75
3-реакция. Цис-аконит қышқылы гидратазаның әсерінен суды қосып алып изоцитратқа
айналады:
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
СНOН
Изоцитрат
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
СН
Цис-аконитат
Н
2
O
Н
4-реакция. Изоцитратдегидрогеназа ферментінің әсерінен изоцитрат оксалосукцинатқа
дейін тотығады. Бұл үрдіс кезінде ҮКЦ-да бірінші рет тотығу-тотықсыздану
реакциясы
жүргендіктен, бірінші тотықсызданған дегидрогеназа- НАДН2 түзіледі:
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
СНOН
Изоцитрат
Н
НАДН
2
НАД
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
С
Оксалосукцинат
Н
O
ИДГ
5-реакция. Оксалосукцинат(қымыздықянтарь қышқылы) оксало-сукцинатдегидрогеназа
ферментінің әсерінен декарбоксилденіп
-кетоглутаратты түзеді:
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
С
Оксалосукцинат
Н
O
СO
2
СН
2
СOOН
СOOН
С
альфа-кетоглутарат
O
СН
2
6-реакция. Екінші тотығу-тотықсыздану реакциясы. ҮКЦ –да
-кетоглутарат комплексті
-кетоглутаратдегидрогеназды ферментпен катализденіп СО2-ні бөледі де , сукцинил-КоА-
ны және екінші молекула НАДН2-ні түзеді:
76
СН
2
СOOН
СOOН
С
альфа-кетоглутарат
O
СН
2
НАД
НАДН
2
HSKoA
CO
2
SKoA
C
СН
2
О
сукцинилКоА
СН
2
СOOН
7-реакция. Сукцинил-КоА сукцинил-КоА-синтетаза ферментінің әсерінен сукцинатқа
айналады. Субстраттан фосфорлану нәтижесінде
энергия қоры ГТФ түзіледі:
SKoA
C
СН
2
О
СукцинилКоА
СН
2
СOOН
HSKoA
ГДФ+Н
3
РО
4
ГТФ
СН
2
СН
2
СOOН
СOOН
Сукцинат
Түзілген ГТФ нуклеозиддифосфаттың көмегімен АТФ-ке айналады:
ГТФ + АДФ → АТФ + ГДФ
8-реакция. Сукцинат сукцинатдегидрогеназа ферментінің әсерінен тотығу-тотықсыздану
реакциясына түсіп өнім фумаратты және оған қоса тотықсызданған ФПН2-ні түзеді:
ФПН
2
СН
2
СН
2
СOOН
СOOН
Сукцинат
СН
СН
СOOН
СOOН
Фумарат
СДГ
ФП
Сукцинатдегидрогеназаның әсері малонатпен (-ООС-СН2-СОО
)
және оксалоацетатпен
тежеледі.
Фермент
АТФ-пен,
фосформен
және
сукцинатпен
активтелінеді.
Сукцинатдегидрогеназа
–флавопротеин-темір-сульфидтік
комплекс,
ол
электрон
77
тасымалдану тізбегімен тығыз байланысты. Фермент митохондрияның ішкі мембранасына
батырыла орналасқан, митохондриялық матрикске кірмейді.
9-реакция. Фумаратгидратаза ферменті фумаратты қайтымды
гидратациялау арқылы L -
малатқа айналдырады:
СН
СН
СOOН
СOOН
Фумарат
Н
2
O
СOOН
СOOН
Малат
СНOН
СН
2
Фумараза
10-реакция. ҮКЦ-ның соңғы реакциясы малатдегидрогеназа ферментінің әсерінен
тотығу-тотықсыздану реакциясы жүріп, малат оксалоацетатты түзеді және тағы бір молекула
НАДН2 түзіледі.
СOOН
СOOН
Малат
СНOН
СН
2
НАД
НАДН
2
МДГ
СOOН
СOOН
Оксалоацетат
СН
2
С O
Достарыңызбен бөлісу: