Оқулық Қазақстан Ðеспóбликасының Áілім æәне ғылым министрлігі бекіткен
Микроэлементтер организмде өте аз
жүктеу/скачать 3,52 Mb. Pdf көрінісі
|
7 сынып химия оқулығы
- Бұл бет үшін навигация:
- Кейбір ауыстырылмайтын минералды заттардың және элементтердің тағам құрамында кездесуі, атқаратын қызметтері, организмде жетіспеу белгілері
| Микроэлементтер организмде өте аз
мөл шерде кездеседі. Олардыңмөлшері дене массасымен салыстырғанда 0,005%-дан аспайды, ал ұлпалардағы концентрациясы0,000001%-данартық емес. Әрбірересекадамныңденесіндекем дегенде 5 г микроэлементтер болады. Осындай аз мөлшеріне қарамастан, микроэлементтердің маңызы өте жо- ғары. Кобальт (Co), никель (Ni), мышьяк (As)және кадмий (Cd)өмірлікмаңызды элементтергежатадыжәнеоларөтеаз мөлшерде кездеседі. Maкроэлементтер байланыстырушыұлпаларда(бұлшық- ет,сүйек,қан)жинақталған,оларорга- никалық қосылыстардың құрамына кіреді. 42-сурет. Адаморганизміндегі химиялықэлементтердің таралуы 104 Микроэлементтер ұлпаларға біркелкі таралмаған, олар көп жағдайда белгілі бір ұлпалар мен мүшелерде кездеседі. Мысалы, мырыш ұйқы безінде, молибден бүйректе, барий көздің тор қабығында, стронций сүйекте, йод қалқанша безде жинақталған (42-сурет,20-кесте). Мышьякулызатекенібелгілі,дегенменоныңтіршілікүшінең қажеттіэлементекендігісендердітаңғалдыруымүмкін.Белгілібір заттаркейдепайдаәкелсе,кейдезияндыәсеретеді,бұлолардың мөлшеріне байланысты. Мысалы, ас тұзын мөлшерден артық пайдалануорганизмгезияндыәсеретеді. 20 -кесте Кейбір ауыстырылмайтын минералды заттардың және элементтердің тағам құрамында кездесуі, атқаратын қызметтері, организмде жетіспеу белгілері Элемент Тағам түрлері Атқаратынқызметі Жетіспеген жағдайдағысыртқы көріністері 1 2 3 4 Макроэлементтер Кальций Сүтжәне сүтөнім- дері,ба- лық Сүйек,тісұлпаларыныңтүзі- луі,жүйкесигналдарының берілуінреттеу,бұлшықеттің жиырылуы,қанныңұюы Балаларда мешелдіктіңпайда болуы Фосфор Жануар нәруыз- äàðû Сүйекұлпасының,генетика- лықкодтыңқұрамынакіреді, энергиянытасымалдау,жасу- шамембранасыныңжұмысын реттеу,ішкісұйықтықтың қажеттімөлшерінсақтаптұру Icжүзінде анықталмаған Калий Апельсин шырыны, банан, кепкен жеміс, картоп Жүрекқызметінжақсарту, жасушаныңсубалансын жәнебіртұтастығын қамтамасызету,жүйке сигналынтасымалдау Көпкүштүскенде аяқастынанқайтыс болу,жүйке сигналдарының нашар тасымалдануы, жүректіңаритмиясы Хлор Сүт,тұзды тағам,ас тұзы Тұзқышқылы(HCl), асқорытуғақатысады, диффузиялықжолмен организмдегісұйықтықты бейтараптандырады Icжүзінде анықталмаған Күкірт Барлық нәруыздар Биологиялықөнімдермен иондардыңқұрамынакіреді Icжүзінде анықталмаған 105 1 2 3 4 Натрий Тұзды тағам,ас тұзы Организмдегісұйықтықтың мөлшерінреттейді,жүйке сигналдарынтасымалдайды Басауруы,әлсіздік, естесақтауқабі- летініңтөмендеуі, тәбеттіңтөмендеуі Магний Жаңғақ, теңіз өнімдері, шоколад Энергияны тасымалдаушы мо- лекулалардыкатализдейді.Нәр- уыздардың түзілуіне, бұлшық еттердіңбосаңсуынақатысады Организмдегісұйық- тықтыңазаюы, жүректіңқысылуы Микроэлементтер Ôòîð Теңіз тағамдары, фторланған су Сүйекпентістіңтүзілуіне қатысады Тістіңбүлінуі (эмальдың теңбілденуі) Темір Бауыр,ет, көкөністің жасыл жапырақ- тары,дәнді дақыл Оттектітасымалдаушы нәруыздардың(гемоглобин) құрамбөлігі Теміртапшылы- ғынанпайдаболатын анемия,шаршау, селқостық Мыс Бауыр, бүйрек, жұмыртқа сарысы, дәнді дақыл Гемоглобинтүзугеқатысады Сиреккездеседі Éîä Теңіз өнімдері, йодталған астұзы Энергияныңдұрысжұмсалуын реттейді Қалқаншабездің ұлғаюы(зоб), көздіңбадыраюы, нақұрыстық Біздіңтағамдарымыздыңқұрамындақажеттіэлементтерүнемі болуытиіс.Дұрыстамақтану—әрадамныңденсаулығыныңкепілі (43-сурет). жүктеу/скачать 3,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|