Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис

жүктеу/скачать 3,22 Mb.

Pdf көрінісі

бет	380/406
Дата	21.10.2023
өлшемі	3,22 Mb.
	#120381
түрі	Оқулық

1 ... 376 377 378 379 380 381 382 383 ... 406

Байланысты:
Абуханов-лексика

203-жаттығу.
§ 157 Қимыл-сын (амал) бағыныңқылы сабақтас сөйлем Бағыныңқы сөйлем басыңқыдағы айтылған ойдың, қимыл, амалдың

шыға келсе,
төменде, ойда, сай
жағалап Ақшулан зытып барады. (3. Ш.) 2) Асқар мен Ержан киініп далаға
шыңса,
үйдің сыртында көзілдірікті, қылышты біреу отыр екен. (С. М.)
203-жаттығу.
Мына берілген сөйлемдерден мезгіл бағыныңкылы сөйлемді теріп
жазыңдар да, бағыныңқы сөйлем баяндауышының қандай тұлғалардан жасалып тұрғанын
айтыңдар.
1) Байтас пен Жұмабай тақай бергенде, Абай да қасына кеп қалып еді.
(М. Ә.)
2) Енді бейбітшілік өмірге лайықталып болғанша, сұраған
машиналарьңызды ала алмасаңыз қайтесіз?
(Ғ. М.)
3) Көпшілік Мәшіктің сөзін
мақұлдап дуылдай бастағанда, төсек ағашқа сүйеулі тұрған бапты
домбырасын Дәулеткерей алды.
(С. М.)
4) Жамал осылай ойдан өрмек токып
жатқанда, басқалар да қарап жатқан жоқ.
(Ғ. М.)
5) Активтер тарап кеткеннен
кейін, Сұлтанның кабинетінде Әділ мен Қамбар, Бисен қалды. 6) Сені мына
шешең әлдилеп отырған кезде, ол қызмет істеп Жүрген азамат болатын.
(Қ. О.)
7) Еремин тауға кеткеннен бері, күн зымырап өтіп жатыр.
(3. Ш.)
§ 157 Қимыл-сын (амал) бағыныңқылы сабақтас сөйлем

Бағыныңқы сөйлем басыңқыдағы айтылған ойдың, қимыл, амалдың
қалай орындалғанын білдіріп тұратын сабақтас сөйлемді қ и м ы л-
с ы н б а ғ ы н ы ң қ ы л ы с а б а қ т а с қ ұ р м а л а с с ө й л е м
дейді.
Қимыл-сын бағыныңқы сөйлем қ а й т і п ? н е е т і п ? қ а л а й ? деген
сұрактардың біріне жауап беріп тұрады.

Бағыныңқы сөйлемнің баяндауышы
-ып, -іп, -п, -а, -е, -й
жұрнақтарының
бірі жалғанған көсемше, не болмаса
-дай, -дей
жұрнағы жалғанған есімше
болып келсе, қимыл-сын бағыныңқылы сабактас сөйлем жасалады. Мысалы:
1)
Әр сыныптың есігі

жүктеу/скачать 3,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 376 377 378 379 380 381 382 383 ... 406