерге де тән, өйткені олар әрі номинативтік, әрі коммуникациялық қызмет атқарады. Сөздің бір басында екі функция (қызмет) болады: бірінші – хабар беру қызметі, коммуникация функциясы; екінші – таңбалау қызметі, норматив функция не сигнификация » (71, 99). « Сөз хабарласу үшін керек, егер осы керекке жарамаса, ол – сөз емес », – дейді. Сөйлеу хабарласқанда, әр нәрсенің аттарын (номинативтерді) құрап, хабар беріледі. Осылайша номинативтерден құралмай жасалған хабар жоқ. Ат болмаса сөз де болмайды » (71, 99) Профессор Қ.Жұбановша: « Әр сөз – өз алдына жеке ұғым (представление) ». Ол «... сөз дегеніміз – заттың (құбылыстың) аты + байланысу құралы. Сөз заттың атын ғана емес, басқа нәрсе мен құбылыстарға қандай қатынасы барлығын қоса білдіретін сілтеулер; сөз жалаң ұғым емес, күрделі ұғым. Сілтеу амалы мен сөздің басқаларға қарым- қатынастары тіл-тілде түрліше болуы мүмкін » (71, 107), – дейді. Сонымен қатар ғалым сөз бен ойдың сәйкес келмейтін реттерін (ақылсыз адамды «осы кісі ақылды!» деу), үндемей сөйлеу тәсілі де болатынын (сталиндік конституция жөнінде шет мемлекеттерінің үндемей қалуы – сынаудың бір түрі) байқатқан. Ғалым сөз қызметіне байланысты былай дейді: « Тілдің өзіндік өзгешелігі – затқа ат қою, ол аттарды бір-бірінен айыру. Мысалы: жылқы – түйе емес, қой – сиыр емес, сиыр – жылқы емес. Атаулардың мағынасын осылайша айыруды – сигнификация дейміз. Әр нәрсенің өзін жеке көрсету, даралап айту қасиетіне ие болған сөз зат, сипат, құбылыс аттары болып қалыптасқан. Бұл аталғандар – тілдің негізгі өзгешеліктері. Тілдегі осы айтылған ат қою мүмкіншілігін жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|