Университеттің 85 жылдығына арналған «Қазіргі заманғы математика: проблемалары және қолданыстары» III халықаралық Тайманов оқуларының материалдар жинағы, 25 қараша, 2022 жыл 273
4
5
12
15
=
в) тӛрт таңбалы санды
А 5
=
5·5·5·5=5 4 =625 әдіспен алуға болады..
г) бес таңбалы санды
А 5
=
5·5·5·5·5=5 5 = 3125 әдіспен алуға болады.
5- мысал. Жәшікте
10 деталь бар. Оның алтауы стандартты деталь.
Жәшіктен
құрамында екі стандартты деталь болатындай бес детальды неше әдіспен алуға болады?
Шешуі. Есептің шартынан
N =10,
n =6,
к =2,
m =5.
n =6 стандарттық детальдан
к =2
стандарттық детальды
C k =
C 2
әдіспен алуға болады, ал қалған үш деталь стандартты
болмау керек.
N-n= 10-6=4 стандартты емес детальдан
m-k =3 стандартты емес детальды
C m k =
C 3
әдіспен алуға болады. Сонымен, жәшіктен
5 детальды алу және оның ішінде
3 стандартты емес деталь болатынын кӛбейту ережесі бойынша табамыз.
C k C m k =
C 2
C 3
=
6 ! · 4 ! =
4
= 60
әдіс болады.
n N n 6
4
2 ! 4 ! 3 !1!
2 1
6- мысал. Кеште
12 қыз бала және
15 ұл бала болды. Осылардан биге неше әдіспен
4 жұп алуға болады.
Шешуі. 4 кыз баланы
4
12 !
12
4!8 !
= 495 әдіспен таңдап алуға болады. Ал ұл
балалар
4
=
15 !
= 32760
15
11!
әдіспен таңдаалады (мұнда таңдалу реті де ескеріледі).
Сонымен биге
С 4
À 4
=495×32750 = 16216200 әдіспен алуға болады.
Соңғы жылдары жаңартылған білім беру мазмұны бойынша ұлттық бірыңғай тест
тапсырмаларына комбинаторика тақырыбына қатысты есептер енгізілуде. Осы орайда
мектептегі математика курсында комбинаториканы оқыту ӛте маңызды. Математикадағы
комбинаторика кӛптеген логикалық есептерді оңай жолдармен шығаруға, есептерді
шешуде және олардың шағару жолдарын адам есіне лезде сақтап қалу үшін де
кӛмектеседі.