103
еңбектік
әрекетінің
табыстылығы
мен
даму
динамикасын
сипаттаушы, ең сезімтал белгісі болады екен. Ол оның болашақта
дамуының аумағымен әбден сәйкес келеді»
[47, 248 б.]. Осы негізде
«дамыта оқыту» принципі тҧжырымдалған болатын, ол принцип
бойынша оқытудың тиімді ҧйымдастырылуы, оқушылардың ой-еңбек
қызметін дамыту басқа оқушылар және ҥлкендермен ынтымақтастықта
ӛз бетімен білім алуды қалыптастыру, яғни ӛз-ӛзін дамыту анықталады.
Дамыта оқыту тек қана баланың актуалды
дамуына қатысы бойынша
уақытша алда болуды ғана білдірмейді, ол оқыту сипатының ӛзін қайта
қарастыруды білдіреді. Л.В. Занков оқу материалын біркелкісіз
жеңілдету, оны баяу зерттеу, кӛп реттен бірсарынды қайталау мектеп
оқушыларының қарқынды дамуына ықпалын тигізе алмас дейді [72].
Ӛзгертулер оқу материалын тереңдетіп оқуда да, баланың теоретикалық
ойлауын дамытушы теоретикалық талдау
мен жалпылаудың ауқымды
кӛлемінде де жҥруі тиіс.
Интеллектуалдық даму ӛздігінен емес, баланың басқа адамдармен
кӛпжақтылы ӛзара әрекеттесу нәтижесінде ӛтеді: қарым-қатынаста,
әрекетте және атап айтқанда, оқу әрекетінде. Интеллектуалдық, ой-
еңбектік дамудың ӛлшемдері ретінде:
ойлаудың дербестілігі, оқу
материалын тез және терең меңгеру, қызықты тапсырмалар шешуде тез
ойлап, амал табу, маңыздыны маңызды еместен айыра білу,
талдамалық-синтетикалық
әрекет
деңгейінің
әртҥрлігі,
ақыл
сыншылдығы (Н.Д. Левитов, Н.А. Менчинская), сонымен қатар
жалпылауды қалыптастырудың жылдамдығы
ретінде алға жылу
қарқыны, ойлаудың ҥнемділігі (З.И. Калмыкова, В.А. Крутецкий)
болып табылады. Бала интеллектісінің дамуының негізгі ӛлшемі -
репродуктивтік тапсырамалардан шығармашылық тапсырмаларға кӛше
отырып, әртҥрлі типтегі тапсырмаларды ӛз бетімен шығармашылық
тҧрғыдан орындай алу болатыны анық. Баланың дамуының, оның
санасының дамуының маңызды кӛрсеткіші рефлексия болып табылады,
яғни баланың ӛз
әрекеттерін, ӛз-ӛзін, ӛзінің «МЕН» дегенін саналы
тҥрде ҧғынуы. Соңғысы бала тҧлғасының дамуының әр жақтарын,
соның ішінде интеллектуалдық дамуын жанама кӛрсетуші негізгі
механизм болады.
Достарыңызбен бөлісу: