48
шелігі (А.Əмірбекова), жеке лексемалар арқылы концепт мазмұнының
берілуі (М.Күштаева, А.Смаилов т.б.) жəне т.б. ізденістер қазақ тіл
білімінде когнитивтік лингвистиканың пəн ретінде қалыптасқандығының
айғағы. Сондай-ақ, қазақ лингвистерінің когнитивтік аспектідегі зерттеу
жұмыстарының нəтижесі қазақ тіліндегі «байлық-кедейлік, «өмір-өлім»,
«жүрек», «жан», «өзім-өзге», «үй», «парыз», «əйел», «тары» т.б.
концептілердің тілдік бейнелері сараланды. Когнитологияның қазақ
тіл біліміндегі қарқынды дамуы «элитарлық лингвистикалық пəн»
(Мокиенко) ретінде фразеологияға да жемісті нəтижелер алып кел-
ді. Фразеологизмдердің қойнауларында жатқан экстралингвисткалық
ақпараттарға деген қызығушылық бұрынғыдан да жан-жақты əрі
тереңдей түсті.
Когнитивтік фразеология фразеологизмдердің семантикасын тіл-
дік жəне тілдік емес ақпараттар арқылы дүниені қабылдау, сондай -ақ,
тіл иесінің менталдық болмысының ерекшеліктерін терең, жан-жақты
қарастыруға мүмкіндік береді.
Фразеологиялық мағынының жасалуы мен қалыптасуын зерттеуде
когнитивтік лингвистиканың мүмкіндіктері мол. Тіл мен танымның
сабақтастығы нəтижесінде концептөрістегі білім құрылымы мен фор-
масы жəне оның репрезентациялануы фразеологиялық зерттеудің жаңа
парадигмаларына негіз болады.
Лингвистикада ерекше ғылыми бағыт ретінде когнитивтік
фразеологияның қалыптасуы оның нысаны мен зерттеу пəніне байла-
нысты.
Достарыңызбен бөлісу: