По страницам Красной книги Казахстана

10

1 бөлім. 

Келелі мәселелер мен болашақ мәселелері

11

Раздел 1. 

Проблемы и перспективы

кірпікшелі  инфузориялар  (соның  ішінде  Pa ra-

mecіum туысы) немесе аз қылтанды құрттардың 

кейбір түрлері, сонымен қатар бұтақмұртты ша-

яндар — дафниялар, судың ластану дәрежесін 

анықтайтын  көрсеткіш  ретінде  пайдаланыла-

ды.  Кейбір  омыртқасыздар  суды  тазалайды. 

Қос  жақтаулы  моллюскалар  класы  өкілдері 

желбезегінің  көмегімен  суды  сүзіп,  қоректік 

заттарын 

ұс-

тай ды.  Сүзгіш 

қыз ме тін  көпте ген 

су  насекомдары, 

олар дың  ішін де 

шір кей лер  дер нә-

сіл дері ат қарады. Оларда 

суды  сүзуге  бейімделген 

желпуішке ұқсас жоғарғы 

ернінің  бүйір  өсінділері 

болады. 

Көптеген  жыртқыш  және 

масыл  омырт қасыздар  же-

келеген насекомдардың күрт 

кө беюі  кезінде  олардың  са-

нын табиғи жолмен реттеу қызметін атқарады. 

Олар —  өрмекшілер,  инеліктер,  шегірткелер, 

жыртқыш қандалалар, шашаққанат көбелектер 

мен  қоңыздар,  паразиттік  жарғаққанаттылар, 

жыртқыш  нематодтар,  көпаяқтылар  және  т. б. 

Өсімдікті  жеп  жатқан  көбелек  жұлдызқұртын, 

өсімдік  битін,  қоңыз,  шыбын  дернәсілдерін 

және  басқа  жәндіктерді,  сонымен  қатар  кей-

бір  моллюскалар  мен  кенелерді  жою  арқылы 

олар  өсімдік  зиянкестері  мен  басқа  да 

омыртқасыздардың  санын  азайтады.  Пайдалы 

жыртқыштар  мен  масылдар  табиғи  биоценоз 

бен агроценоздың тазалығын анықтайды. Зиян-

ды омыртқасыздармен күресу үшін пайдаланған 

химиялық заттардың көптеген теріс әсерлеріне 

байланысты био логиялық күрестің үлкен келе-

шегі бар. 

Омыртқасыздар —  арам  шөптер  фитофагта-

ры (кейбір кенелер, нематодтар және жәндіктер), 

егістік  даласын  арам  шөптерден  тазалап,  ауыл 

шаруашылық  дақылдарының  өнімділігін  арт-

тыруда жанама әсер етеді. 

Пайдалы  омыртқасыздар  қатарына  кәсіптік 

балықтар,  құстар  және  аңдар  (көптеген 

шаянтәрізділер,  еркін  тіршілік  ететін  құрттар, 

моллюскалар,  жәндіктер,  өрмекшітәрізділер 

және  т. б.  омыртқасыздар)  қорегін  құрайтын 

жануарлар  тобын  бөлуге  болады.  Аңшылық-

тоусые рачки — дафнии, используются как ин-

дикаторы при определении степени загрязнен-

ности воды. 

Некоторые  беспозвоночные  очищают  воду. 

Моллюски  из  класса  двустворчатых  с  помощью 

жабр  отцеживают  из  воды  пищевые  частицы, 

фильтруя тем самым воду. Роль фильтраторов вы-

полняют  многие  водяные  насекомые,  в  частнос-

ти, личинки мошек, имеющие специальные при-

способления  для  фильтрации  воды  —  боко вые 

выросты верхней губы, напоминающие веер. 

Многие хищные и паразитические беспозво-

ночные  служат  естественными  регуляторами 

численности  определенных  видов  насекомых 

во время вспышек их размножения. Это пауки, 

стрекозы, кузнечики, хищные клопы, трипсы и 

жуки, паразитические перепончатокрылые, му-

равьи,  осы,  златоглазки,  хищные  и  паразити-

ческие  мухи,  хищные  нематоды,  многоножки 

и др. Уничтожая поедающих растения гусениц 

бабочек, тлей, личинок жуков, мух и других на-

секомых, а также некоторых моллюсков и кле-

щей, они снижают численность вредящих рас-

тениям  насекомых  и  других  беспозвоночных. 

