Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган

96
Дандай ЫСКАКУЛЫ
1.Жансупровтщ127, Э.Тэяибаевтыц
128
келемд1 макалаларында эдебиет1м1зд1 дамытудьщ езекп 
мэселелер! козгалган. С.Сейфуллин «кенжелеп келе жаткан эдебиет1м1з керги кулаш салатын 
кезге жетп. Тусалган аягы, курмелген т ш кесшетш уакыт болды» деп жазды. Эдебиет сыны 
туралы «Сын мэселеЫ - б1зде артта калып келе жаткан мэселе. Сын бурын ултшылдардыц улы 
flspici болды. Сын ж1кшщцердщ кол шокпары болды. Сын есуге емес, еспеуге тартты. Сын 
кол ушынан алып жетектеген жок. Етектен оралып, кешн тартты. Уйретпед1, урысты, сект! 
Сапалы, терец эдебиет сыны болмады» дедк Мунда эдебиет сыны болмады деген сез емес, 
оньщ нашар жактары баса сез болып отыр. 1.Жансупровтщ макаласында да «марксшыл сын 
теменп сатыда» дел1нген. 1лияс жазушьшардыц назарын тш д к сапага аударган. «Сапамыз- 
дыц нашарлыгыныц да 
6
ip ушы тш де... Тш таццап жазу сирек. Жазушылардыц байы да 
кедеш де, колхозшысы да, жумысшысы да, еркеп де, эйел
1
де, окыганы да, окымаганы да 
6
ip 
тшмен сейлеп шыгады. Бул керкемдкке кецш белмегещцктен алган дагдымыз. 2) Твдй тым 
жадагайлап, сезд1 арзандату бар. Эцпме, елендер1м1здщ 
TLni 
тартпайды, жансыз. Tumi эдемь 
леп, кестелеп эдеби тшмен жазуга ецбек кьшмаймыз. 3) Тивд киындату дурыс емес». 1.Жан- 
супровтщ бул айткандары куш бупнге дешн мацызын жоя койган жок. Макалада к е т н ш к
каламгерлерд
1
шыгармаларында кездесетш жалпы кемшшктер (такырыпты сурыптай бш- 
меушшк, схематизм, идеялык жагынан э л а з д к т.б.) орынды сез болады.
Курылтай алдында сын макалаларыныц жаца турлер1 керше бастады. 1934 жылы мамыр 
айында «Социалистк казакстан» газепнде «Акындарга ашык хат
» 129
деген «Ею окушыныц» 
макалалары жарияланды. Авторы С.Ерубаев пен Р.Жаманкулов болатын. Уш макала уш ул­
кен жазушымызга - Сэбитке, Беюмбетке, Сэкенге арналган. Макалаларда осы жазушылардыц 
шыгармашыльщтары жайлы айта келш, олардыц сипатты ерекшелктерше, олкылыкгарына 
токталады. Улкен жазушыларымызды осы мэселелер тещ репнде n k ip алысуга шакырады. 
Бул хат-макалаларда эдебиет дамуыныц езект1 проблемалары сез болды.
Сэбитке арналып жазылган макалада непзшен поэма мэселелер! козгалады. Тецеу, са- 
лыстыру, эпитет, метафора туралы эцпмелеп, осьшардьщ С.Мукановтьщ елецдершде калайша 
колданыс тауьш жургецщп жайлы nkip айткан. Акындар есюш жаксы, жацаны нашар жазады. 
Ci
3
де солайсыз дей келш, акынды осы мэселелер жешнде пшрлесуге ундеген. «Ею окушы» 
С.Сейфуллин шыгармалары жайлы «С1здщ поэмаларыцызда ат, поезд, аэроплан, тау, акку, 
кулан, ки к, марал тагы осы сиякты нэрселер кеп жырланады да, адам ете аз болады. Кандай 
шыгарма болса да оныц мшдет1, максаты адам образын, эрекетш, 
iciH 
суреттеу емес пе?» 
дейди Бул, эрине, Сэкен поэзиясыныц езш д к сыйпаттарын (романтикальщ леп, бейнелеу 
тэсшдер1 т.б.) айкындауга умтылушьшык едь Сэкенге койылган н еп зп сурак оныц поэзия- 
дагы жацашылдыгы хакында болган. «Осы турд1 бастаушы алгашкыда ci
3
болдыцыз». Ka
3
ip 
елецщ бузушьшар кебешп барады, осы женшдеп п ш р л ер щ з калай дегещй сурайды.
Осы хат туршде жазылган сын макалаларга Бешмбеттщ, Сэбиттщ жауаптары шыкты. 
Б.Майлин макаласьгада «Ею окушыныц» «Ci
3
не ушш ауылдан айналсоктап шыкпайсыз?» 
деген сурауына «мен жете таныспаган нэрсемд1 жазуга шоркакпын. Ауыл ем1рше эрщен 
таныспын» деп жауап берген. Олецщ аз жазып журген себебш «кара сез болмаса, сол б
1
зде 
мешеулеп epic ала алмай келедЬ>, сондыктан проза жазып келемш деп туыщцрген130.
С.Мукановтыц «Ею окушыга» жауабында сол кездеп эдеби процестеп н еп зп мэселелер 
козгалган. Бул макалада автор «Ею окушымен» эдебиет жайлы кец п т р л е с ш , езшш «цебиет 
жайлы ойларын ткелей 1здешстер1мен кабыстыра баяндаган. С.Муканов та поэзиямен 
6
ipre 
проза саласында да ецбектенш келе жатканын казак кецес эдебиетшщ мшдеттер
1
мен бай- 
ланыстырган. Ол «казак жазушысыныц жузден токсан тогызы елещш. Кара сезбен жазатын 
адамдар ете аз. Казак эдебиет! кара сезге, кара сезбен жазылган курдел
1
ецбекке кедей... 
Менщ осы турде терендшм келедь Кара сезбен кесш п узак нэрселер жазгым келедЬ
>131
деп, 
езшщ 1927 жылдан бастап осы салада жазып келе жаткан себебш туащцрген. Казак кецес 
эдебиетшщ непзш салушьшар С.Сейфулиншц, Б.Майлиннщ, 1.Жансупровтщ, СМукановтыц

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: