Сентиментализм - французша сезім, сезімталдық деген сөзден алынған. 18ғ.
ортасы мен 19 ғ. бас кезінде дамыған көркем әдебиеттегі ағым. С. жеке адамның
жан-дүниесін, көңіл-күйін суреттеуге ерекше мән береді.
Сира – ерте мұсылман тарихнамасының ерекше жанры, ислам дінінің негізін
қалаушы Мұхаммед пайғамбардың ғұмырнамасы.
Сыншыл реализм - әдебиеттегі көркемдік әдіс. Басты ерекшелігі - өмірді
шыншылдықпен бейнелеп, адамдардың тағдырын, олардың типтік мінез-бітімін,
характерін типтік жағдайда көрсете отырып, қоғамдық өмірдегі қайшылықтарды,
кемшіліктерді сынға алу.
Сюжет – адамдардың өзара қарым-қатынасы, байланысы, қайшылықтары, жек
көру, жақсы көру, әр характердің, типтің өсу, жасалу тарихы.
Тақырып - өнер туындысының іргетасы. Жазушының шындық болмыстан
тандап, талғап алып, өзінің көркем шығармасына негіз, арқау еткен өмір
құбылыстарының тобы.
Талдау – көркемшығарманы тексергенде қолданылатын тәсіл. Шығарманы әр
қырынан алып қарастырып, оның қасиет-ерекшелігін, жеке бөлек-бөлшектеріне
тән өзгеше сипат белгілерді арнайы зерттеп, танып-білу.
Тарихилық - әдеби шығарманың тарихи-әлеуметтік ортамен, белгілі бір
халықтың мәдени тарихымен, салт-дәстүрімен, ырым-нанымдарымен, ұлттық
мінез, ойлау ерекшеліктерімен, аңсар, арманымен тамырлас құбылыс.
Тартыс - өмірдегі қайшылықтардың өнердегі көрінісі, адам тіршілігіндегі түрліше
қарама-қарсылықтардың, адамға тән әр алуан көзқарастағы, идеядағы, сезімдегі,
нанымдағы, іс-әрекеттегі мақсат-мүддедегі кереғар құбылыстардың өнер
туындысындағы жинақталуы, суреттелуі.
89
Тенденция – автордың өзі бейнелеп отырған өмір шындығына деген идеялық-
эмоциялық қарымқатынасы, образдар жүйесі арқылы берілген маңызды
мәселелерді ой елегінен өткізу,бағамдау. Шындықты суреттеудегі қаламгерге тән
құштарлық, оның қоғамдық көзқарасының тұғыры, ой өзегіндегі мығым принцип.
Типтендіру – мөлшерлі «сфераға» енетін, өлшеулі «формулаға» енетін әрекет
емес, ақиқат өмірдегі тірі кісілерден әдеби шығармадағы жанды бейнелер
туғызудың аса қиын, күрделі және әрқашан тың, тынымсыз әрекеті.
Достарыңызбен бөлісу: |