Полезные хищники и паразиты в естественных 

биоценозах и агроценозах во многом определя-

ют  их  более  или  менее  благополучное  состоя-

ние. В связи со многими отрицательными пос-

ледствиями  применения  химических  средств 

борьбы с вредными беспозвоночными, исполь-

зование биологических средств имеет большие 

перспективы. 

Беспозвоночные —  фитофаги  сорных  расте-

ний (некоторые клещи, нематоды и насекомые), 

очищая  поля  от  сорняков,  косвенно  способс-

твуют  повышению  продуктивности  сельскохо-

зяйственных угодий. 

Среди полезных беспозвоночных можно вы-

делить  группу  животных,  составляющих  кор-

мовую  базу  промысловых  рыб,  птиц  и  зверей 

(это  многие  ракообразные,  свободноживущие 

черви, моллюски, насекомые, паукообразные и 

другие беспозвоночные). Продуктивность охот-

ничье-промысловых угодий определяется, пре-

жде  всего,  наличием  достаточного  количества 

корма для ценных позвоночных животных. 

Среди  беспозвоночных  есть  очень  важная 

группа видов — опылители. Известно, что при-

мерно 87% растений энтомофильны, т. е. опыля-

ются насекомыми и без их помощи не образу-

ют семян. К группе таких насекомых относятся 

пчелы,  шмели,  осы,  многие  мухи,  жуки, 

бабочки.  Урожай  сельскохозяйственных 

растений,  особенно  огородных  и  садо-

вых  культур,  во  многом  зависит  от  «де-

ятельности» природных опылителей, от 

состояния их популяций. Интересно, что 

дикие  пчелы  более  эффективно  опыля-

ют некоторые культуры, чем домашние, 

так  как  производят  вскрытие  цветков, 

при  котором  завязывание  семян  проис-

ходит  в  подавляющем  большинстве  случа-

ев. Особенно большую пользу приносят шмели, 

опыляющие такие важные кормовые культуры, 

как  клевер  и  люцерну.  Эти  насекомые  имеют 

очень длинные хоботки, которые позволяют им 

проникать в самые разнообразные по строению 

цветки. 

Некоторые  моллюски  и  ракообразные  (на-

пример,  крабы  и  речные  раки)  используются 

человеком  в  пищу.  Беспозвоночные  служат  ис-

точниками веществ, необходимых человеку: ла-

ков, красок, меда, воска, шелка. Беспозвоночные 

животные  используются  и  для  медицинских 

целей.  Например,  медицинская  пиявка  приме-

няется  для  лечения  заболеваний  сердечно-со-

судистой  системы;  целебными  свойствами  об-

ладают яды каракурта, скорпионов, крупных ос, 

а  также  мед  и  прополис  пчел.  Яды  некоторых 

паукообразных, жалящих перепончатокрылых, 

некоторых  ядовитых  жуков  применяются  не 

только в медицине, но и в научных физиологи-

ческих  исследованиях.  Червецы  используются 

как производители естественных стойких кра-

сителей. Их, в частности, применяют для полу-

чения кармина. 

Для  подавляющего  большинства  видов  бес-

позвоночных  полезные  для  человека  свойс-

тва еще не открыты, однако даже эти нейтраль-

ные пока виды тоже можно считать полезными, 

поскольку они, выполняя определенную роль в 

природе, способствуют сохранению и стабили-

зации экосистем, в которых обитает человек. 

Многие  группы  беспозвоночных  имеют  эс-

тетическое  значение,  украшая  природу,  и  яв-

ляются  объектами  любительского  коллек-

ционирования  (это  моллюски, 

бабочки,  жуки,  прямо-

крылые,  перепончаток-

рылые  и  другие  насеко-

мые).  Особен но  ценятся 

красивые  редкие,  реликто-

кәсіптік жердің өнімділігі, ең алдымен, бағалы 

омыртқалы  жануарлардың  жеткілікті  қорек 

қорының болуына байланысты. 

Омыртқасыздар  арасында  өте  маңызды  топ 

түр лері — тозаңдандырушылар. Шамамен өсім -

діктің  87%  энтомофильдер  екені  белгілі,  яғ ни 

жән діктермен  тозаңдандырылады  және  олар-

дың  көмегінсіз  тұқым  түзбейді.  Мұндай  жән-

діктер  тобына  жабайы  баларалары,  түкті  ара-

лар, көптеген шыбындар, қоңыздар, көбелектер 

жатады.  Ауыл  шаруашылық  өсімдіктерінің 

өнімі, әсіресе көкөніс пен бақ өнімдері, табиғи 

тозаңдандырушылар  «жұмысына»,  олардың 

популяциясының  жағдайына  тығыз  байла-

нысты.  Бір  қызығы,  жабайы  баларалары  кей-

бір  дақылдарды  үй  балараларына  қарағанда 

жақсы  тозаңдандырады.  Әсіресе  түкті  ара-

лар  үлкен  пайда  тигізеді,  олар  маңызды  мал 

азығы  дақылдары,  беде  мен  жоңышқаны, 

тозаңдандырады.  Бұл  жәндіктердің  ұзын 

тұмсықтары  болады,  сол  арқылы  әр  түрлі 

құрылысты гүлдерге енеді. 

Кейбір  моллюскалар  мен  шаянтәрізділерді 

(мысалы, өзен шаяндары мен крабтарды) адам-

дар  тамаққа  пайдаланады.  Омыртқасыздар 

адамға  қажетті  заттардың  өндіру  көзі  болып 

табылады:  бояулар,  ара  балы,  жібек,  балауыз, 

т. б.  Омыртқасыз  жануарларды  медициналық 

мақсатта  да  пайдаланады.  Мысалы,  медици-

на  сүлігі  жүрек-қан  тамыр  жүйелері  ауру-

ларын  емдеу  үшін  пайдаланады.  Қарақұрт, 

құршаян, ірі аралар уларының, сонымен қатар 

араның балы мен прополисінің емдік шипалы 

қасиеттері бар. 

Кейбір  өрмекшітәрізділердің,  шаншарлы 

жарғаққанаттылардың,  кейбір  улы  қоңыздар-

дың  улары  медицина  да  ғана  емес,  ғылыми 

физиологиялық  зерттеулерде  де  қолданылады. 

Сымырларды табиғи  берік бояу өндіргіші ретін-

де (карминді алу үшін) пайдаланады. 

Омыртқасыздардың  көптеген  түрлерінің 

адам  үшін  пайдалы  жақ та ры  ашылмаған,  де-

генмен  бұл  бейта рап 

тү рлерді  де  пайда лы 

деп есептеген дұрыс, 

себе бі  олар  адам 

тір шілік  ете тін  та-

биғатта  эко жү-

йе  нің  тұ рақ ты лы-

ғы  мен  сақталуына 

мүмкіндік береді. 

Карминді поляк сымыры

Кошениль польская

Түркістан шаяны

Туркестанский рак

Кириченко инелігі 

Летодедка Кириченко

12

1 бөлім. 

Келелі мәселелер мен болашақ мәселелері

13

Раздел 1. 

Проблемы и перспективы

Омыртқасыздардың  көптеген 

түрлерінің эстетикалық маңызы 

бар,  олар  табиғатқа  сән  беріп, 

әуесқойлық  жиынтықтардың 

ны санасы  (моллюскалар,  жар-

ғақ қанаттылар,  көбелектер,  қо-

ңыз дар, тікқанаттылар, т. б.) бо-

лып табылады. Әсіресе әдемі, сирек 

кездесетін,  реликті  және  эндемик-

тік,  яғни  шағын  жерде  ғана  тіршілік 

ететін түрлер бағалы. 

Омыртқасыздар ғылымда жалпы биологиялық 

құбылыстарды  зерттеуде  кең  қолданылады. 

Мысалы,  жеміс  шыбынын  алатын  болсақ,  ол 

маңызды  генетикалық  көптеген  жаңалықтарды 

ашуға көмектесті. 

Көптеген  түрлер  бионикалық  моделдеуде 

үлкен қызығушылық ту дырып отыр. 

Табиғи ресурстар, соның ішінде омыртқасыз 

жануарлар ресурстары, ұлт байлығы, еліміздің 

гүлденуі  мен  материалдық  байлығының 

маңызды көзінің бірі болып табылады. 

Біздің  республикамызда  бағалы  омырт-

қа сыздардың  үлкен  қоры  бар.  Ең  алдымен, 

олар — 

өсімдіктер 

тозаңдандырушылары. 

Эн томофагтардың  түр  құрамы  қомақты  да 

кең,  олар  зиянды  омыртқасыздардың  са-

нын  реттеуге  қатысады.  Балықтардың  жә-

не  басқа  да  шаруашылық  маңызы  зор 

омыртқалы  жануарлардың  қорек  қорын  көп-

те ген  омыртқасыздар  құрайды.  Алуан  түрлі 

омыртқасыздар  топырақ  түзуде  маңызды  қыз-

мет  атқарады.  Қазақстанда  бағалы  бояу-кар-

минді  беретін  кармин  сымырының  23  түрі 

тіршілік  етеді.  Республикада  табиғи  жағдайда 

көптеген  әдемі  ірі  насеком  түрлері  тіршілік 

етеді, оларға әуесқойлар сұранымы өте жоғары. 

Біз дің республикамыздан басқа ешқандай жер-

де кездеспейтін және жергілікті түрлер ерекше 

ғы лыми  бағалы.  Көптеген  өрмекшітәрізділер 

мен жәндіктер у өндірушілер болып табылады. 

Қазақстан  су  қоймаларындағы  омыртқа сыз-

дар фаунасы әр түрлі топтың бірне ше жүздеген 

түрінен тұрады — қарапайымдылардан жоғары 

шаяндарға  дейін.  Олардың  бағалылығы,  ең  ал-

дымен,  балықтар  мен  суда  жүзетін  құстардың 

қорегі ретінде, сонымен қатар су қоймаларының 

өздігінен  тазаруы  қызметін  атқаруымен 

бағаланады. 

Кейбір  су  қоймаларынан  өзен  шаянының 

кәсіптік қоры табылды. Олар балық ша руа шы-

лығына маңызы жоқ су қоймаларында негізгі 

кәсіптік нысана болып, желбезекаяқты шаян — 

анострак,  артемия  және  кейбір  бұ тақмұртты 

шаян  түрлері  табылады.  Тағы  бірқатар  су 

омыртқасыздары  кәсіптің  негізгі  нысанасы 

болып  табылады:  бұтақмұрттылардан —  мои-

налар, ескекаяқтылардан — диаптомустар, жел-

безекаяқтылардан — бранхиеллалар, қос қа нат-

ты лар дан — ызылдауық маса дернәсілдері. 

Қазіргі уақытта республикамыздың пайдалы 

омыртқасыздарының ресурсы көптеген түрлер 

үшін  анықталмаған.  Мұны  республика  зооло-

гтары  Қазақстан  омыртқасыздарының  Кадас-

трасын  құрастырғанда  жасауы  керек.  Бағалы 

түрлерді  табиғаттан  алу  мөлшері  де  белгі-

ленбеген.  Олар  міндетті  түрде  түрдің  немесе 

популяцияның құрып кету қаупін туғызбау және 

көп жылдық ғылыми зерттеудің нәтижесіндегі 

мәліметтер негізінде әрбір жеке түр үшін ерек-

ше болуы керек. Алу мезгілін дұрыс анықтаудың 

маңызы өте зор, себебі популяцияға түскен за-

лал өте аз мөлшерде болуы керек. 

Біздің  заманымызда  көптеген  омыртқасыз 

жануарлар  адамның  шаруашылық  әрекетінің 

әсерінен қатты зардап шегуде. Оның басты себе-

бі — өндірістің, ауыл шаруашылығының да муы 

нәтижесінде жаңа жерді игеру, су қоймаларын, 

атмосфераны  және  т. б.  ластау.  Осы  жағдайлар 

біздің  елімізде  де  омыртқасыздар  фаунасына 

кері әсерін тигізіп отыр. 

Жаппай тың жерді игеруден, табиғи өсім дік-

тер  өсетін  жерлердің  күрт  қысқаруынан,  то-

пырақтың бүлінуінен, техногенді және ауыл ша-

руашылық  ластанудан  жер  беті  және  топырақ 

насекомдарының, өрмекшітәрізділер мен басқа 

да  омыртқасыз  жануарлардың  топтарының 

фау насы  қатты  зардап  шекті.  1954–60  жылда-

ры  республикамыздың  солтүстік  облыстарын-

да тың және тыңайған жерлерді игеру кезеңін-

де шамамен 70% дала фаунасы жойылды. Одан 

кейінгі жылдары Тянь-Шаньның далалы белдеу-

лерінде де ұқсас жағдайлар болды, жерді игеру, 

улы  химикаттарды  кең  пайдалану,  малды  шек-

тен  тыс  жаю  және  өрттің  әсерінен  кей  түрлер 

сирек кездесетін болды. Ал кей жерлерде фито-

фаг  насекомдардың  көптеген  түрлері,  жабайы 

бал  аралары —  өсімдік  тозаңдандырушылары, 

моллюскалар,  жыртқыш  және  масыл  буына-

яқ тылар  мүлдем  жойылды.  Биік  таулы  Тянь-

Шань,  Жоңғар  Алатауы  мен  Тарбағатай,  соны-

мен қатар Тауқұм, Мойынқұм, Сарыесік-Атырау 

вые и эндемичные виды, обитающие на неболь-

шой территории. 

Беспозвоночные  широко  используются  в  на-

уке  при  изучении  общих  биологических  явле-

ний.  Достаточно  вспомнить  мушку-дрозофилу, 

которая  помогла  сделать  многие  важные  гене-

тические открытия. 

Многие  виды  представляют  огромный  инте-

рес для бионического моделирования. 

Природные  ресурсы,  в  том  числе  ресурсы 

беспозвоночных  животных,  являются  нацио-

нальным  богатством,  одним  из  важных  источ-

ников  материального  благополучия  и  процве-

тания страны. 

Наша  республика  обладает  огромным  запа-

сом ценных беспозвоночных. Прежде всего, это 

опылители растений. Весьма обширен видовой 

состав энтомофагов, участвующих в регуляции 

численности вредных беспозвоночных. Много-

численны  беспозвоночные,  составляющие  кор-

мовую базу рыб и других хозяйственноважных 

позвоночных животных. Разнообразны беспоз-

воночные,  играющие  существенную  роль  в  по-

чообразовательных  процессах.  В  Казахстане 

обитают 23 вида карминовых червецов, дающих 

ценный краситель — кармин. Наконец, в респуб-

лике в естественных условиях обитают многие 

яркие крупные виды насекомых, пользующихся 

огромным  спросом  у  коллекционеров.  Особую 

научную и коллекционную ценность представ-

ляют редкие и эндемичные виды, нигде, кроме 

нашей республики, не встречающиеся. 

Разнообразны  и  многочисленные  паукообраз-

ные и насекомые, являющиеся ядопродуцентами. 

Фауна беспозвоночных в водоемах Казахста-

на  насчитывает  несколько  сотен  видов  из  раз-

ных групп — от простейших до высших раков. 

Ценность  их  определяется,  в  первую  очередь, 

как кормовых объектов для рыб и водоплаваю-

щих птиц, а также ролью в самоочищении во-

доемов. 

В некоторых водоемах обнаружены промыс-

ловые запасы речного рака. В водоемах, не име-

ющих рыбохозяйственного значения, основны-

ми объектами промысла являются жаброногий 

рачок анострака, артемия и некоторые виды вет-

вистоусых рачков. Ряд водных беспозвоночных 

могут  быть  потенциально  объектами  промыс-

ла: из ветвистоусых — моины, из веслоногих — 

диаптомусы,  из  жаброногих —  бранхинеллы, 

из двукрылых — личинки комаров-звонцов. 

В настоящее время ресурсы полезных беспоз-

воночных  республики  не  установлены  для  по-

давляющего большинства видов. Это предстоит 

сделать зоологам республики при составлении 

Кадастра  беспозвоночных  Казахстана.  Нормы 

изъятия ценных видов из природы тоже не раз-

работаны.  Безусловно,  они  должны  быть  таки-

ми, чтобы не ставить под угрозу существование 

популяций  и  вида  в  целом.  Они  должны  уста-

навливаться особо для каждого вида на основе 

данных  многолетних  научных  исследований. 

Большое  значение  имеет  правильное  установ-

ление сроков изъятия с тем, чтобы ущерб, нане-

сенный популяциям, был минимальный. 

В наш век многие беспозвоночные животные 

сильно  страдают  от  негативных  воздействий 

человека. Причиной тому служит развитие про-

мышленности,  сельского  хозяйства,  из-за  че-

го  происходит  освоение  новых  территорий, 

загрязнение водоемов, атмосферы и др. Это воз-

действие  сказы вается  отрицательно  на  фауне 

беспозвоночных и в нашей стране. 

Вследствие  массовой  распашки  целинных 

земель,  резкого  сокращения  площадей  естес-

твенной  растительности,  эрозии  почв,  тех-

ногенного  и  сельскохозяйственного  загряз-

нения  сильно  пострадала  фауна  наземных  и 

почвенных  насекомых,  паукообразных  и  дру-

гих групп беспозвоночных животных. В 1954–

60 гг. в период освоения целинных и залежных 

земель примерно на 70% была уничтожена зо-

нальная  степная  фауна  в  северных  областях 

республики.  В  последующие  годы  сходная  си-

туация сложилась в степном поясе Тянь-Шаня 

и его предгорьях, где в результате освоения зе-

мель, широкого применения пестицидов, пере-

выпасов и пожаров стали редкими, а местами 

исчезли  многие  виды  насекомых-фитофагов, 

диких  пчел —  опылителей  растений,  моллюс-

ков,  хищных  и  паразитических  членистоно-

гих.  От  перевыпасов  в  высокогорьях  Тянь-Ша-

ня,  Джунгарского  Алатау  и  Тарбагатая,  а 

также  в  пустынях  Таукум,  Мойынкум,  Са-

рыесик-Атырау  многие  виды  животных 

(в  том  числе  эндемики)  сократили 

ареалы  и  численность,  вследствие 

чего стали «кандидатами» в Красную 

книгу Казахстана. 

Из-за  антропогенного  воздейс-

твия  изменилась  структура  зооце-

нозов:  наряду  с  обеднением  видового 

Дөңгеленген парарофитес 

Парарофитес округлый

Жіңішке аяқты клизодон 

Клизодон тонконогий

етеді, оларға әуесқойлар сұранымы өте жоғары. 

Біз дің республикамыздан басқа ешқандай жер-

де кездеспейтін және жергілікті түрлер ерекше 

ғы лыми  бағалы.  Көптеген  өрмекшітәрізділер 

мен жәндіктер у өндірушілер болып табылады. 

Қазақстан  су  қоймаларындағы  омыртқа сыз-

дар фаунасы әр түрлі топтың бірне ше жүздеген 

түрінен тұрады — қарапайымдылардан жоғары 

шаяндарға  дейін.  Олардың  бағалылығы,  ең  ал-

дымен,  балықтар  мен  суда  жүзетін  құстардың 

қорегі ретінде, сонымен қатар су қоймаларының 

етеді, оларға әуесқойлар сұранымы өте жоғары. 

Біз дің республикамыздан басқа ешқандай жер-

де кездеспейтін және жергілікті түрлер ерекше 

ғы лыми  бағалы.  Көптеген  өрмекшітәрізділер 

мен жәндіктер у өндірушілер болып табылады. 

Қазақстан  су  қоймаларындағы  омыртқа сыз-

дар фаунасы әр түрлі топтың бірне ше жүздеген 

дар фаунасы әр түрлі топтың бірне ше жүздеген 

түрінен тұрады — қарапайымдылардан жоғары 

дар фаунасы әр түрлі топтың бірне ше жүздеген 

дар фаунасы әр түрлі топтың бірне ше жүздеген 

түрінен тұрады — қарапайымдылардан жоғары 

түрінен тұрады — қарапайымдылардан жоғары 

шаяндарға  дейін.  Олардың  бағалылығы,  ең  ал-

шаяндарға  дейін.  Олардың  бағалылығы,  ең  ал-

дымен,  балықтар  мен  суда  жүзетін  құстардың 

шаяндарға  дейін.  Олардың  бағалылығы,  ең  ал-

14

1 бөлім. 

Келелі мәселелер мен болашақ мәселелері

Раздел 1. 

Проблемы и перспективы

состава  и  уменьшением  общей  численности 

животных  относительно  более  многочислен-

ными  стали  эврибионтные  пластичные  виды 

(среди которых многие — вредители сельского 

и лесного хозяйств). Большие изменения в фа-

уне произошли в окрестностях крупных про-

мышленных городов, на территории военных 

полигонов  и  в  районах  добычи  полезных  ис-

копаемых. 

Большое влияние на фауну оказывают строи-

тельные работы, связанные с прокладкой дорог, 

трубопроводов,  линий  электропередач  и  т. д., 

которые  создают  условия  для  проникновения 

в естественные ландшафты чуждых элементов, 

которые  могут  оказать  неблагоприятное  воз-

действие на аборигенную фауну. 

Последствия  наблюдаемых  изменений  фа-

уны  приводят  к  общему  сокращению  числен-

ности  беспозвоночных.  Они  обедняют  фауну 

в  целом;  снижают  возможность  использова-

ния  зоологических  ресурсов  в  будущем;  ве-

дут к уменьшению численности цен-

ных  промысловых  животных, 

поскольку многие из них 

питаются 

беспозво-

ночными  и  живут  в 

экосистемах,  где  бес-

позвоночные  играют 

жүктеу/скачать 14,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: