Методические рекомендации по обобщению передового педагогического опыта в республике казахстан

40 
беретін, тұрақты, ӛзекті және әлеуметтік маңызды, ғылыми негізделген, осы 
мектеп, аудан, қала үшін оңтайлы және жаңа тәжірибе, басқа мектеп 
педагогтарының болашағы зор және қайталанатыны анықталады. 
Педагогикалық тәжірибені зерделеу, жинақтау және тарату бойынша 
жұмыс - бұл жылына бір рет ғылыми - практикалық конференция немесе 
педагогикалық оқу түрінде ӛткізілетін эпизодтық іс-шара емес, ол 
мұғалімдердің, тәрбиешілердің, білім беру ұйымдары басшыларының 
күнделікті қызметінің міндетті элементі. 
Тәжірибе жинақтау мектеп деңгейінде қарастырылады, оған мектеп 
әкімшілігі тарапынан құрылған және қолдау кӛрсететін шығармашылық жағдай
ықпал етеді. Педагогтің кәсіби дамуын, оның білім беру қызметін директордың 
оқу ісі жӛніндегі орынбасары қарастырады. Педагог тәжірибесін мектеп 
деңгейінде ұсынады: ашық сабақтар, семинар-практикумдар, шебер-сынып 
ӛткізеді, әдістемелік бірлестік отырысында шығармашылық есеп береді. 
Мектеп педагогының үздік тәжірибесі аудандық немесе қалалық облыстық 
деңгейде ұсынылады. 
Қала, аудан деңгейінде озық педагогикалық тәжірибені тарату 
мақсатында 
семинар-практикумдар, 
шебер-сыныптар, 
педагогикалық 
шеберханалар, "педагогикалық идеялар" аукционы, шығармашылық есептер, 
сараптамалық комиссия отырыстары, тәжірибені таратудың баспа тәсілдері – 
әдістемелік-дидактикалық құралдар, әдістемелік ұсынымдар, журналдардағы 
мақалалар ұйымдастырылады және ӛткізіледі т. б. 
Облыстық деңгейде педагогтардың тәжірибесін жалпылау және тарату 
барлық деңгейдегі педагогикалық қызметкерлердің жыл сайынғы Тамыз 
кеңесіне қатысуына, облыстық шығармашылық топта жұмыс істеуіне, облыс 
педагогтарымен шебер-сынып және коучингтер ӛткізуіне мүмкіндік береді. 
Облыс педагогтарының барлық санаттары үшін ең үздік педагогикалық 
тәжірибені анықтау және тарату, ӛмір бойы білім беруге ынталандыру, кәсіби 
шеберлікті жетілдіру мақсатында жыл сайын "Жыл мұғалімі", "Жыл 
тәрбиешісі", "Үздік әдістемелік – дидактикалық құрал", "Үздік психолог", 
"Педагогикалық идеялар фестивалі", "Үздік авторлық бағдарлама", "Үздік 
ресурстық орталық", "Дарынды мұғалім – дарынды балаларға" және т. б. 
конкурстар ӛткізіледі. 
Облыстық байқаулардың қазылар алқасы мен облыстық сараптау 
кеңесінің құрамына инновациялық-эксперименталды және зерттеу қызметі 
мәселелері бойынша кеңес беретін ӛңірдің жетекші жоғары оқу орындарының 
ғалымдары қатысады. 
Облыстық деңгейде тәжірибені жинақтағаннан кейін үздік тәжірибелер 
республикалық деңгейде қаралуға және тарату үшін жіберіледі. 

41 
Қазақстандық мұғалімдердің тәжірибесінен мысалдар келтірейік. 
Мұндай жұмыс жүйесі мектепке дейінгі және мектептегі білім беруді 
қамтитын тәжірибені жинақтау кезінде оң нәтижелер береді. 
БИЛю оқытушысы Ержанов Эльдар, Назарбаев Университеті 
компьютерлік ғылымдар факультетінің оқытушысы Джунусов Дінмұхамед 
әзірлеген "Okoo "білім беру платформасында Питон бағдарламалау тілінде 
есептерді шешу" атты олимпиада дайындығына оқу бағдарламасы назар 
аударуға тұрарлық. 
Оқу бағдарламасы Python бағдарламалау тілін тиімді оқыту үшін
информатика 
мұғалімдеріне 
арналған. 
Әдістемелік 
ұсынымда 
"OKoo"интерактивті платформасын қолдану арқылы бағдарламалауды оқыту 
әдістері 
кӛрсетіледі. 
"OKoo" 
интерактивті 
платформасы 
мұғалімге 
тапсырмаларды тексерудің автоматтандырылған жүйесін пайдалана отырып, 
білім алушының прогресін, үлгерімі мен рейтингін қадағалауға, сондай-ақ 
оқытуды әрбір оқушының қызығушылығына, бейімділігіне қарай бейімдеуге 
мүмкіндік береді. Оқу бағдарламасы республикалық деңгейде Нұр-Сұлтан қ. 
жаңғырту орталығының қалалық ғылыми әдістемелік кеңесінің қарауына
ұсынылған (04.01.2020 ж. №2 хаттама). 
Авторлық әзірлеменің жаңалығы аралас оқыту (blended learning) негізінде 
бағдарламалауды үздіксіз оқыту идеясына негізделген. Мұғалімнің (тұлғамен 
бетпе бет) қатысуымен сыныпта дәстүрлі оқытуды және онлайн оқытуды 
біріктіретін білім беру тәсілі қолданылады. Аралас оқыту оқушының білім беру 
бағытын, уақытын, оқу орны мен қарқынын дербес бақылау элементтерін, 
сондай-ақ оқыту тәжірибесін мұғаліммен және онлайн ықпалдастыруды 
кӛздейді. Аралас оқыту жағдайы (blended learning) оқушының қазіргі заманауи 
компьютерлік технологияларды қолдану арқылы ӛз бетінше іздену жұмысын 
кӛздейді.
Сонымен қатар оқу құралы оқушыларға бағдарламадағы ең маңызды 
дағдылардың бірі болып саналатын шығармашылық және алгоритмдік ойлауды 
дамытуға кӛмектесетін, сондай-ақ Google және Facebook сияқты жетекші 
компаниялармен жоғары бағаланған спорттық бағдарламалаудың кейбір 
аспектілерін қамтиды.
Бағдарламаның мақсаты аралас оқыту әдістемесін қолдану есебінен 
базалық бағдарламалау саласындағы дағдылар мен білімді игеруде тиімділікті 
арттыру және спорттық бағдарламалауға қызығушылығын арттыру. 
Бағдарламаның міндеттері:
1.Мақсаты бағдарламалау тілі бойынша материалды меңгеруді 
жеңілдетуді кӛздейтін аралас оқытуды енгізу. 
2. Платформада есептерді ӛз бетінше шешу және платформада есептерді 

42 
тексеру бойынша кіріктірілген алгоритмдер есебінен жылдам нәтиже алу 
арқылы оқушылардың бағдарламалау дағдыларын дамыту.
3. 
Бағдарламалауға 
қызығушылығын 
арттыру, 
спорттық 
бағдарламалауды ӛз бетімен үйрену және оны игеру дағдыларын жетілдіру. 
Осы бағдарламаның бӛлімдерінде(6 бӛлім:бағдарламалау негіздері; 
шартты құрылымдар; циклдар; str деректер типі; деректер құрылымы; 
функциялар) платформалардың және Питон бағдарламалау тілі курсының 
бӛлімдерінің сипаттамасы кӛрсетілген. Сонымен қатар, қосымшаларда ӛз 
бетінше орындауға арналған тапсырмалар, платформаны қолдану бойынша 
мұғалімдерге әдістемелік ұсыныстар берілген. 
Күтілетін нәтиже: бағдарламалау тілін меңгеру нәтижесін жақсарту, 
спорттық бағдарламалауға, сондай-ақ ақпараттық технологиялар ғылымдарын 
үйренуге қызығушылығын арттыру. 
Мектептің бастауыш буын педагогтарының жұмыс тәжірибесін Павлодар 
қаласы М. Әуезов атындағы ЖОМ бастауыш сынып мұғалімі 
Ю. А. Безрукова «Компьютерлік сауаттылық бастауыш сынып 
оқушыларының ақпараттық құзыреттілігін қалыптастырудың негізі ретінде» 
элективті курсын ұсынды.
Бұл жоба "Бастауыш мектептегі логика элементтерімен компьютерлік 
сауаттылық негіздері"элективті курсын енгізу арқылы білім берудің 
жаңартылған мазмұны жағдайында бастауыш сынып оқушыларының 
ақпараттық құзыреттілігін дамыту бойынша жалпы білім беретін мектептің 
мүмкіндіктерін 
ұсынады. 
Тәжірибе 
жинақталып, 
республикалық 
"Педагогикалық идеялар фестивалі" конкурсында 2020 жылы ұсынылған
(2 орын). 
Орта буында жаратылыстану-математикалық цикл пәндері бойынша 
химия сабағында оқушылардың негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыруға 
жағдай жасау мақсатында Павлодар қаласының № 37 ЖОМ химия пәнінің 
мұғалімі С. Ж. Ауталипова 8-10 сыныптарға арналған құзыреттілікке 
бағытталған тапсырмалар банкін құрды. Педагог ұсынған тапсырмалар 
ақпараттық, коммуникативтік, зерттеушілік құзыреттілікті дамытуға және 
ӛздігінен білім алуға ықпал етеді. Осындай тапсырмаларды құрастыру мен 
қолданудың тәжірибесі 2016 жылы облыстық деңгейде ұсынылды. Бұл 
тапсырмалар жинағы 2016 жылы ҚР БҒМ басылымына мақұлданды және 
рұқсат етілді. 
Кӛптілді білім беру аясында Павлодар қаласының биология мұғалімі Г. К. 
Хамитова және Павлодар қаласының дарынды балаларға арналған. 
№3 гимназияның ағылшын тілі мұғалімі К. К. Жакупованың "InstaTeacher 
әдістемесі жаратылыстану-ғылыми сауаттылықты қалыптастыру және оны 

43 
биология сабақтарында ағылшын тілінде кодтау тәсілі ретінде"бірлескен 
жұмыс тәжірибесі ерекше. Бұл әдістеме-үш тілділік және жаңартылған білім 
беру мазмұны жағдайында биологияны ағылшын тілінде оқытуда кіріктірілген 
пәндік-тілдік тәсілдің үлгісі. Жұмыс "Педагогикалық идеялар фестивалі" 
республикалық конкурсында ұсынылды (3 орын).
Сондай-ақ, кӛптілді оқыту аясында Павлодар қаласының № 29 жалпы 
орта білім беру мектебінің информатика пәнінің мұғалімі Анна Викторовна 
Скляренко «Таңдау бойынша курсты кӛптілді білім беруді жүзеге асыру тәсілі 
ретінде енгізу" тақырыбы бойынша жұмыс тәжірибесі де назардан тыс қалған 
жоқ. Жұмыс республикалық "Педагогикалық идеялар фестивалі" байқауында 
2020 ж. (2 орын) үсынылды. Павлодар қаласының №17 саралап оқытудың 
жалпы орта білім беру бейіндік мектебінің ағылшын тілі мұғалімі С. М. 
Ельшебаева "Ӛсімдіктер" курсын кеңейтіп оқыту арқылы оқушылардың 
шығармашылық қабілеттерін дамыту мақсатында 5 сынып үшін ағылшын 
тілінде "The magic world of plants" арнайы курсы бойынша дидактикалық құрал 
әзірледі. Тәжірибе республикалық "Үздік авторлық бағдарлама" байқауында 
таратылды (2 орын). 
Сондай-ақ кӛптілді оқыту аясында Ақсу қаласы дарынды балаларға 
арналған гимназияның физика пәні мұғалімі А. С. Қабылбекованың "Үш тілді 
меңгеру арқылы физика сабақтарында оқушылардың коммуникативтік 
қабілетін арттыру" тақырыбы бойынша жұмыс тәжірибесі де назардан тыс 
қалған жоқ. Бұл тәжірибенің мақсаты әр оқушының заманауи қоғамның 
талаптарына сай бола білуі болып табылады. Бұл тәжірибе 2018 жылы Ақтау 
қаласында ӛткен кӛптілділікке арналған I республикалық конференцияда 
ұсынылды. 
Тілдер бойынша Павлодар қаласының №21 ЖОМ орыс тілі мен әдебиеті 
мұғалімі О. И. Рауштың тәжірибесі лайықты деуге болады. 2019 жылы 
"Педагогикалық идеялар фестивалі" республикалық конкурсында "Мәтінмен 
жұмыс кезінде тұжырымдалған мәселенің түсініктемесін және ӛз ұстанымын 
дәлелдеу" тақырыбы бойынша тәжірибе жинақталды (2 орын). Ұсынылған 
тәжірибенің мәні коммуникативтік құзыреттіліктің даму деңгейін және 
қалыптасуын анықтау мақсатында орыс тілі мен әдебиеті сабақтарында 
мәтінмен жұмыс істеу кезінде оқушылардың практикалық іс-әрекеттерін 
арттыру болып табылады. 
Сыныпта оқыту сапасын арттыруға бағытталған жұмыстармен қатар 
облыс педагогтары пәндер бойынша сыныптан тыс жұмыстар жүргізуде. 
Павлодар 
қаласы 
дарынды 
балаларға 
арналған"Жас 
Дарын" 
мамандандырылған мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі А. М. 
Қабылованың "Тәрбие берудегі құндылықты бағдарлауға бағытталған іс- әрекет

44 
арқылы оқушылардың кӛшбасшылық қасиеттерін дамыту" тақырыбы бойынша 
жұмыс тәжірибесі облыстық "Педагогикалық бастамалар" байқауында 
ұсынылды және таратылды.
Жобаның негізгі идеясы - "Мәңгілік Ел" ұлттық идеясы аясында 
оқушылардың кӛшбасшылық қабілеттерін ұштастырудың тиімділігі. 
Облыста білім беру менеджменті бағытында жұмыс жүргізілуде. 
Мысалы, Павлодар қаласының дарынды балаларға арналған облыстық кӛп 
салалы лицей – интернатының директоры А. С. Рахымжанованың 
"Қазақстандық білім беруді жаңғырту жағдайындағы мектеп менеджменті" 
тақырыбы бойынша жұмыс тәжірибесі. Ұсынылған тәжірибенің негізгі идеясы
жаңғырту жағдайындағы мектеп менеджменті болып саналады. 
Тәжірибе 2018 жылы "Педагогикалық идеялар фестивалі" республикалық 
конкурсында жинақталды (1 орын). Осы бағытта Павлодар облысы Ертіс 
ауданы Солтүстік жалпы орта білім беру мектебінің директоры Нығмет 
Мүталяпұлы Жүсіпов жұмыс жүргізуде. Педагог тәжірибесі"Шекаралық 
аймақта тұру жағдайында рухани-адамгершілік және патриоттық тәрбие беру" 
тақырыбы бойынша ұсынылған. Осы тәжірибенің негізгі идеясы-шекаралас 
ауылдар аумағында рухани-адамгершілік, патриоттық тәрбие, ұлтаралық 
достықты жүзеге асыру. Бұл тәжірибе 2017 жылы "Табысты менеджер" білім 
беру ұйымдары басшыларының I республикалық байқауында ұсынылды 
("Креативті менеджер"номинациясы). 
Осылайша, педагогикалық тәжірибені анықтау, жинақтау және тарату 
мектептегі оқу-тәрбие процесінің тиімділігін арттыруға ықпал етеді, жұмыстың 
жаңа шығармашылық түрлерін іздеуге, оларды практикада қолдануға 
итермелейді. 
Педагогикалық тәжірибені жинақтау жүйесі қазақстандық мұғалімдердің 
озық педагогикалық тәжірибесін жинақтау және тарату бойынша қызметіне 
педагогикалық талдау жүргізу кезінде аннотациялар пайдаланылатынын 
кӛрсетеді,онда автор шешетін мәселелер, оның идеялары мен заңдылықтары, 
мекен-жай бағыты туралы мәліметтер сипатталады. Қазіргі кезеңде тәжірибенің 
ӛзектілігін негіздеу бар ма: практика сұранымы нені білдіреді; инновациялық 
тәжірибені зерттеуге және енгізуге кімнің қызығушылығы болады; тәжірибенің 
маңыздылығы мен практикалық бағыттылығына кӛңіл аударылады. 
Білім алушылар оқыту мен тәрбиелеуді ұйымдастырудың жаңа тәсілдерін 
іздеуге итермелеген қайшылықтарды (қиындықтарды, мәселелерді) анықтайды.
Бұл 
қайшылықтары 
автор 
тәжірбиесінде 
(ұғымдар 
мен 
санат) 
кӛрсетілген,түсіндірілген . 
Тәжірибе тақырыбы нақты анықталған, педагог шешетін басқарушылық, 
әдістемелік немесе тәрбиелік-білім беру мәселе сипатын; педагогикалық және 

45 
психологиялық терминдерді қалыптастырудың нақтылығын, қолдануын 
ескереді. Тәжірибенің негізгі идеясы - негізгі ой,нәтиже және оған қол жеткізу 
құралдары кӛрсетілетін сӛйлеммен тұжырымдалады. 
Әдістемеші тәжірибені жалпылау бойынша педагогикалық талдау 
жүргізу кезінде оны сипаттаудың дәйектілігін есепке алады, мақсатын, іс 
әрекеттерді жоспарлауды, нәтижелерге қол жеткізу логикасын, жаңалықтардың 
қызмет ету ұзақтығын және оның даму динамикасын, таралуын ескереді. 
Автор тәжірибесінде озық педагогикалық тәжірибенің теориялық 
базасын қарастыра отырып, кӛрсеткен ғылыми идеяны, ӛз жұмысындағы
жаңашылдықты анықтайды. 
Автор тәжірбиесінде тәжірибені әзірлеу қажеттілігін тудырған 
қайшылықтардың, қиындықтардың оң нәтиже берген ескереді. Осы 
тәжірибенің практикалық маңыздылығы кӛрсетіледі. 
Тәжірибені зерделеу кезінде жаңашылдық пен шығармашылық дәрежесін 
анықтайды. Практикада педагогикалық шығармашылықтың 3 деңгейі бар - 
объективті мәні мен мағынасы бойынша - бұл жаңалықтар, ӛнертабыстар және 
жетілдіру. Бұл жағдайда авторлық бағдарламалар, жобалар, педагогикалық 
үдерістің жекелеген мәселелерін жетілдіру сипатталады. 
Тәжірибенің атаулылығы тәжірибені қолдану ұсынылған педагогтардың 
санатын анықтауды білдіреді. Тәжірибе жинақтау еңбегі тәжірибені сипаттау 
кезіндегі қиындықтарды анықтау ұғымдарын, оны әзірлеуде жұмыс істеу 
ұзақтығын, тәжірибені ұсыну ұғымдарын қамтиды. 
Қазақстандық мұғалімдердің озық педагогикалық тәжірибесін жалпылау 
және тарату бойынша қызметіне педагогикалық талдау жүргізу кезінде 
әдіскерлер тәжірибе технологиясын (қызметі, оның құрамы мен мазмұнын) 
зерделейді. 
Педагогикалық тәжірибенің мақсаты зерттеледі ме (не үшін?), мазмұны 
(не?), әдістері мен құралдары (қалай?), нәтиже (қандай?). Тәжірибені жалпылау 
кезінде бұл бӛлім негізгі болып саналады. Мұнда тиімді құралдар, 
педагогикалық іс - әрекеттер жүйесі, жұмысты ұйымдастыру, оның мазмұны, 
жаңашыл педагог қолданатын оқыту мен тәрбиелеудің әдістері мен тәсілдері 
сипатталады. Педагог мақсаты мен міндеттерін анықтауда, оқыту мен 
тәрбиелеудің әдістері мен құралдарын таңдауда, мазмұны мен іске асыру 
кезеңдерін жүйелілігін сипаттай алды ма? Педагогтың ең жоғары нәтижелерге 
қол жеткізу бойынша қызметі сипатталады және талданады ма (іс-әрекет 
алгоритмі). Педагогикалық қызметте негізгі әдістерді, тәсілдерді, формаларды 
қолдану жүйелілігін ашу кезінде әдіскер мысалдарды, нақты педагогикалық 
жағдайларды, жаңашыл –мұғалімнің тәжірибесін жалпылау бойынша сапалы 
талдау жүргізу фактілерін сипаттауға назар аударады. 

46 
Педагог 
қызметіндегі 
алынған 
нәтижелерді 
талдау 
кестелер, 
диаграммалар, схемалар, суреттер түрінде ұсынылуы мүмкін. Ең бастысы, 
педагог нәтижелердің динамикасын кӛрсете алуы керек. 
Белгілі бір кезеңдегі тәжірибенің нәтижелілігі (белгілі бір уақыт 
аралығында). Мұғалімнің тәжірибесін жалпылау бойынша педагогикалық 
қызметті талдау кезінде осы тәжірибені қолданып жүргендердің пікірі 
ескеріледі: 
- оқытудың басқа әдістерімен салыстырғанда қандай артықшылықтары 
бар; 
- тәжірибеде ненің арқасында жоғары нәтижеге қол жеткізіледі; 
- бұл нәтижелер қаншалықты тұрақты.
Негізгі қорытындылар: 
- жұмыстың нәтижелілігі қандай, ол педагогтар мен білім алушыларға не 
береді ; 
- осы тәжірибені бұқаралық тәжірибеде қолдану мүмкіндіктері мен 
шарттары;
- тәжірибені сипаттау стилінің дәлдігі, қисындылығы. 
Сипатталған жұмыс тәжірибесінің қосымшасына, әсіресе авторлық 
бағдарламаларға, жобаларға, бейне-материалдарға, дидактикалық материалға, 
шығармашылық жұмыстарға,баспаларға , білім алушылардың оқу жетістіктері 
туралы 
деректерге 
ерекше 
назар 
аударылады. 
Портфолио 
мен 
презентацияларды бағалауда әдіскерлер мұғалімдердің табыс критерийларына
сәйкестігін:педагогтың инновациялық технологияларды, оқытудың белсенді 
әдістер мен құралдарын қолдануын анықтайды. 
Жұмыс тәжірибесін жинақтаған кезде әдебиеттерді іріктеу және қолдану 
мұғалімнің жоспарланып отырған мәселе бойынша толық ақпарат алу ниетін 
кӛрсетеді,бұл зерттеу кӛзі (тәжірибе тақырыбы) туралы білімді толықтыру мен 
тереңдетуге ықпал етеді. 
Бұл зерттеу пәні туралы ғылыми шынайы ақпарат алудың жақсы 
мүмкіндігі. Мұғалім қосымша әдебиетті, дереккӛздерді оқу және жұмыс істеу 
кезінде зерттелетін пән мен басқа да пәндік салалар арасындағы ӛзара 
байланысты зерттейді, бұл тиісінше оның білімін, зерттеу мәселесі туралы 
құзыреттілігін кеңейтуге, неғұрлым егжей-тегжейлі зерттеуге ерекше назар 
аудару қажет аспектілерді анықтауға ықпал етеді. 
Әдебиеттерді, деректерді іздеу, жүйелеу педагогқа ӛзінің кәсіби 
қызметінің тәжірибесін жинақтау бойынша орындалатын жұмыстың сапасын 
арттыруға мүмкіндік береді.
Тәжірибені қорғауға дайындық бойынша ӛткізілген іс-шараларды 
талдау(Кесте 2.2) 

47 
Іс-шаралар 
Кім зерттеді және 
кӛмектесті 
Мұғалімнің пікірі Іске 
асыру 
мерзімі 
Сабақтар 
Сабақтан 
тыс 
шаралар 
Қажетті 
әдебиеттерді 
таңдау 
Диагностика 
Кеңестер 
Құжаттарды және 
тәжірбие 
материалын 
дайындау 
Кесте 2.2. Тәжірибені ұсыну және енгізу 
Енгізу кезеңдері 

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: