46
мемлекеттің қалыптасуына ықпал етеді. Ф.Энгельс
өркениетті қоғамның даму сатысы ретінде жабайылық,
варварлық және өркениет деп қарастырған (сурет 4).
Сурет 4
О.Шпенглер «Закат Европы» (Европаның батуы, 1916ж.)
еңбегінде мәдениетке өркениетті қарсы қойды,
адамзат
мәдениетінің біртұтастығы мен жалғастығы, тарихи
прогресс бүтіндігі идеясын жоққа
шығарды. Ол кез келген
мәдениет шарықтап дамиды, кейін күйрейді деп есептеді.
Батыс қоғамы шарықтап дамыды, енді күйреу алдында дейді.
Мәдениеттің пайда болуында миф, дін маңызды роль
атқарады, шарықтап дамуында философия, ғылым, өнер
ерекше роль атқарады. Мәдениеттің соңғы кезеңінде
индивидуализм, ғылым күшейіп, шғармашылқтан қайталауға,
құндылқтар бұқаралық сипатқа ие бола бастайды.
Осы
кезеңді Шпенглер өркениет деп қарастырады. Европаның
рухани дағдарысы, тұтынушылық табынудың күшеюіне алып
келеді деп сенген.
Н.Данилевский
«Ресей
және
Еуропа»
(1868)
жалпыадамзаттық мәдениет және өркениет болған емес,
прогресс Еуропаның басымдығы емес, Шығыс пен Азияның
тоқырауы деп түсінді.
Достарыңызбен бөлісу: