Исмагулов е. К., Кабанбаев а. Б., Мырзабек м. С

72
БӨЛІМ 3. Қызметкерлердің еңбек қызметін ұйымдастыру және 
басқару
Мақсаты мен міндеттері:
Бұл бөлімде білім алушылар оның тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз 
етуге бағытталған технологиялық процесті ұйымдастыру және жоспарлау 
әдістері мен құралдарын зерттейтін болады.
Алдын ала талаптар:
Осы бөліммен жұмыс жасамас бұрын студенттер: 
1. Ішкі еңбек тәртібінің ережелерін білу.
2. Электромонтерлердің жұмысын ұйымдастыру дағдыларын алу.
Қажетті оқу құралдары:
1. Ішкі еңбек тәртібінің ережелері және басқа да жергілікті нормативтік 
актілер / Юрий Царенко.
-
М.: Индексмедиа, 2007.
-
352с.
3.1 
Кәсіби қызметті ұйымдастыру және оның регламенті
3.1.1 
Ішкі еңбек тәртібінің ережелері
Ішкі еңбек тәртібі ережелерінің түсінігі.
Ұйымның еңбек тәртіптемесі ішкі еңбек тәртіптемесінің қағидаларымен 
айқындалады. Компанияда жұмыс процесі мен еңбек тәртібін нақты 
ұйымдастыруға мүмкіндік беретін құралдардың бірі 
-
ішкі нормативтік 
құжат
-
ішкі еңбек тәртібінің ережелері.
Еңбек тәртіптемесінің қағидаларында жұмыскерлердің жұмыс уақыты 
мен тынығу уақыты, еңбек тәртібін қамтамасыз ету шарттары, еңбек 
қатынастарын реттеудің өзге де мәселелері белгіленеді.
Сондықтан ішкі еңбек тәртібінің ережелері еңбек қатынастарындағы 
барлық адамдар үшін міндетті болып табылады. Ішкі еңбек тәртіптемесінің 
қағидалары компанияда еңбек қызметін компаниямен жасалған еңбек 
шарттары негізінде жүзеге асыратын барлық адамдарға, мұндай жұмыс 
қызметкер үшін негізгі жұмыс орны не қоса атқаратын не уақытша жұмыс 
болып табыла ма, оның ішінде уақытша болмаған жұмыскерді алмастыру 
кезеңіне де қарамастан қолданылады
Еңбек тәртіптемесінің қағидаларын жұмыс беруші бекітеді.
Ішкі еңбек тәртібінің Ережелерімен компанияның барлық қызметкерлері 
қол қойғыза отырып танысуы тиіс.
Ішкі еңбек тәртібінің қағидалары
-
еңбек кодексіне сәйкес қызметкерлерді 
қабылдау және жұмыстан босату тәртібін, еңбек шарты тараптарының негізгі 
құқықтарын, міндеттері мен жауапкершілігін, жұмыс режимін, демалыс 
уақытын, жұмыскерлерге қолданылатын көтермелеу және жазалау 
шараларын, сондай
-
ақ осы жұмыс берушідегі еңбек қатынастарын реттеудің 
өзге де мәселелерін регламенттейтін жергілікті нормативтік акт.

73
Жарғылар мен тәртіп туралы ережелерде ішкі тәртіп ережелеріне 
қарағанда ҚР Еңбек кодексімен белгіленген көтермелеулер мен тәртіптік 
жазалардың қосымша Түрлері белгіленуі мүмкін.
Әдетте, тәртіп туралы жарғылар мен ережелер тиісті саланың (қызмет 
саласының) барлық қызметкерлеріне қолданылмайды, тек осы саланың 
(қызмет саласының) негізгі учаскелері мен өндірістерінде жұмыс істейтін 
олардың кейбір санаттарына ғана қолданылады.
Жарғылар мен ережелер қолданылатын қызметкерлерге 
тәртібі туралы жарғылармен немесе ережелермен реттелетін жағдайларды 
қоспағанда, ұйымның ішкі еңбек тәртібі ережелерінің күші қолданылады. 
Жарғылар немесе тәртіп туралы ережелер қолданылмайтын сала (қызмет 
саласы) қызметкерлеріне ішкі еңбек тәртібінің ережелері толық 
қолданылады.
Неліктен бұл құжат кадрлар үшін өте маңызды? Онда Жұмыс берушінің 
еңбек шарты бұзылған жағдайда, мысалы, қызметкердің жұмыстан 
босатылған күні жұмыста болмауына байланысты әрекеттері нақтыланады. 
Заңнама талап еткендей, еңбек шарты тоқтатылған күні жұмыс беруші ҚР ЕК 
62-
бабының 1
-
тармағындағы еңбек қызметін растайтын құжатты беруге 
міндетті. Бірақ қызметкердің болмауына байланысты жұмыс беруші жоқ 
екендігі туралы акт жасалғаннан кейін жұмыс берушіге еңбек қызметі туралы 
құжат алу қажеттілігі туралы хабарлама жібереді.
Естеріңізге сала кетейік, жұмыс беруші еңбек кітапшасының сақталуына 
кепілдік береді. Егер кадр қызметінде оның түпнұсқасы болса, қызметкерге 
ҚР ЕК
-
нің 32
-
бабы 7
-
тармағының құжатын қайтару туралы жазбаша 
міндеттеме беріледі. Барлық ақпарат Еңбек кітапшаларының және олардың 
қосымша парақтарының қозғалысын есепке алу кітабында тіркеледі.
Барлық жұмыс сәттері ережелерде даулар мен даулы жағдайлардың 
алдын алатын қатынастарды реттеудің маңызды құралы ретінде жазылуы 
керек.
Ішкі еңбек тәртібі қағидаларын бекіту тәртібі
Ұйымның ішкі еңбек тәртібінің қағидаларын жұмыс беруші 
қызметкерлердің өкілді органының пікірін ескере отырып бекітеді және, 
әдетте, ұжымдық шартқа қосымша болып табылады.
Еңбек құқығы нормаларын қамтитын жергілікті нормативтік актілерді 
қабылдау кезінде ұйым жұмыскерлерінің атынан өкілдік ететін бастауыш 
кәсіподақ ұйымының сайланбалы органының пікірін ескеру тәртібі.
Жұмыс беруші шешім қабылдағанға дейін ішкі еңбек тәртібінің 
қағидаларын есептеуді және оған негіздемені барлық немесе көптеген 
қызметкерлердің мүдделерін білдіретін бастауыш кәсіподақ ұйымының 
сайланбалы органына жібереді.
Бастауыш кәсіподақ ұйымының сайланбалы органы көрсетілген 
жергілікті нормативтік актінің жобасын алған күннен бастап 5 жұмыс 
күнінен кешіктірмей жұмыс берушіге жоба бойынша дәлелді пікірді жазбаша 
нысанда жібереді.
Егер бастауыш кәсіподақ ұйымының сайланбалы органының дәлелді 

74
пікірі жергілікті нормативтік актінің жобасына келісімді қамтымаса не оны 
жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды қамтыса, жұмыс беруші онымен келісе 
алады не дәлелді пікірді алғаннан кейін 3 күн ішінде өзара қолайлы шешімге 
қол жеткізу мақсатында қызметкерлердің бастауыш кәсіподақ ұйымының 
сайланбалы органымен қосымша консультациялар өткізуге міндетті.
Келісімге қол жеткізілмеген кезде туындаған келіспеушіліктер 
хаттамамен ресімделеді, содан кейін жұмыс берушінің жергілікті 
нормативтік актіні қабылдауға құқығы бар, оған бастауыш кәсіподақ 
ұйымының сайлау органы тиісті еңбек инспекциясына немесе сотқа 
шағымдана алады. Бастауыш кәсіподақ ұйымының сайланбалы органы ҚР 
Еңбек кодексінде белгіленген тәртіппен ұжымдық еңбек дауының рәсімін 
бастауға құқылы.
Мемлекеттік еңбек инспекциясы бастауыш кәсіподақ ұйымының 
сайланған органының шағымын (өтінішін) алған кезде шағымды (өтінішті) 
алған күннен бастап 1 ай ішінде тексеру жүргізуге және бұзушылық 
анықталған жағдайда жұмыс берушіге көрсетілген жергілікті нормативтік 
актінің күшін жою туралы орындалуы міндетті нұсқама беруге міндетті.

жүктеу/скачать 5,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: