§51. Т?уелсiз ?аза?станны? саяси дамуы

б?лiгi 1991 жылды? ?азанына ?арай к?птеген республикаларды? 

?з т?уелсiздiгiн жариялауына септiгiн тигiздi. 1991 жылы 16 жел-

то?санда ?аза?стан Республикасыны? т?уелсiздiк ж?нiнде Конс-

титуциялы? За? ?абылдауы ?лкен айтыс-тартысты? ар?ауы 

 

болды.

 1991 жылды? со??ы 4 айыны? iшiндегi саяси ?дер?стер 

ты ?ыры?тан шы?уды? таби?и жолына бастап ?келдi: ?аза?стан 

?з т?уелсiздiгiн жариялады. «М?ндай за?ды к?п ?лтты ?аза?стан 

хал?ы к?птен к?ткен едi, – деп м?лiмдедi республиканы? халы? 

депутаты С. Сартаев, – егер де  оны бiздi? хал?ымызды? к?птеген 

?рпа?тары жа?ындата т?стi десем, а?и?ат?а ?арсы айт?ан болмас 

едiм. Т?уелсiздiк ?шiн к?рес ?здiксiз дерлiк ж?ргiзiлiп келдi».

?абылдан?ан ??жатты? 1-бабында ?аза?стан Республикасы 

т?уелсiз, демократиялы?, унитарлы? ж?не ???ы?ты? мемлекет деп 

аны?тама берiлген. Ол ?з аума?ында барлы? ?кiмет билiгiн толы? 

ж?зеге асырады, iшкi ж?не сырт?ы саясатын дербес ж?ргiзедi, бас-

?а  мемлекеттермен ?зара ?арым-?атынасын халы?аралы? ???ы? 

?а?идалары негiзiнде ??рады. ?аза?стан аума?ы бiрт?тас, б?лiн-

бейтiн ж?не ?ол с??ылмайтын болып табылды.

За?ны? 2-бабында республика азаматтары ?лтына, дiни сенi мiне, 

?о?амды? бiрлестiктерге ?атысты?ына, шы??ан тегiне, ?леу меттiк 

ж?не м?лiктiк жа?дайына, к?сiбiне, т?р?ан жерiне ?арамастан барлы? 

???ы?тар мен мiндеттердi, бостанды?тарды пайдалана 

 алатыны 

атап к?рсетiлдi. Егемендiктi? бiрден-бiр иесi ж?не мем лекеттiлiктi? 

?айнар к?зi республика азаматтары болып табылады. 

 Республика 

аума?ынан кетуге м?жб?р бол?ан ж?не бас?а мемлекеттерде т?ратын 

?аза?тар?а ?здерi азаматтары саналатын мемлекеттi? за? 

дарына 

алу ???ы?ы берiлдi. Республика аума?ынан жаппай  ?у?ын-с?ргiн, 

к?штеп ?жымдастыру, бас?а да адамгершiлiкке ?айшы ?рекеттер 

барысында ?ашып шы??андар мен оларды? ?рпа?тарыны? елге 

оралуына ?олайлы жа?дайлар жасалды.

Мемлекеттi? аса ма?ызды мiндеттерiнi? бiрi ?аза? ?лты ж?не 

?аза?станда т?ратын бас?а ?лттар мен ?лт ?кiлдерi м?дениетiнi? 

?ай та ?рлеуi мен дамуына ?ам?орлы? жасау болып табылады. 

 ?аза?стан Республикасы Мемлекеттiк ?кiмет органдарыны? 

??рылымы аны?талды. ?аза?стан Республикасыны? ж?не оны? 

ат?арушы ?кiметiнi? басшысы – Президент болып табылады. 

Республика мемлекеттiк т?уелсiз 

аны?тал ?ан 4-бапта республиканы? т?уелсiз мемлекет м?ртебесiне 

с?йкес келетiн ж?не меншiктi? барлы? т?рлерiнi? к?п?ырлылы?ы 

мен те?дiгiне негiздел 

ген дербес экономикалы? ж?йесiнi? бола-

тыны атап к?рсетiлдi. Жер мен оны? ?ойнауы, су, ?уе ке?iстiгi, 

?сiмдiктер ж?не жануарлар д?ние 

сi, бас?а да таби?и байлы?тар, 

298

?ылыми-техникалы? ж?не экономи ка лы? м?мкiндiктер ?аза?стан 

Республикасыны? меншiгiне жатады. 

?аза?стан Республикасы д?ниеж?зiлiк ?ауымдасты?ты? те? ??-

?ы?ты м?шесi, ол ?зiнi? т?уелсiздiгiн ?ор?ау мен ?лтты? мемле кеттi  -

лi гiн ны?айту шараларын ?абылдайды. Республиканы?  ажырамас 

??  ?ы?ын ??райтын м?селелердi шешуге кез келген сырттан ?олс??у-

шы лы? оны? мемлекеттiк т?уелсiздiгiне н??сан келтiру ретiнде 

ба  ?а ланады. ?аза?стан Республикасыны? ?з мемлекеттiк р?мiздерi 

– Елта?басы, Туы, ?н?раны бар. «?аза?стан Республикасыны? Мем  -

лекеттiк т?уелсiздiгi туралы» За? тарихи ма?ызды ??жат ж?не еге  мен-

дi, демократиялы? ?о?ам ?алыптастыруды? негi зi болып табылады.

«?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттiк т?уелсiздiгi туралы» 

За?ды ?абылдау ж?нiндегi хабарды республика хал?ы ?уана ?арсы 

алды. 1991 жыл?ы 16 желто?сан ?аза?стан Республикасыны? т?-

уел сiздiк к?нi болып жарияланды.

 Б?л к?н 1986 жыл?ы желто?сан 

??р бандарын еске алуды? бес жылды ?ымен т?спа-т?с келдi. Алма-

ты да ?ткен митингiде ?аза?стан Республикасыны? Пре 

зи ден тi 

Н. ?. На зарбаев, академик С. Зиманов, желто?сан о?и?асына ?атыс-

?андар,  алыс ж?не жа?ын шет елден келген ?она?тар с?з с?йледi. 

«1986 жылы желто?санда екi к?ш – жас, ?атайып ?лгерме ген де-

мократия мен тоталитарлы? ж?йе ?а?ты?ысты, – дедi ми 

тингiде 

с?з с?йлеген М. Шаханов. – Алматыда?ы о?и?алардан со? к?п теген 

демократиялы? бой к?рсетулер бо 

лып ?ттi, тоталитарлы? ж?йе 

к?йредi. ?аза?станны? т?уелсiз мем лекеттердi? ?атарынан ?з орнын 

алуында 1986 жыл ?ы желто?сан ны? ба?а жетпес е?бегi бар».

К?п ?замай ?аза?станды т?уелсiз мемлекет ретiнде д?ние ж?зi-

нi? жетекшi елдерi таныды. 1992 жылы 2 наурызда ?аза?стан 

Рес  публикасы Бiрiккен ?лттар ?йымына (Б??) м?шелiкке ?абыл-

данды

. Республика ?зiне ?йымны? Жар?ысын б?лжытпай орын-

дау  мiндеттемесiн алды. ?аза?стан адам ???ы 

?ыны? Б?? орта? 

дек ларациясымен бекiтiлген ???ы?тары мен бостанды?тарыны? 

басымды?ын мойындай отырып, д?ниеж?зiлiк ?ауымдасты??а 

1991 жыл?ы 16 желто?сан – 

«?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттiк 

т?уелсiздiгi туралы» За?







жүктеу/скачать 4,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: