Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы

98
«Жал­ғыз»­поэмасы
Жәр кен нің қы рық қы ры бар ақын, 
мен оның бір ға на қы рын аша ал дым. 
Ол – ту ған жер ге де ген са ғы ныш. 
Те мір хан Ме дет бек
Ақын­не­лік­тен­өзін­жал­ғыз­се­зі­не­ді?
«Жал ғыз» поэма сы – Жәр кен Бө де шұлы ның шоқ ты ғы би ік шы ғар ма ла-
ры ның бі рі. Ол сю жет сіз ли ри ка лық поэма тү рі не жа та ды. Се бе бі мұн да шы ғар-
ма ның да муы, бай ла ны сы, ша рық тау ше гі, кей іп кер лер тар ты сы си яқ ты 
сю жет тің ке зең де рі жоқ. 
Бұл жал ған да кім жал ғыз?!
Ақ бо рық тай Ай жал ғыз, Ай дан нұр лы Күн жал ғыз.
Жар қы рап тұр ған Шол пан да жал ғыз ды ғын се зі нер,
Таң ал дын да көз ілер...
Жыр боп мәң гі жа сар ға, Абай жал ғыз қа шан да,
Абай жал ғыз бол ға сын, екеу емес Мағ жан да.
Бі рақ шы ғар ма да маз мұ ны бір ар на да то ғыс қан ди на ми ка лық да му бар. 
Қа зақ әде бие тін де С.То рай ғы ров поэма ла ры сю жет сіз поэма ның ал ғаш қы 
не гі зін қа лай ды. Мұн да оқи ға бір тін деп да мы май ды. Бұл жанр дың ерек ше лі-
гі – бас ты оқи ға ның бір ден бас та лып, бір ден бау рап әке туін де. Сон дай-ақ бұ ған 
тіл көр кем ді гі, ай шық ты су рет теу лер, логика тұтастығы, сыр шыл эмо ция тән. 
Ж.Бөдешұлының ақындық фантазиясы мен философиясы да айқын көрінеді. 
Ав­тор­дың­идея­сы­қан­дай?
Ав тор идея сы – жа ра ты лыс тан да ры ған ерек ше қа си ет ті ашу, да ра тұл ға ны 
та ны ту, да рын ие сін қас тер леу. Мы са лы, поэма да аты атала тын Абы лай хан, 
Ақ там бер ді, Бұ хар жы рау лар, Иса тай мен Ма хам бет, Абай, Шә кә рім, Мағ жан, 
Бау ыр жан Мо мы шұлы т.б. си яқ ты тұл ға лар өмір ге бір-ақ рет ке ле ді, бұ лар дың 
бә рі – құ бы лыс жал ғыз, екеу бол май ды де ген ой ай та ды. Сон дай-ақ Мұ қа ға ли 
жыр ла ған «Фа ри за, Фа ри за жан, Фа ри за қыз, өмір де ақын дар дың бә рі жал-
ғыз». Бі рақ ақын ой ын ша «Жал ғыз дар» көп емес. Сон дық тан «жал ғыз да-
рым ды жар ға қа ма лап, Са ры уай ым ға сал ғыз ба, Құ дай! Тұз уат қан кел сап тай, 
ағар са да қас та рың, ағар са да шаш та рың – Жал ғыз дық тың дер ті не шы дап бақ, 
за ман дас та рым!» – дей ді. 
Бас кей іп кер «Жал ғыз» – ав тор дың өзі. «Жал ғыз – мен мін... Бұл поэма ны 
тұ тас тай жат қа бі ле тін жас оқыр ман да рым бар. «Жал ғыз дық тек Құ дай ға ға на 
жа ра са ды» деп ай ты ла ды. Жал ғыз дық – бар лық адам ның ба сын да бар нәр се. 
Бұл тек бір ға на адам ның ба сын да ғы жал ғыз дық емес, бү кіл әлем дік жал-
ғыз дық деп ой лай мын. Шә кә рім де жал ғыз бол ды... Жал ғыз дық ты тек қа на 
оқу ке рек», – дей ді ав тор жур на лис тер ге бер ген сұх ба тын да. 

жүктеу/скачать 5,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: