Элонгационды комплекс тұрақты, себебі ол үлкен жұмыс атқаруы тиіс. Ол ДНҚ-да
секундына 50 нуклеотид жылдамдығымен қозғала алады.
Бұл процесс орын ауыстыру
(немесе транслокация) деп аталады. ДНҚ-ның РНҚ-полимеразасымен (кор-ферментпен)
қатынасы, σ-субъбірлігімен салыстырғанда, ДНҚ-ның кезектесіп келуіне қарамайды. Жəне
кор-фермент терминацияның белгілі бір сигналдарынан өткен кезінде ДНҚ-ның синтезін
аяқтайды.
Кор-ферменттің молекулярлық құрылысын толығырақ қарастырайық.
Жоғарыда
айтқандай кор-фермент α- жəне β-субъбірліктерінен тұрады. Олар бір-бірімен байланысып
«шетіне» немесе «шымшуыр» түзеді. α-субъбірліктері осы «шымшуырдың» негізінде
орналасып, құрылымдық
функцияны орындайды. Олар ДНҚ, РНҚ-мен еш байланыспайды.
ω-субъбірлік – құрылымдық функцияны орындайтын кішігірім белок.
Жұмыстың негізгі
бөлігі β- жəне β΄-субъбірліктері орындайды. Суреттеβ΄-субъбірлігі жоғарыда, ал β-
субъбірлігі – төменде орналасқан.
РНҚ-полимераза
молекулярлық машина тəрізді жұмыс жасайды, онда əрқайсысы
өз қызметін атқаратын əр түрлі детальдар бар. Мысалы, «шымшуырдың» үстіндегі β΄-
субъбірліктерінің бөлігі алдыңғы ДНҚ-дуплексті ұстап тұрады. Бұл бөлік «қалқалағыш»
деп аталады. ДНҚ-мен байланысқан соң қалқалағыш30 ангстрем жол жүріп, төмен түседі
де, транскрипция процесі кезінде түсіп қалмас үшін ДНҚ-ны қысып ұстайды. РНҚ-
полимеразадан
шыққан ДНҚ-РНҚ гибрид өріліп, байланысып қалады. Бұнда «тікен»
атаулы құрылым əрекеттеседі.
Достарыңызбен бөлісу: