«ТҮркі әдебиеті бастаулары: зерттеу мәселелері мен оқыту әдістемесі»
жүктеу/скачать 3,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Жинақ-Түркі бастаулары
- Бұл бет үшін навигация:
- «қарқаралы көш»
| Кіріспе.
ХV - ХVІІ ғасырлардағы қазақтардың рухани өмірі біздің кезімізге дейін жеткен ертедегі халықтың әдет - ғұрпы, салт - санасы дәстүрлерін көрсетеді. Олар түгелдей алғанда сол кезде қазақтарда үстем болған патриархаттық - феодалдық қатынастарға негізделген. Қазақтардың көптеген әдет - ғұрпы олардың әдеттегі құқығының ертедегі нормаларымен байланысты болды, олардың негізі атақты қазақ хандары Қасым («Қасым ханның қасқа жолы») мен Есімнің («Есім ханның ескі жолы») құқықтық ережелерінде салынған болатын, ал ХVІІ ғасырдың аяғында, Тәуке хан билік құрған кезде қазақтың үш жүзінен шыққан көптеген қазақ билерінің, соның ішінде халық зердесінде қалған атақты Төле бидің, Қаз дауысты Қазыбек би мен Әйтеке бидің қатысуымен Тәуке ханның «Жеті жарғы» деп аталатын заңдары жүйеге түсіріліп, құрастырылды [1, 16]. Қазақтың әдет - ғұрпы мен дәстүрлері көбінесе көшпелі малшылардың күнделікті шаруашылық қызметінде атқарылатын әр түрлі салт - жорасынан көрінеді. Мәселен, көктемде қыстаудан көшкенде қыстау мен малды отпен тазарту салты міндетті түрде сақталған. Бұл үшін қыстаудың маңынан екі жерден от жағып, барлық малды солардың арасынан айдап өткен, мұның өзі 148 мұсылман дініне дейінгі от киесіне деген нанымға байланысты еді. Жазда қоныс аударған кезде әрбір ауыл көш керуенінің салтанатты безендірілуіне ерекше көңіл бөлген. Бұл үшін алдыңғы түйеге қырғауылдың ұзын қауырсынынан төрт басты қарқара орнатқан. Мұндай көш халық арасында «қарқаралы көш» деп аталады. Қарқаралы түйені ауылдың ең құрметті әйел немесе ең жас келіні жетекке алған. Халықтың түсінігі бойынша, қырғауылдың әдемі қауырсыны көзі түскендердің назарын өзіне аударып, көш керуеннің көз тиюден және жол - жөнекей әр түрлі қолайсыз жағдайлардан сақтайтын болған [2, 23]. Сондай - ақ, «Қамбар батыр» жырында: «Сусар бөрік басында, Үстіне киіп құлпыдан. Керей ұлы Келмембет Сөйлес қылып келеді» [3, 436], - деп сырттан келген бөтен адам үй иесін баса - көктемей жүктеу/скачать 3,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|