Геохронологиялық кесте*
1-кесте
Эралар және
олардың ұзақтығы
(млн.жыл)
Дәуірлер,
кезеңцер,
олардың
ұзақтығы
(млн.жыл)
Қанша
млн. ж.
бүрын
пайда
болган
Организмдердің дамуы
1
2
3
4
Кайнозой
(жаңа тіршілік)
60 70
Антропоген
(1
1,5)
Адамньщ пайда болуы жэне дамуы. Қазіргі
кездегі жануарлар мен өсімдіктердің басым
болуы.
Неоген
25 30
Сүтқоректілер мен қүстардың басым болуы.
Мамонт, қанжар тісті жолбарыстардың
жойылуы.
Палеоген
42
Сүтқоректілердің барлық отрядтарының
пайда болуы. Насекомдардың өркендеуі.
Басаяқты моллюскалардың көптеген
түрлерінің жойылып кетуі. Жабық тұқымды
өсімдіктердің басым болуы.
Мезозой
(ортаңғы тіршілік)
163
173
Бор
40 -70
120
Нағыз құстардың, сүтқоректілердің пайда
болуы. Ірі бауырымен жорғалаушылардың,
аммониттердің, белемниттердің жойылуы.
Жабық тұқымды өсімдіктердің пайда
болып, таралуы.
Юра
40 - 58
155
Алғашқы құстардың (археоптерикстың)
пайда болуы. Бауырымен жорғалаушы-
лардың, аммониттердің, белемниттердің
басым болуы.
Триас
35 - 45
190
Бауырымен жорғалаушылардың өркендеуі.
Алғашқы сүтқоректілердің, сүйекті балык-
тар дың, белемнитгердің пайда болуы. Нау-
тилидтер, стегоцефалдардың қүрып бітуі.
7
ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ
1-кестенің жалгасы
1
2
3
4
Палеозой
(ежелгі тіршілік)
310-340
Пермь
40- 55
215
Бауырымен жорғалаушылардыңтез дамуы,
аң тісті жорғалаушылардың, аммонит-
тердің пайда болуы. Трилобиттердің құрып
бітуі.
Тае көмір
50- 75
300
Алғашқы бауырымен жорғалаушылардың,
насекомдардың, өкпелі ұлулардың,
өрмекшілердің, құршаяндардың пайда
болуы, сауытты және шеміршекті
балықтардың, қосмекенділердің гүлденуі.
Трилобиттердің азаюы, папоротник
тәрізділердің өркендеуі.
Девон
50 - 70
350
Қос тынысты, сауытты балықтардың,
стегоцефалдардың, ізбесті губкалардың
пайда болуы. Моллюскалардың, иінаяқты-
лардьщтаралуы. Цистоидтердің құрып бітуі.
Споралы өсімдіктердің құрлықта таралуы.
Силур
30-40
420
Жақсүйексіз омыртқалылардың, шеміршекті
балықтардың, мшанкалардың пайда болуы.
Псилофиттердің
құрлыққа
шығуы.
Цистоидтердің (тікентерілілер) гүлденіп
өсуі.
Ордовик
60
480
Теңіз омыртқасыз жануарлардың өркендей
түсуі.
Кембрий
70
570
Төменгі сатыдағы шаяндардың, мол-
люскалардың, теңіз лалагүлдерінің пайда
болуы. Фораминифералардың, маржан
полиптердің, трилобиттердің, наути-
лидтердің, иінаяқтылардың кең таралуы.
Бапдырлардың гүлденіп өсуі.
Протерозой
2000-астам
Бактериялар, көк-жасыл балдырлар,
радиоляриялар,
фораминифералар,
губкалар, моллюскалар, буынаяқтылар, т.б.
омыртқасыз жануарлардың дамуы.
Архей
Көне замандағы мүхиттарда бір клеткалы
қарапайым организмдердің пайда болуы
(жорамал).
* Э ралар мен дәуірлердің ұзактығы мен жасы 1964 жылғы Х алы каралы к
геологиялык конгресте кабылданған геохронологиялык шкалаға сәйкес көрсетілген.
Геологиялық эралар мен дәуірлер кестеде жер кабаттарының орналасу ретіне сәйкес:
кейініректегі қабаттары үстінде, ал ежелгі пайда болган қабаттар кестенің төменгі
жағында көрсетілген, сондыктан кестені төменнен - архей эрасынан бастап жоғары
карай оку кажет.
8
|