Монография «Елтаным баспасы»



Pdf көрінісі
бет78/162
Дата10.12.2023
өлшемі14,19 Mb.
#136035
түріМонография
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   162
Байланысты:
Монография «Елтаным баспасы»

арам өлу
– малдың бауыздалмай тұрып, өліп кетуін су-
реттейтін тұрақты тіркес. Мұсылман заңы бойынша малға бата жасап, 
аяқтарын буып бауыздап барып сояды. Сонда бұл малдың еті жеуге жа-
рамды деп есептелінеді. Ал өзінен-өзі өліп қалған малды арам өлген деп, 
жеуге жарамсыз етіп пайдаланбайды. Демек бұл тіркес бұрыннан бар, 


11
5
мал баққан халыққа етене таныс жағдай. Тұрақты қолданыста бар тіркес 
енді 
Қойшы көп болса, арам өледі 
деген мақалдың тууына себепкер 
болады. Осындай модельде жасалған: 
Ағын су → Ағын суда арамдық жоқ;
Əдет болу → Əдет əдет емес, жөн əдет;
Туған жер → Туған жерге туың тік;
Бадырақ көз → Ақымақ басқа бадырақ көз бітеді;
Келтірілген мысалдарда фразеологизмдер мен мақал-мəтелдердің 
бір тамырдан тараған, діңі ортақ бірі – жапырағы, бірі – гүлі іспет-
тес тұтас дүние екендігін байқауға болады. Бұл мақал-мəтелдер мен 
фразеологизмдердің өзара мағыналық байланысын көрсетеді. 
Мысалы:
Ауз
ымен орақ ору, біреуге ор қазба 
деген фразеологизмдердің 
мағыналары дами келе, қосымша ой, ситуацияны меңзейтін м ақалға 
айналған: 
Ауз
ымен орақ ору
↔ 
Аузымен орақ орғанның белі ауырмайды
Біреуге ор қазба

Біреуге ор қазба, өзің түсесің 
Сақалын сату
↔ 
Сақалын сатқан кəреден еңбегін 
сатқан бала артық
Тілінен бал таму

Бал тамған тілден у да тамады
Басына түсу

Басқа түссе баспақшыл
Ауыз жаппау

Əншейінде ауыз жаппас, той дегенде
 
 
 
 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   162




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет