Қарапайым (кҥнделікті тҧрмыстык)
саяси сана қалыптасып жҥйеге тҥспеген, кҥнделікті
саяси ӛмірден туған әдет-ғҧрып, дағды, дәстҥр, нанымдар жиынтығы. Ол саяси сананың тӛменгі
сатысына жатады.
Теориялық саяси сана саяси тҧжырымдар мен кӛзқарастарды теориялық тҧрғыдан
жинақтап бейнелейді және олардың жҥйесін қалыптастырады. Теориялык саяси сана қарапайым
саяси сананың негізінде пайда болады және олар бір-біріне ықпал етеді. Теориялық саяси сана
қарапайым саяси сана сияқты стихиялық тҥрде тумайды. Оны арнайы дайындығы жоғары саяси
сауаты бар теоретик адамдар ойлап шығарады.
Саяси психологияға саяси ӛмір негізінде адамдар ҧжымдарында, әлеуметтік топтар,
таптарда, жеке адамдарда туындайтын сезімдердің, кӛңіл-кҥйдің, әдет-ғҧрыптардың
, мінездің
ерекше белгілерінің жиынтығы жатады.
Саяси идеологияны анықтаудағы тҥрлі әдістер. Саяси идеологияның мәні мен белгіленуі. Қазіргі негігі саяси идеологиялар: либерализм, консерватизм, марксистік дәстҥр мен халықаралық социал-демократия. Саяси идеология мемлекеттiң және маңызды саяси институттардың қызметтерiн
бағыттаушы саяси сананың ең ықпалды формаларының және билiктiк қатынас мазмҧнына
ықпал етушi, әрi белгiлi бiр топтың рухани қҧралы. Саяси идеология ҧғымы саяси
процестердегі маңызды кӛзқарастарды, саяси саланың дамуындағы заңдылықтарды ашып
кӛрсетеді.
Саяси идеология ҧғымы /оны ағартушылық дәуiрiнiң философы француз Антуан Дестют
де Трасси енгiздi/ пайда болғалы ғылымда оның мазмҧны әртҥрлi тҥсiндiрiлдi. Мәселен,
В.Парето саяси идеологияны «сезiм тiлi» болып табылатын интеллектуалдық жҥйе және адам
iс-әрекетiнiң оятушы мотивiн безендiредi деп есептедi. Бҧл мағынада идеологияның мәнi
адамдық кӛңiл-кҥйге теориялық форма беретiн сиқырлы сӛздiк бҥркенiш болуында. Идеология
теориясының негiзiн салушы
К.Маркс одан ең алдымен қоғамдық тҧрмыс пен ӛндiрiстiк
қатынас қарама-қайшылығынан туындаған елестiк сана формасын ғана кӛрдi. К.Маркс
замандасы
К.Мангейм идеологиядан «ерiктi мистификация» жҥйесiн кӛрдi. Бiрақ ол
идеологияның қызметтiк сипатына, әсiресе адамдарды бiрiктiру қабiлетiне, саяси энергияны
аккумуляциялауына ерекше мән бердi. Бҧл идеяларға қарама-қарсы пiкiр бiлдiрген
