98
толығымен қамтиды, бҧл процесте бірқатар негізгі сызықтар (бағыттар)
белгілене алынады. Мысалы, баланың психикалық дамуы оның біртҧтас
тҧлғалық дамуы сияқты бір мезгілде келесі сызықтар бойынша жҥзеге
асырылады: танымдық аясы (интеллекттің қалыптасуы, таным
механизмдерінің дамуы); әрекеттің психикалық қҧрылымы мен оның
мазмҧны (мақсаттар, мотивтер және олардың ара қатынасының дамуы,
әрекеттің қҧралдары мен әдістерін меңгеру); тҧлғаның (бағыттануы,
қҧндылық бағдарлануы, ӛзіндік сана сезімі, ӛзін-ӛзі бағалау, әлеуметтік
ортамен ӛзара әрекеттесуі және т.б.). Бала
дамуының бағыттары біраз
басқаша ҧсынылуы да мҥмкін - даму ретінде: а) білімдердің; әрекеттің
тәсілдері; б) меңгерілген тәсілдерді пайдаланудың психологиялық
механизмі және в) тҧлғаның дамуы, оған әрекет те кіреді [43, 30 б.].
Л.И. Айдарова осы сызықтардың
қатарында интеллектуалдық,
тҧлғалық сызықтармен қатар тілдік дамуды да белгілеп атап ӛтеді [3].
Баланың барлық интеллекттік-тҧлғалық-әрекеттік қалыптасуында
психиканың арындылығы, интегративтілігі, жҥйелілігі, сензитивтілігі,
компенсаторлығы сияқты негізгі заңдылақтарының кӛрініс
табатыны
маңызды. Бала дамуы сызықтарының ҥшеуінің әрбіреуін толығырақ
қарастырайық (интеллект, әрекет, тҧлға), сонымен қатар нақты ӛмірде
олардың бір-бірінен ажыратылмайтынын атап ӛткеніміз қажет.
Достарыңызбен бөлісу: