2026 жылдарға арналған Қазақстан футболын дамыту
жүктеу/скачать 0,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Исландияның
тәжірибесі жоғарыда аталып өткен үш фактормен екпінді жұмыс істелген кезде елдің ФИФА рейтингісіндегі екінші жүздіктен 22 - ші орынға көтеріле алатынын көрсетеді.
Бұл Солтүстік Еуропада орналасқан ел, халқының саны 330 00 адам, және халық тығыздығы бір шаршы километрге шаққанда 3 адамнан келеді. Бұл елдің
де, Қазақстан секілді, табиғи - климаттық жағдайлары футбол үшін аса жайлы емес, атап айтқанда, орташа жылдық температурасы +4,4
С (Астанада +3,5 ° С).
Соңғы уақытқа дейін Исландияның футболдағы жетістіктері оның табиғи және әлеуметтік -
экономикалық параметрлеріне сай болды дерлік –
ФИФА рейтингісінің екінші жүздігіндегі орын, халықаралық аренада елеулі жетістіктердің болмауы. Бірақ 2000 жылы футбол жастардың алкоголь қабылдауымен және темекі тартуымен күресуге бағытталған Исландия ұлттық стратегиясының құрамдас бөліктерінің бірі ретінде сайланды. Бұл проблеманы шешудің әр түрлі нұсқалары қарастырылған болатын –
мектептерде әскери - патриоттық тәрбие енгізу, діни тәрбиеге ден қою, бірақ тек қана спорт, атап айтқанда, футбол негізгі шешім ретінде таңдалды. Осы бастаманың аясында елдегі
әрбір
баланы футболмен айналысуға тарту болжанды. 2000 жылы елде футболды дамыту стратегиясы әзірленіп, ол жүзеге асырыла басталды.
Басқа жетекші футбол елдерінің тәжірибесі бойынша, Исландиядағы футбол
реформалары біз атап өткен негізгі үш факторға сүйенді:
1. жасы бестен он жетіге дейінгі барлық балаларға қатысты жүйелі
негізде футболмен айналысатын балалардың үлесі
2. халықтың 100
000- ына
шаққандағы футбол
алаңдарының саны
3.
халықтың 100 000-
ына шаққандағы бапкерлердің
саны . 2000 жылдан бастап 2015 жылға дейінгі кезеңде Исландияда футбол
алаңдарының саны 17 есе, білікті бапкерлердің саны 27 есе өсті, бұл заңды түрде жүйелі негізде футболмен айналысатын жасы 5 - тен 17
- ге дейінгі
балалар
санының 8 есе ұлғаюына әкеліп жеткізді. Тиісті деректер 3 - суретте берілген.
3- сурет
2000 жылдан 2014 жылға дейінгі кезеңде негізгі үш фактор бойынша озып ілгері шықты
жастағы балалардың жалпы санының ішінде футболмен айналысатын балалардың пайызы Халықтың 100 000- ына шаққандағы білікті бапкерлердің саны Халықтың 100 000- ына шаққандағы футбол алаңдарының саны 47,0
в
раз 2014
1999
5,9
253,0
в
раз 2014
1999
9,3
52,0
в
раз 2014
1999
3,0
1 2 3
2000 жылы
елде бар
- жоғы
5 жасанды
алаң
және қыста
футбол
ойнауға
болатын
7 үй - жай
ғана болды
. Ал қазір Исландияда 17 жасанды алаң, заманауи жасанды алаңы бар 7 жылы
манеж, мини
- футбол
ойнауға болатын
130 мамандандырылған зал бар. Елде кез келген футбол командасы алаңдарды емін - еркін пайдалана алады деген принцип әрекет
етеді. Балаларға футбол секцияларына бару қолайлы болу үшін барлық алаңдар мен залдар жалпы білім беретін мектептердің жанында салынды.
Соңғы
9 жылдың
ішінде федерацияның жүйелі семнарларымен және курстарымен қамтылған бапкерлердің саны 100 адамнан 700 адамға дейін көбейді. Бірінші және екінші лигада осы курстарға қатысу клуб құрылымында жұмыс жасайтын барлық бапкерлер үшін міндетті болып табылады.
Исландияда 90 футбол клубы жұмыс жасайды, олардан жасы әр түрлі 800 - ден астам команда ойынға түседі. Исландияда жүзеге асырылған стратегияның нәтижесі Исландия құрамасы қол жеткізген жоғары жетістіктер болып табылады: соңғы 6 жылдың ішінде исландиялықтар ФИФА рейтингісінде 112 - ші орыннан 22 - ші орынға көтерілді.
Бұл
ерекше жетістік –
әлемдік футболдағы ең үздік көрсеткіштердің
бірі, осындай кезде біз қайсыбір құрама команданың прогресі туралы айтамыз.
Мынадай жайтты атап өту қажет, футболмен айналысатын балалардың саны бойынша Исландия үлкенірек елдерден анағұрлым кейін қалады (мысалы, осы көрсеткіш бойынша Исландия Қазақстаннан 4 есе дерлік артта), бірақ футболмен айналысатын балалардың үлесі бойынша салыстыру тобының елдерінен асып түседі. Деректер 4 - суретте берілген. 4- сурет Исландияның мысалынан елдің футболдағы табысы футболмен айналысатындардың абсолютті санынан гөрі үлесіне байланысты екенін көруге болады
11,0 40,0
467,0 1 845,0
47,0 3,3
31,0 38,0
Футболмен айналысатын балалардың саны , мың Балалардың жалпы санының ішінде футболмен айналысатын балалардың пайызы 4 26 97 22
рейтинг i
Исландияның мысалынан футболда табысқа жету үшін футболмен айналысатын балалардың абсолютті санынан гөрі
футболмен айналысатын балалардың үлесі анағұрлым маңызды мәнге ие екенін көруге болады. Исландия тәжірибесі әрбір екінші бала футболмен айналысатын жағдайда
ғана
футболды дамытатын
экожүйенің пайда болатынын , қызу жарыс үрдісінің мүмкін екенін, стандарттардың өсетінін, шеберліктің арта түсетінін, балалардың бір - бірінен тез үйренетінін, бапкерлердің өз әріптестерімен тәжірибе бөлісетінін көрсетеді –
осының бәрі сөзсіз құраманың нәтижелерінің өсуіне әкеліп жеткізеді.
Англия. Англияның тәжірибесі басқа себептерге бола өнегелі. Ағылшынның
клубтық футболы Еуропадағы жетекші
футболдың бірі болып табылады , бірақ футболдың негізін қалаушыларда көптеген жылдар бойы құрамалар деңгейінде аса елеулі нәтиже
болмады. Соңғы уақытта Англия чемпионатында легионерлердің үлесі үнемі өсуде. Қазір бұл үлес 60% - дан асты. Мұндай жағдай
құрама үшін ойыншыларды таңдауға шек қояды. Ағылшын футбол қауымдастығы футболды реформалау және футболды дамытудың жаңа стратегиясын
әзірлеу қажет екенін түсінді.
Қауымдастық проблемалардың түп - тамырын балалар және жасөспірімдер футболын дамыту деңгейінен көріп отыр. Білікті бапкерлердің саны мен футбол инфрақұрылымы бойынша Англия көшбасшылардан әлдеқайда кейін қалған, бұл құрамалар деңгейінде әлсіз нәтижелерге әкеліп жеткізді. Мысалы, Англия біз салыстыру үшін таңдап алған елдерден білікті бапкерлердің саны бойынша да, сондай - ақ футбол алаңдарының саны бойынша да артта қалады, бұл тиісті түрде футболмен айналысатын балалардың санын да төмендетеді.
5- сурет Негізгі көрсеткіштер бойынша ағылшын футболы Еуропаның бірқатар елінен артта тұр
38 31 47 22 33 44 5 25 3 8 13 4 5 2 5-17 жастағы балалардың жалпы санының ішінде футболмен айналысатын балалардың пайызы Халықтың 100 000- ына шаққандағы білікті бапкерлердің саны Халықтың 100 000- ына шаққандағы футбол алаңдарының саны 1 2 3
Стратегияны жүзеге асыру үшін Англияның футбол қауымдастығы футболды дамытудың бірнеше басымдығын таңдады. Ең адымен, бұл білікті бапкерлердің санын және
футбол алаңдарының санын көбейту, бұл футболмен айналысатын балалар санының артуына әкеліп жеткізеді.
Сонымен қатар қауымдастық кәсіби клубтардың дубльдері үшін жаңа жарысу үрдісін енгізуді, және еуропалық емес елдерден шақырылатын легионерлерге шектеу енгізуді ұсынады.
Сөйтіп, Англия, барлық басқа да жетекші футбол державалары секілді, елеулі артта қалушылықты жою үшін , бірінші кезекте көпшілік және балалар мен жасөспірімдер футболын дамыту
жолымен келеді.
2. ҚР - да футболды дамыту 2.1. ҚР - да футболды дамытудың ағымдағы көрсеткіштері Соңғы уақытта ҚР - да футбол дамып жатыр, бірақ алдымызда атқарытатын көптеген жұмыс тұр.
Қазақстандық клубтардың Еуропа аренасындағы алғашқы табыстары өзіне назар аудартады. Соңғы уақытта бұл Астана ФК мен Шахтёр ФК - ның сәйкесті түрде Чемпиондар Лигасы мен Еуропа Лигасына қатысуы. Қайрат және Ақтөбе клубтары Еуропа Лигасының топтық раундынан бір қадам жерде тұр. Футзал бойынша клубтық деңгейдегі
де, сондай - ақ құрамалар деңгейіндегі де үлкен жетістіктерімізді атап өтпесек болмайды.
«Қайрат» МФК (Алматы) УЕФА
Кубогын екі рет жеңіп алса , Қазақстанның ұлттық құрамасы 2015 Еуропа Чемпионатының қола жүлдегері атанды.
Алайда, футболдың екпінді дамып жатқанын ескеретін болсақ
та, құрамамыздың
қазіргі
уақыттағы ФИФА
рейтингісіндегі позициясы еліміздің әлеуеті мен ұмтылысына сәйкес келмейтіні анық. Соңғы 15 жылдың ішінде орташа есеппен алғанда әлемдік футбол рейтингісінде 130 - орын, бүгінгі
таңда бұл 97 - орын. Біз футболмен айналысатын балалардың үлесі бойынша көшбасшы футбол елдерінен елеулі түрде, атап айтқанда, 5 - 10 есе, артта қалдық. Халықты нөмірі бірінші спортқа жаппай тарту үшін қолжетімді жердегі футбол инфрақұрылымы жетіспейді. Қазіргі
уақытта біз білікті бапкерлердің саны бойынша жетекші
практикадан 10 - 12 есе кейін қалдық . Ағымдағы көрсеткіштер 6- суретте берілген. Мұндай жағдай ҚР - да футболды елеулі түрде дамытуға септігін тигізе алмайды.
6- сурет
жетекші елдерден артта тұр
38 31 47 3 33 44 3 25 3 8 13 2 5 2 5-17 жастағы балалардың жалпы санының ішінде футболмен айналысатын балалардың пайызы Халықтың 100 000- ына шаққандағы білікті бапкерлердің саны Халықтың 100 000- ына шаққандағы футбол алаңдарының саны 1 2 3 6- суреттегі деректерден
көретініміздей , елімізде
5 жастан
17-
ге
дейінгі жас
аралығындағы
балалардың 3 пайызы
ғана футболмен айналысады, ал Германияда
бұл
көрсеткіш 31 пайызға, ал Голландияда 38 пайызға тең. Ал Исландияда осы жастағы әрбір екінші бала дерлік біздің футбол секциямыздың баламасына қатысады.
Елімізде футболмен айналысатын балалардың осындай төмен көрсеткіші білікті футбол мамандарының айтарлықтай тапшылығы себепші.
Халықтың 100 000- ына шаққанда барлығы болып 3 бапкер ғана тиісті біліктілікке ие және қазақстандық балаларды футболға үйретеді. Ал Голландияда, халықтың 100 000- ына
шаққанда, білікті мамандардың саны 33, Германияда – 44,
Исландияда –
253. Халықтың 100 000- ына шаққандағы алаңдардың саны бойынша да Қазақстан жетекші елдерден
елеулі артта қалып қойған. Халықтың 100 000- ына шаққанда футболмен жыл бойы айналысуға арналған 2 алаң бар, ал Голландияда –
8, Германияда – 13, Исландияда – 52. Бүгінгі
таңдағы жетістіктерімізді қаншалықты дәріптесек те , осындай
жағдайдағы инфрақұрылыммен , футболдағы мамандардың осындай санымен жақсы нәтиже жету тіптен
мүмкін емес. 2.2. Футболды дамытудың стратегиялық басымдықтары Қазір ҚФФ төрт бастамаға сүйеніп отыр, біздің ойымызша, олар елдегі футболды қағида бойынша жаңа деңгейге шығарады.
1.
Балалар мен жасөспірімдер және көпшілік футболының озық дамуы, жарыстар жүйесін жетілдіру
2.
Инфрақұрылымды дамытуда сапалы түрде озып ілгері . Алаңдар мен манеждер салу
3.
Білікті бапкерлерді дайындау.
Осы үш міндетті шешіп алғаннан кейін кәсіби футбол жүйесін реформалау қажет. Бұл дарынды жастардың барынша максимальді санының кәсіби футболға ауысуын қамтамасыз ету үшін керек.
Балалар мен жасөспірімдер және көпшілік футболын дамыту аясында ойдағыдай жұмыс істейтін бірқатар бастама қабылданды. 2015 жылдан бері «Жас Қыран» Қазақстанның балалар және жасөспірімдер футболының лигасы әрекет
етуде, бұл лига 12 - 16 жастағы балаларды жүйелі негізде Қазақстанның бүкіл өңірінде жарысу үрдісіне тартуға бағытталған. 2017 жылы осы жарыстарға 35 мың бала тарту жоспарланып отыр.
2006 жылдан бері, оқушылардың арасында өткізілетін «Кока - Кола – Былғары Доп» жыл сайынғы турнирі күннен күнге танымал болып барады. Бүгінгі таңда бұл турнир 400 000- ға
дейін бала
жинайды.
ҚФФ Астанада қала әкімдігімен бірлесіп «Футбол Жолы» пилоттық жобасын жүзеге асыруда. Бұл әрбір бала үшін біздің қаламызда футболмен айналысудың тегін мүмкіндігі. Астана қаласының әкімдігі бүкіл қала бойынша футбол алаңдарын ұсынады, ағаш зауыты, Қосшы к., 40 - шы ст. секілді шет аймақтар да қамтылады. 2016 жылдың соңына дейін 10 -15
алаңда жаттығулар жүргізілетін болады. 2017 жылдан бастап Қазақстанның барлық өңірлерін қамту жоспарланып отыр.
Барлық жетекші футбол елдері көпшілік және балалар
мен жасөспірімдер футболын дамытуға сүйенеді. Өзіңіз көріп отырғандай, біздің бүгінгі бастамаларымыз дәл осыған бағытталған. Біз ұлттық құраманың пирамиданың шыңы екенін, ал оның іргетасы көпшілік және
балалар мен жасөспірімдер футболы екенін түсінеміз. Және де дәл осы пирамиданың іргетасы бойынша біз жетекші елдерден 7 - 15 есе артта келеміз. Ал футболмен айналысатын балалар санының жеткіліксіз болуы ұлттық құрамаға кандидаттарды таңдауды шектейді (7- суретті
қараңыз ).
7- сурет
Қазақстан футболмен айналысатын балалардың үлесі бойынша жетекші футбол елдерінен 7 - 15 есе артта тұр
Осы көрсеткіш бойынша артта қалушылықты жою үшін ҚФФ негізгі бастаманы ұстанады:
балалар және жасөспірімдер футболы
жүйесінде жүйелі
негізде футболмен
Көпшілік
футбол ( аула клубтары,
жеке меншік мектептер , орта амектептер және т.б. ) Балалар және жасөспірімдер спорт мектептері Футбол
орталықтары
Өңірлік
академиялар
Жасөспірімдер құрамасы Жастар құрамасы
Ұлттық құрама Футболмен айналысатын балалар санының жеткіліксіз болуы ұлттық құрамаға кандидаттарды таңдауды шектейді
айналысатындардың ағымдағы 40 мың баладан 400 мың балаға дейін көбейтуді қамтамасыз ету, бұл жасы 5 - тен 17 - ге дейінгі
балалардың жалпы санының шамамен 30% - ын құрайды. Бұл үшін футбол инфрақұрылымын дамытуда сапалы түрде
озып ілгері
шығу
және білікті бапкерлердің санын көбейту керек.
Қазіргі кезде футбол инфрақұрылымы
Қазақстанда футболды дамытудың тұтынысына жауап бермейді.
- ы
ғана жыл бойы шөп төселген алаңда ойнау мүмкіндігіне ие. Халықтың 100 000-
ына шаққандағы футбол алаңдарының саны бойынша біз, жетекші елдермен салыстырғанда, 4 - 26 есе арттамыз. Инфрақұрылымды дамыту деңгейінен артта
қалушылықты жою
үшін, мысалы
, Голландиядан, ал Голландиядан біз осы көрсеткіш бойынша 4 есе арттамыз, бізге шамамен пайдалануға 1100 алаң енгізу қажет.
Қазірден бастап жабық манеждердің
бірқатарын салу жоспарланып отыр,
олар 2026 жылға дейін әрбір өңірді қамтиды. Мысалы, жақын арадағы төрт жылдың ішінде еліміздің он өңірініде манеж құрылысы жоспарланған. 2016 ж . –
Астана, 2017
ж . – Өскемен, Қостанай, Ақтөбе, 2018 ж. –
Петропавловск, Павлодар, Қарағанды , 2019
ж . – Атырау, Қызылорда, Орал . Тек
қана манеждер арқылы алаң
жетіспеушілігі проблемасын шеше алмайтынымыз анық. Бұл жерде еліміздің әрбір өңірінің климат жағдайларын және қаржылық шығындарын ескере отырып,
көптеген балалардың футболмен жыл бойы айналысуына арналған инфрақұрылымды дамыту жөніндегі бағдарламаны жүзеге асыру
үшін жүйелі амал - тәсіл қажет.
Сондай
- ақ, бүгінгі таңда, білікті бапкерлер құрамын ұлғайту бойынша іс - шаралар қабылданып жатыр. Футбол мамандарының жоғары мектебін ашу жоспарланды, оның филиалдары бүкіл елде орналасатын болады, бұл
бапкерлердің қажетті санын және футбол саласындағы басқа да мамандарды дайындауға мүмкіндік береді.
Жақын
арада Алматы
қаласында жүктеу/скачать 0,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|