Сімдіктер экологиясы
эутрофты (немесе эвтрофты), ал құнарсыз топырақта ӛсетіндер- ді олиготрофты
жүктеу/скачать 1,9 Mb. Pdf көрінісі
|
ӨСІМДІКТЕР ЭКОЛОГИЯСЫ
| эутрофты
(немесе эвтрофты), ал құнарсыз топырақта ӛсетіндер- ді олиготрофты ӛсімдіктер деп атайды. Бұлардың арасында аралық мезотрофты түрлері бар. Топырақ ерітіндісінің реакциясын Н + және ОН – иондары- ның ара қатынасы анықтайды. Ерітінді реакциясына байланыс- ты топырақтың қасиеті, құнарлылығы ӛзгереді және мұның ӛсімдіктің минералды қоректенуіне әсері зор. Топырақ ерітінді- сінің рН мӛлшеріне байланысты топырақ тӛмендегі түрлерге бӛ- лінеді: ӛте қышқыл топырақ (рН=3-4); қышқыл (рН=4-5); қыш- қылдылығы әлсіз (рН=5-6); бейтарап топырақ (рН=6-7); сілтілі 51 топырақ (рН=7-8); ӛте сілтілі топырақ (рН=8-9). Кейбір ӛсімдік- тердің топырақ ерітіндісінің белгілі рН мӛлшерінде ӛсетіндерін – индикаторлар деп атайды. Осындай ӛсімдіктер арқылы топы- рақтың қышқылдылығын, құнарлы немесе құнарсыз топырақ түрлерін анықтауға болады. Қышқыл топырақта ӛсетін ӛсімдіктерді – ацедофилдер , сілтілі топырақта ӛсетіндерді – базифил (базофил), ал бейтарап (рН=6-7) топырақтарда ӛсетіндерді – нейтрофилдер деп атайды. Жасыл ӛсімдіктердің ӛсіп дамуына азоттың әсері орасан зор. Бірақ ӛсімдіктер ауадағы инертті газ күйінде болатын азот- ты (N 2 ) пайдалана алмайды. Ӛсімдіктер топырақтағы аммоний (NH + 4 ) және нитрат (NO 3 ) тұздарын сіңіре алады. Бірақ, топырақ ерітіндісінде нитраттардың мӛлшері ӛте аз. Осыған сәйкес, то- пырақта азоттың кӛбірек болғанын қалайтын, талап ететін ӛсім- діктерді – нитрофилдер , ал топырақта азот аз мӛлшерде бола- тын жерлерде ӛсетін ӛсімдіктерді – нитрофобтар деп атайды. Нитрофильді ӛсімдіктерге орман таңқурайы (Rubus idaeus), қы- зыл аюбадам (Sambucus racemosa), құлмақ (Humulus lupulus), адамзат мекеніндегі органикалық қалдықтар бар жерлерде ӛсе- тіндер: сүйелшӛп (Chelidonium majus), меңдуана (Hyoscyamus nider), қалақай (Urtica dioica), тәжігүл (Amaranthus retroflexus), т.б. Кальций (Са) топырақ құрылымын (структурасын) жақсар- тады, ауыр металдар мен хлоридтердің зиянды әсерін залалсыз- дандырады. Карбонатты топырақтарда Са-3% және одан жоғары болса – оны кальцийге бай топырақтар деп атайды. Осындай жағдайда ӛсетін ӛсімдіктерді – жүктеу/скачать 1,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|