Құрастырушылар: б.ғ. к. Утаубаева А. У., оқытушы, магистр Сарсенова А. Н


Эукариоттарда РНҚ синтезін үш түрлі РНҚ-полимеразалар іске асырады



Pdf көрінісі
бет49/82
Дата04.11.2023
өлшемі5,89 Mb.
#122157
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   82
Байланысты:
38. Силл - Молекулалык биология

Эукариоттарда РНҚ синтезін үш түрлі РНҚ-полимеразалар іске асырады. 
Эукариоттардағы РНҚ-полимеразалардың тек біреуі ғана, атап айтқанда РНҚ-полимераза 
ІІ, белокқа трансляцияланатын гендерді транскрипциялайды. Қалған екі полимераза РНҚ-
ның əр түрлі типтерінің ұйымдасуын катализдейді. Олар белок синтездеуші аппараттың 
бөлшегін құрайды: РНҚ-полимераза І жоғарғы молекуланың РНҚ-ны синтездейді, ал РНҚ-
полимераза ІІІ- əртүрлі төменгі молекулалы тұрақты РНҚ-ларды, оның ішінде тРНҚ жəне 
рибосомалық 5S РНҚ-да бар. ДНҚ-дағы ақпаратты РНҚ түрінде РНҚ-ролимераза жазып 
алады. ДНҚ молекуласындағы нуклеотидтердің бірізділігін РНҚ-көшірмесінің синтезделуі 
РНҚ-полимераза ферментімен катализденеді. 
РНК-полимераза молекулярлық машиналардың таныстырушысы болып табылады. 
Сонымен қатар, ДНҚ синтезінің басында қалқалағыш төмен түсіп, РНК-синтазының басқа 
бөліктерінің конформациясы ауысады, РНҚ байламының өсуі кезінде циклдық өзгерістер 
болады. Басында қалқалағыш 30 Ǻ төмен түседі, ал ДНҚ-ферментінің əр қадамынан кейін 
бір нуклеотидке созылады. ДНҚ-да қозғалысы кезінде РНҚ-полимеразасының элементіҒ-
спиралі қатысады. Бөл кезде F-спираль иіліп, РНҚ-ДНҚ комплексімен бірге қозғалады, 
олардан босап шығып қайта қалпына келеді. F-спираль 3,4 Ǻ-ға бір қадам ауысады. РНҚ-
полимеразада да дəл осындай қадаммен жүреді. 
Инициация
- σ-субъбірліктерінің қатысуымен жүзеге асады. Ол ДНҚ 
құрылымымен əрекеттеседі. Бұл құрылым промотор деп аталады. Инициация нүктесіне 
дейінгі он нуклеотидте ТАТА-бокс орналасқан. Дəл бұндай кезектесу міндетті емес, 
алайда, олσ-субъбірлігімен қатынасу үшін таптырмас жол. Осы кезектегі жекеленген 
нуклеотидтердің ауысуы транскрипция инициациясының күшін төмендетеді. 
Келесі суреттегі: инициация, элонгация жəне терминацияның жүру жолы 
Инициация
. 1. Стартты кадонды тануы (AUG), тРНҚ-ның аминоацильденген 
метионинмен (М) жалғасуымен жəне рибосоманың үлкен жəне кіші субъбірліктерден 
жиналуымен жүреді. 
Элонгация. 
2. Ағымдағы кадонның өзіне сай аминоацил-тРНҚ-ны тануы. 3. Өсіп 
келе жатқан полипептидті байламның соңында тРНҚ əкелген аминқышқылдарының 
байланысуы. 4. Рибосоманың матрица маңайында қозғалуы тРНҚ-ның жасушаларының 
босап шығуымен жүреді. 5. Босап шыққан тРНҚ жасушаларының өзіне сай аминоацил 
тРНҚ-синтетазасымен аминоацилденуі. 6.Аминоацил тРНҚ-ның басқа да аналогиялық 


стадияда байланысуы (2). 7.Рибосоманы
қозғалысы. 
Терминация. 
Рибосоманы
бөлінуі жəне кей жағдайда (9) рибосома диссоциациясы ар
Праймаздар 
құрылымдары 
бойынша 
ж
ерекшеленеді. Праймасома 7 ерекшеленген субъбірліктер ансамблінен 
жалпы молекулярлықмассасы 70000 болатын, 20
n‘ белогының көмегімен праймасома ілесе алмай 
ауыса алады. Праймасома 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   82




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет