сол кезеңдегі деңгейін бағалап

75 
шешімдер (оқу материалын ҧйымдастыру, пайдаланылған әдістер, 
қҧралдар, жаттығулар және т.б.) оқушы тҧлғасының жеке ерекше-
ліктері, оның қажеттілігі, мотивтері, қабілеттілігі, интеллекті мен басқа 
да жеке-психологиялық ерекшеліктері арқылы ӛтуі қажет.
Тҧлғалық-іс-әрекеттік келістің тҧлғалық компоненті кез-келген 
оқу пәнін оқыту процесінде оқушылардың ҧлттық, жыныстық, жас 
ерекшеліктік, жеке-психологиялық, мәртебелік ерекшеліктері макси-
малды деңгейде ескеріледі. Бҧл ескеру оқу сабақтарының ӛзінің 
мазмҧны мен формасы арқылы, оқушымен, студентпен қарым-қатынас 
сипаты арқылы жҥзеге асырылады. Оқушыға, студентке арналған 
сҧрақтар, ескертулер, тапсырамалар тҧлғалық-іс-әрекеттік келіс 
жағдайында олардың тҧлғалық, интеллектуалдық белсенділігін алға 
тартып, олардың оқу қызметіндегі қателерді, шалыс басулар мен сәтсіз 
әрекеттерді қажетсіз тіркеп отырмай, қолпаштап және бағыттап 
отырады. Осындай әрекеттерді қолдану арқылы А.К. Маркова атап 
ӛткендей, оқушылардың тек жеке-психологиялық ерекшеліктері ғана 
есепке алынбайды, сонымен қатар оқушының психикасының ары қарай 
дамуы, оның танымдық процестері, тҧлғалық қасиеттері, әрекетшілдік 
сипаты және т.б. қалыптасуы жҥзеге асырылады. Бҧл – тҧлғалық-іс-
әрекеттік келістің тҧлғалық компонентінің негізгі кӛріністері.
Бҧл жерде ӛзінің тҧлғалық компонентінде бҧл тәсіл student - 
centred approach – оқушыда шоғырландырылған К. Роджерсің тәсілі мен 
А.Маслоудың гуманистикалық психологиясының негізінде қалыптасқан 
келіспен салыстырылуы мҥмкін. Қазіргі уақыттағы отандық еңбектерде 
(И.С. Якиманская, Е.В. Бондаревская, В.В. Сериков) тҧлғалық 
бағытталған оқытудың біртҧтас тҧжырымдамасы ҧсынылып отыр. Бҧл
тҧжырымдамаға сәйкес, оқыту оқушының оқу қызметін арнайы 
ҧйымдастыруды болжап, «
ең басынан таным субъекті болып 
табылатын
» оқушының тҧлғасын дамытуға бағытталады. Сол себепті 
тҧлғалық-бағытталған келісті оған қарағанда жалпырақ тҧлғалық –іс-
әрекеттік келіске жатқызуға болады, себебі оқушының оқу қызметін 
ҧйымдастыру, онымен ӛзара әрекеттесу - дербес, жеке проблема. С.Л. 
Рубинштейн атап ӛткендей, «тҧлғалық жақты жалғыз аспект қылу - 
психикалық қызметтің заңдылықтарын зерттеу ҥшін жолды жабу деген 
сӛз» оның ҥстіне адамның жалпы әрекеті мен мінез-қҧлығын қосайық. 
Осыған сәйкес, қарастырылып отырған тәсілдің екінші аспекті ретінде 
оның әрекеттік компоненті бола алады. Алайда, оларды осылай ажырату 
әрине шартты ажырату және ол теоретикалық тҥрде жҥргізілуі мҥмкін. 
Оқытудағы тҧлғалық-әрекеттік тәсілде әрекеттік компонентті анықтай 
келе, оның екі компоненті (тҧлғалық және әрекеттік) бір-бірімен 

76 
тҧлғаның әрекеттің субъектісі болғандығынан тығыз байланысты, ол ӛз 
кезегінде басқа факторлардың әсерімен (мысалы, қарым-қатынас) оның 
тҧлғалық дамуын анықтайды.

жүктеу/скачать 2,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: