Эмбриология
ҚЖ — қартайған жасушалар (арнайы қызметтерінен айырылған). Жасушалардың
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев
- Бұл бет үшін навигация:
- VI топтарда сақтайтынына назар аударыңыздар. Солдан, төмен қарай бағытталған жуан стрелка, — бағаналы жасушаның біреуі популяциядан шығып, дифференция
| ҚЖ — қартайған жасушалар (арнайы қызметтерінен айырылған). Жасушалардың
тобынан кейінгі цифрлар осы топтағы буынның нөмірін, олардан кейінгі әріптер — жасушалардың қасиеттерін білдіреді. Дәйекті бөлінуден кейін пайда болған жаңа жасушаларға (І-ІІІ топтар) әр түрлі детерминация тән, бірақ оның қасиеттерін IV- VI топтарда сақтайтынына назар аударыңыздар. Солдан, төмен қарай бағытталған жуан стрелка, — бағаналы жасушаның біреуі популяциядан шығып, дифференция- лану жолына өткен соң, оның бөлінуіне белгі Мысалы, кан жүйесінде барлық пішіндік элементтердің бір бағаналык жасушадан (толығырак «Қан» және «Қан түзу» 7-тарауынан караңыздар) гранулоциттер мен моноциттердін жалпы тармағы, лимфоциттердін әр түрінің жалпы тармағы және тармакталмайтын эритроциттер катары (кейде мұндай тармактар мен катарлар жеке дифферондар ретінде қарастырылады) дамиды. Бағаналы жасушалар эмбрионалдык бастамалар кұрамында бұрынырак детерминацияланса да, олар ересек организмнің тіндерінде де сакталынады, бірак, өзерінің бастамалары калмайды. Сондыктан, кандай болса да себептердін салдарынан бағаналы жасушалар азайса, организмде олардың орнын толтыратын жасушалар жок, сол себепті бағаналы жасушалардын маңызды касиеті өз популяциясын өздерінің турақтандыруы. Ол калыпты жағдайда бағаналы жасушалардын бірі дифференциялану жолына өтсе, 5.2. Тіндердің дамуы (эмбрионалдық гистогенез) 119 олардың жалпы саны бір жасушаға азаяды дегенді білдіреді, ал калпына келуі өз популяииясының сондай бағаналы жасушасының бөлінуі арқылы өтеді. Сонымен катар ол толығымен өзінін бастапкы касиеттерін сактайды. Диф- феронда өзін-өзі тұрактандыратын жасушалар популяциясының I топка жаткызады. Бұл негізгі касиеттерімен катар, бағаналы жасушалар медициналык тұрғыдан манызы зор, жеке касиеттерге де ие: бағаналы жасушалар өте си- рек бөлінеді, сондыктан, олар закымдаушы әсерлерге төзімді. Сол себепті төтенше жағдайларда олар ен соңында өледі. Организмде бағаналы жасуша лар сакталып тұрса, кауіпті әсерлерді токтаткан соң тіндердің калпына келуініңжасушалыктүрі өтуі мүмкін. Егер бағаналы жасушалар да закымданса, регенераииясының жасушалык түрі өте алмайды. Бағаналы жасушалардан айырмашылығы, ізашар жасушалардын популяциясынын саны тек өзі тәрізді жасушалардын бөлінуі аркылы ғана емес, сонымен катар аздифференцияланған жасушалар аркылы да толыктырыла алады. Дифференциялану жоғарылаған сайын, өзін-өзі тұрактандырудын манызы азаяды, сондыктан дефинитивті жасушалардын популяциясынын толыктырылуы, дамудын аралык сатысындағы ізашарлардын бөлінуі аркылы өтеді, ал бағаналы жасушалар болса көбеюге аралык ізашарлардың белсенділігі популяцияны толыктыруға жеткіліксіз болғанда да ғана іске косылады. Ізашар-жасуіиалар (кейде оларды жартылай бағаналы деп те атайды) гистогенетикалыктармактың келесі бөлімін кұрайды. Олар коммитацияланған және барлык мүмкін бағыттарға емес, кейбір бағыттар бойынша ғана диф- ференциялана алады. Егер мұндай жолдар бірнешеу болса, жасушалар полипотентті деп (II топ), ал егер олар жасушалардын тек бір түріне ғана бастама берсе — унипотентті деп аталады (III топ). Ізашар жасушалардын пролиферативтік белсенділігі бағаналы жасушаларға карағанда жоғары, сондыктан осы жасушалар ғана тіндерді жаңа жасушалык элементтермен толыктырады. Дамудың келесі сатысында бөлінулер токтайды, бірак жасушалардын морфологиялык және кызметтік касиеттерінің өзгеруі жалғасады. Мұндай жасушалар дамып келе жатқан жасушалар деп аталады және IV топка жаткызылады. Акырғы дифференциялануға жеткеннен соң жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|