Құрылтай қарарында қабылданған емле ережелері.
латын
графикасын қабылдайтын түркі тілдеріне ортақ емле ережелері
де осы жиында қабылданды. Олар төмендегідей болды:
- орыс графикасының әріптерін алмау,
- бірдей дыбыстарға әріп алмау,
- диакритикалық таңба алмау,
- созылыңқы дауыссыздарды белгілемеу,
- қосар әріп алмау,
- жіңішке дауыстыға таңба алмау,
- морфологиялық принципті
ярпақ-япрақ, торпақ-топрақ
деген сияқты сөздердің әдеби вариантын табу үшін пайдалану,
- дұрыс айту нормасын қалыптастыру,
- кірме сөздерді айтылуы бойынша игеру (орыстар буын жа-
зуы бойынша игерген еді, енді айтылуы бойынша игереді),
- кірме сөздерді түпнұсқа тілдегі айтылуы бойынша алу (
вол
-
кан
, вулкан емес,
маскерад
),
- кірме сөздерді үндесім заңына бағындыру,
- кірме сөздер үшін әріп алмау (мысалы, орыс тілінде
ғ, һ, ө, ь
болмағандықтан
Неіnе – Гейне, Ньgо – Гюго
болып жазылады),
- халықаралық сөздердің соңындағы дауыстыны қысқарту:
вакансия – ваканс, пианино – пианин, фортепиано – фортепи
-
ан,
- кірме сөздерде
о
әрпі тұрса, [о] дыбысы етіп айту.
Алғашқы латын-қазақ әліпби жобалары.
Сөйтіп, 1927-
230
23
1928жж. “еңбекші қазақ”, “лениншіл жас”, “тілші” газеттерін-
де жаңа латын әліпбиінің жобасы, сол графикамен басылған
тақырыптар жариялана бастайды. ең алғаш жарияланған ла-
тын әліпбиінің жобасында 24 әріп, 1 дәйекше болды (яғни төте
жазудың жүйесінен ажырамады). Олар:
a, b, c, d, e, h, g, j,
і, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, y, z
және ‘ (тілші, 17.09.27).
мұндағы
ћ – <ғ>, у – -
фонемаларын таңбалады. Кейінгі
жоба (лениншіл жас, 30.11.28)
Достарыңызбен бөлісу: |
