Microsoft Word аталық модуль толық

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ 
НУО КАЗАХСТАНСКО
-
РОССИЙСКИЙ
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ 
1 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Дəріс 
 
 
Модуль 
 
 
Тақырыбы: «Аталық жыныс жүйесі
 
»
 
 
 
 
Құрастырған: 
Правин Нариман Ныгманович
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Алматы-2020 
 
 

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ 
НУО КАЗАХСТАНСКО
-
РОССИЙСКИЙ
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ 
2 
Аталық жыныс жүйесі
Аталық жыныс жүйесі ағзада маңызды қызметтер атқарады. Жыныстық 
жасушалардың толық қанды дамуы, олардың белгілі бір кондициялы түрде пісіп жетіліп, 
түрленіп шығуы, копулятивтік қызметі, сондай-ақ аталық жыныс гормондарының 
биосинтезіне қатысуы. Аталған қызметтеріне сəйкес аталық жыныс жүйесіне жататын 
мүшелерді үш топқа бөледі: .
•
Аталық жыныс безі-ен;
•
Ұрықты сақтайтын жəне бөліп шығаратын мүшелері(ен қосалқысы, ұрық 
шығару жолдары, ұрық шығаратын өзегі) ; 
•
Қосымша жыныс мүшелері-ұрық көпіршігі қуық асты безі т.б. 
Дамуы
.
Ағзада аталық пен аналық жыныс мүшелерінің бастамасы зəр шығару 
жүйесімен бірге қалыптасады, дамиды. Эмбриогенездің 4-аптасында мезонефростің ішкі 
бетіндегі целомдық эпителиі 
қалыңдап-индифференттік
жыныс безінің бастамасын 
түзеді. Ол дамудың бірінші сатысы болып табылады. Ал, екінші сатысы-аталық түрде 
дифференциялануы
, бұл эмбриогенездің 6-аптасында басталады. Мезонефростың 
жоғарғы шетіндегі мезенхима жасушаларынан өсіп шығады да, бездің сыртқы 
ақ 
қабығын
түзеді. Алғашқы пайда болған бездің бастамасынан біртіндеп ұрық 
түтікшелерінің: иректелген, тік жəне түтікшелердің тор бөліктері түзіледі. Иректелген 
ұрық түтікшелерінде ұрық жасушалары көбейіп сперматогонияға айналады. Ал, 
түтікшелердің қалған бөліктері ұрықты шығатын жолдарға жатады. 
Аталық жыныс жүйесінің негізі мыналардан түзіледі: 
•
Жыныс жасушалары алғашқы (біріншілік) гонобласттардан қалыптасады. 
Гонобласттар сары уыз қабының қабырғасындағы мезинхимадан түзеді. 
•
Ұрық түтікшелерінің иректелген, тік жəне тор бөліктерін тыстайтын эпителий -
спланхнотомның париетельді жапырақшасының мезодермасынан бастау алады. 
•
Ен қосалқысының эпителиі мезонефрос түтігінен түзіледі. 
•
Аталық жыныс жүйесінің құрамындағы дəнекер тіні қан тамырлары мен ет 
тінінің миоциттері мезенхимадан дамиды. 
•
Қуық асты безі мен бульбауретральді бездері несеп түзетін синустан (тік ішектің 
кеңейген бөлігі) жəне мезонефральді өзектен қалыптасады.