Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы
жүктеу/скачать 5,54 Mb. Pdf көрінісі
|
810-002-002к-19 КазЛитра 10 каз УЧЕБНИК ЕМН
- Бұл бет үшін навигация:
- Силлабикалықөлеңжүйесі Сил лабика лы
| Сөздіңкөпмағыналылығы
Көп маыналылы – сөздің екі немесе одан да көп мағынаға ие болуы. Тілдің байлығы мен даму дәрежесі сөздік құрамдағы сөздердің саны көп болуымен ғана өлшеніп қоймайды, соны мен бірге ондағы сөздердің көп мағыналы байлығымен де ерек шеленеді. Сөздердің сапа жағынан дамығандығын көрсететін бірден-бір белгі – оның көп мағыналылығы. Бұл – сөздік қордағы сөздерге тән қасиет. Сөздік қордағы сөздер ең алғашқы пайда болған кезде аз мағыналы болғандығы байқалады. Кейін олар бұрынғы мағынасының үстіне жаңадан тағы бір немесе бірнеше қосымша туынды мағыналарға ие болған. Адам санасындағы белгілі бір зат туралы түсінік басқа бір затпен де ұқсастырылып, байланысып тұрады. Соның нәтижесінде екі заттың екі сапасында, яки атқаратын қызметінде жалпы ұқсастық пайда болады. Сол ұқсастықтың негізінде адамдар ұқсас келген екі, не бірнеше затты бір атаумен айтатын болған. Мысалы: «судың асты» мағына- сындағы «түп» сөзінің қазіргі қазақ тілінде мынадай мағыналары бар: 1. Бір заттың төменгі, ішкі қабаты (ыдыстың түбі). 2. Өсімдіктің жер астындағы бөлігі (томардың түбін қопардық). 3. Өсіп тұрған немесе қазып алынған өсімдік (бес түп отырғыздық). 4. Түкпірдегі, шеткі (түпкі бөлмеде отыр). 5. Адамның шыққан те- гі, арғы заты («Мен сол керей ішіне сіңген аз атаның баласы едім, түбім қызай». АР МА Н - ПВ ба сп ас ы 117 М.Әуезов). 6. Бір нәрсенің жаны, қасы (Мәскеу түбінде фашис тер талқан болды). Сөздердің семантикалық құрылысы неғұрлым күрделі әрі бай болса, соғұрлым олардың тілдегі атқаратын қызметі де күшейе бермек. Әсіресе көп мағыналы сөздер сөздік құрамындағы синонимдердің көбеюіне үлкен ықпал етеді. Силлабикалықөлеңжүйесі Сил лабика лы (гр. sillabe – бу ын) өлең жүй есін де буын ше шу ші рөл ат қа- ра ды. Ыр ғақ пен шумақ, тар мақ пен бунақ бә рі де бу ын ға не гіз де ле ді. Сил- лабика лық өлең жүй есі бу ын са ны ның мөл ше рін тұ рақ ты са най ды. Бұл өлең жүй есі чех, фран цуз, итальян жә не бар лық түр кітіл дес ха лық тар дың поэ зия- сын да кез де се ді. Бұл өлең құ ры лы сы ның бас ты си пат та рын қа зақ өлең де рі нің құ ры лы мы нан та бу ға бо ла ды. Өлең құ ры лы сы ның ұлт тық си пат бел гі ле рі ха лық тың ұлт тық ті лі мен та мыр ла сып жа та ды. Қа зақ өле ңі, ал ды мен бу ын ға не гіз де ліп, ыр ғақ пен тар мақ та, ұй қас пен шумақ та бу ын ға ба ғы на ды. жүктеу/скачать 5,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|