Ежелгі дәуір әдебиеті бес кезеңнен тұрады



Pdf көрінісі
бет2/36
Дата01.11.2023
өлшемі2,05 Mb.
#121338
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36
Байланысты:
Көк кітап әдебиет(2)

 
Ертегілер 
 
Ертегі
- қара сөзбен айтылатын (кейде өлең түрінде), көбіне өмірде сирек 
кездесетін немесе ойдан шығарылған оқиғаларды баяндайтын шығармалар 
Ертегілер 
үшке
бөлінеді: 
1) Қиял-ғажайып ертегілер ("Ер Төстік", "Күн астындағы Күнікей қыз 
"Ұшқыш кілем", "Сырттандар", т.б.) 
2) Хайуанаттар туралы ертегілер ("Түлкі, қойшы, аю", "Түлкі 
бөдене", "Боз інген", т. б.) 
3) Тұрмыс-салт немесе шыншыл ертегілер ("Аяз би", "Атымтай Жомарт" 
"Дүмше молда", т.б.) 
• Қазақ ертегілерін академик М. Әуезов неше жікке (жанрға) бөлген: 
(3-ке)
• Өмірде сирек кездесетін немесе мүлде кездеспейтін, ойдан шығарылған 
оқиғалар баяндалатын ауыз әдебиетінің ең көне жанры: 
(Ертегілер)
• Ертегі не себепті үнемі жақсылықпен аяқталады? (Адам жаны жақсылықты 
аңсағандықтан, арман-қиялында үнемі жақсылық жеңгендіктен) 
• Ертегілердің кіріспесінде кездесетін нұсқа: (Ерте-ерте, ертеде…) 
• "Жиһанкез Синдбадтың жеті сапары" ертегісі қай халықтың туындысы? 
(Араб) 
* *** Қиял-ғажайып ертегілер: (*"Керқұла атты Кендебай"; ***Ер Төстік"; 
*"Алтын сақа"). ("Үш өнерпаз") 
*** Шыншыл ертегілер: (*«Аяз би"; *"Қырық өтіріке) 
*** Қазақ ертегілерінің түрлері: ("Хайуанаттар жайлы ертегі; *Қиял-ғажайып 
ертегі) 
• Шыншыл ертегі: ("Атымтай жомарт"); («Қырық өтірік», «Аяз би») 
• Жаман, Меңді сұлу, Ақша хан қай ертегінің кейіпкерлері? ("Аяз би") 
• Аяз би: (Шыншыл бейне) 
• Асқан ақылымен ел билеп, хан тағына отырып, кедей кезіндегі киімдерін 
төрге іліп қойған кейіпкері бар ертегі: ("Аяз би") 
• "Аяз би" ертегісінде Мадан ханның құдасы: (Ақша хан) 
• "Аяз би" ертегісіндегі Мадан ханның шыққан тегі: (Наубай) 
• "Аяз би" ертегісінде Мадан ханның уәзірлерінің саны: (Қырық) 
"Аяз би" ертегісінің бас кейіпкері: (Жаман) 
Аяз бидің бұрынғы есімі: (Жаман) 
• Жаманға Аяз би деген атты қойған: (Бес ханның елі) 
Аяз бидің әйелінің аты: (Меңді) 
• "Аяз би""ертегісіндегі Жаманның пікірінше шөптің, құстың жаманы: (Қара 
қоға мен сауысқан); (Уәзірлердің пікірінше жантақ пен дуадақ) 
• "Шөптің жаманы - қара қоға, құстың жаманы - сауысқан еді, " - дейтін ертеп 
кейіпкері: (Жаман) 


•"… Бұл күндерде хан оны өзіне жақын дос қылды. Бұл екеуін 
араздастырайық",- деп ақылдасып, хан мен Жаманның арасына от жаққан 
кейіпкерлер: (40 уәзір) 
• Аяз бидің басына бақ әкелген басты үш қасиет: (Өмірлік тәжірибесінің 
молдығы, зеректік, уәдеге беріктік) 
• "Жаман - көптің бірі және айласыз жалқы адам, " - деп М. Әуезов айтқан 
кейіпкер: (Аяз би) 
• Адам бойындағы жақсы-жаман қасиеттерді белгілі, тұспалды түрде 
сипаттайтын ертегінің түрі: (Хайуанаттар жайлы ертегілер) 
• Хайуанаттар жайлы ертегілер: ("Тышқан мен жылан", "Аю, түлкі және 
қойшы") 
• Зорлықшыл, қиянатшыл, жауыз, озбыр, қатал адам бейнесінде суреттелетін 
аң: (Арыстан) 
• Қу, айлакер адам бейнесінде суреттелетін аң: (Түлеі) 
• Қорқақ адам бейнесінде суреттелетін аң: (Қоян) 
• Ананың балаға деген шексіз махаббатын ғажап бейнелеген ертегі: ("Боз 
інген") 
• Табиғаттың сырын түсінсем, жеті қат жер асты құпиясын білсем деген 
халық арманынан туған ең көне ертегінің түрі: (Қиял-ғажайып ертегілер) 
• Қиял-ғажайып ертегілерге ғана тән ерекшелік: (Ғажайып оқиғалар жүзеге 
асады) 
• Өмірде болмайтын нәрселер жайлы әңгімеленетін ертегі түрі: (Қиял- 
ғажайып ертегілер) 
• Ертегіде кездесетін жауыздық бейнесі: (Жалмауыз кемпір) 
• Қиял-ғажайып ертегілерінің кейіпкерлері: (Мыстан кемпір, дию, пері, 
жезтырнақ) 
• Қиял-ғажайып ертегілер: ("Ер Төстік", "Күн астындағы Күнікей қыз", 
"Керқұла атты Кендебай") 
• "Жерден шыққан Желім батыр" ертегісі ертегілердің қай түрі? (Қиял- 
ғажайып) 
"Сырттандар"ертегісіндегі баланың жолға шыққанда мінген аты:(Кербесті) 
• "Сырттандар" ертегісінде бала шошып оянады? (Қасқырдан) 
• "Сырттандар" ертегісінде баланы қасқырдан аман алып қалған адам: 
(Жігіттің сырттаны) 
"Ер Төстік" ертегісі 
Ер Төстік - негізгі кейіпкер. Ерназар - Ер Төстіктің әкесі. Кенжекей - Ер 
Төстіктің жары. Шалқұйрық - Ер Төстіктің тұлпары. Құба інген - түйесі. 
•Жер астындағы өнерпаздар, Ер Төстіктің достары: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет